Dassault-Breguet "Mirage 5" / "Mirage 50", 1967
("Mirage V" )

Samolot myśliwski wielozadaniowy. Francja.
Samolot myśliwski Dassault-Breguet ”Mirage V BA” w zbiorach Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. (Źródło: Copyright Tomek Spólnicki- ”Militarne Podróże”).

Samolot Dassault-Breguet "Mirage 5" został opracowany jako uproszczona, unowocześniona i dostosowana do ataków na cele naziemne wersja samolotu myśliwskiego Dassault-Breguet "Mirage IIIE".

Rozwijany od 1953 r. "Mirage III" był doskonałym myśliwcem i niezłym samolotem myśliwsko- bombowym. Jednak w przypadku wykonywania zadań na małej wysokości w normalnych dla Bliskiego Wschodu warunkach atmosferycznych nie było sensu montować w nim złożonej i drogiej awioniki. W 1966 r. Izrael wyraził zainteresowanie zaku­pem uproszczonej wersji samolotu "Mi­rage IIIE", zoptymalizowanej do atakowania celów naziemnych w dzień, przy dobrej pogodzie. Biuro konstrukcyjne firmy Avions Marcel Dassault opracowało samolot, który zachował możliwość działania z lotnisk o słabo utwardzonej nawierzchni, mógł przenosić więcej uzbrojenia oraz był prostszy w ob­słudze. Otrzymał on oznaczenie "Mirage V", zmie­nione wkrótce na "Mirage 5".

"Mirage 5" otrzymał przedłużony o 0,53 m kadłub z "Mira­ge IIIE", zmodyfikowane podwozie, silnik turbood­rzutowy SNECMA "Atar 9C-3" (wypróbowano także "Atar 9K") i był przystosowany do zamontowania do­datkowego silnika rakietowego SEPR-844 o ciągu 15 kN pod tylną częścią kadłuba, który zazwyczaj zastępowano dodatkowym zbiornikiem paliwa. Usunięcie znacznej części awioniki i przeniesienie pozostałych jej urządzeń do przedniej części kadłu­ba zwolniło za kabiną przestrzeń, którą wykorzysta­no na jeszcze jeden kadłubowy zbiornik paliwowy. Pod tylną częścią skrzydeł u nasady dodano jeszcze jedną parę węzłów do podwieszania uzbrojenia, przez co ich liczba wzrosła do siedmiu, a maksy­malna masa podwieszanego uzbrojenia doszła do 4000 kg. Zamiast charakterystycznego dla Mirage III dielektrycznego nosa kadłuba osła­niającego antenę radaru Cyrano, pojawił się smuklejszy i ostrzejszy nos metalowy, zakończony nie­dużym dielektrycznym stożkiem osłaniającym ante­nę radiodalmierza EMD Aida.

Izrael złożył w 1966 r. zamówienie na 50 bojowych "Mirage 5J" i dwa dwumiejscowe treningowe "Mirage 5DJ". Prototyp "Mirage 5" został oblatany 19.05.1967 r. W 18 dni później wybuchła wojna sześciodniowa, po której zakończeniu we Francji nałożono embargo na dostawy uzbrojenia i sprzętu wojskowego dla Izraela. Wyprodukowanych 50 samolotów "Mirage 5J" przebudowano na wersję "Mirage 5F" i w kwietniu 1972 r. przekazano do dyspozycji francuskiego lotnictwa wojskowego- Armee de l'Air. Embargo nie przeszkodziło Izra­elowi w podjęciu produkcji kopii "Mi­rage 5" pod nazwą IAI "Nasher" i jego rozwoju, który doprowadził do po­wstania samolotu IAI "Kfir".

Samolot "Mirage 5" zyskał popularność wśród licznych odbior­ców na całym świecie, poszukujących taniego, lecz silnie uzbrojonego myśliwca bombardującego. Osta­tecznie samolot w różnych wersjach i wariantach dostarczono do Abu Dhabi, Belgii, Egip­tu, Gabonu, Kolumbii, Libii, Pakistanu, Peru, Wenezueli i Za­iru. Firma Dassault opracowała wersję rozpoznawczą "Mira­ge 5R" i dwumiejscową treningową "Mirage 5D", które uzupełniały podstawową wersję bojową. "Mirage 5R" powstał przez wykorzystanie gotowej przedniej części kadłuba (wyposażonej w kamery OMERA 31, lecz bez radaru) z samolotu "Mirage IIIB", zrezygno­wano w nim również z działek. Wielu użytkowników kupowało treningowe "Mirage 5", bardzo podobne do użytkowanych we Francji "Mirage III-BE".

W latach 1960- tych firma SNECMA opracowywała nową wersję silnika "Atar" o zwiększo­nym ciągu. Początkowo nie zainteresowano się możliwością jego zastosowania w produkowanych już samolotach "Mirage" pierwszej generacji. W swej ostatecznej postaci nowy silnik oznaczony "Atar 9K-50" był przeznaczony dla bombowca Dassault-Breguet "Mirage IV" i nowego myśliwca Dassault-Breguet "Mirage F1", zainstalowano go jednak po raz pierwszy na czterech "Mirage IIIR2Z" przeznaczonych dla Republiki Południowej Afryki. Pierwszy samolot, który można uznać za przedprototyp "Mirage 50", oblatano 15.04.1975 r.- był to przebudowany "Mirage Milan S-01" (który wcześniej przebudowano z "Mirage IIIR"). W porównaniu z silnikiem Atar 9C, Atar 9K-50 miał o 12.25 kN większy ciąg przy wzroście masy o 160 kg. Wzrost ciągu dawał samolotowi "Mirage 50" lepsze parametry podczas startu, większe przyspieszenie, możliwość zabrania uzbrojenia o wyższej masie, wyraźnie lepsze osiągi (prędkość, wznoszenie, pułap i zasięg) oraz popra­wę zwrotności. Właści­wy prototyp "Mirage 50" oblatano 15.05.1979 r. Odniósł on jednak znacznie mniejszy sukces ko­mercyjny niż oczekiwano. Pierwszym nabywcą "Mi­rage 50" zostało w 1980 r. Chile, poza nim samo­lot zakupiła jeszcze tylko Wenezuela.

Płatowiec "Mirage 50" był w zunifikowany zarówno z "Mirage III" jak i z "Mirage 5", a pełny zestaw awioniki i uzbrojenia z "Mirage III" i "Mirage 5" mógł być stosowany na "Mirage 50".

Łącznie zbudowano ok. 525 samolotów z rodziny "Mira­ge 5" / "Mira­ge 50".

Ubogie początkowo wyposażenie elektro­niczne "Mirage 5" zaczęło być dostępne w coraz bo­gatszych zestawach, do których ponownie wprowa­dzono radar. Stosowano lekkie radary, takie jak Cyrano IV i Agape, radiodalmierze Aida albo dalmierze laserowe. Dassault oferował przy tym różne mie­szane zestawy bogatego asortymentu awioniki, aby sprostać wymaganiom każdego z nabywców. Wiele samolotów przeszło nawet kilkakrotne moderniza­cje awioniki w okresie swej służby. Z tego względu pełna identyfikacja wariantu wielu z nich nie jest możliwa lub prowadzi do pomyłek. Obok programu modernizacyjnego firmy Dassault istniał również analogiczny program opracowany przez firmę Israel Aircraft Industries (IAI). Więcej niż połowa użytkowników samolotów "Mira­ge III" / "5" / "50" wybrała bądź skorzystała już z progra­mów modernizacyjnych, realizowanych własnymi si­łami lub przy pomocy firm Dassault Aviation czy IAI.

W 1986 r. podjęto decyzję o modernizacji samo­lotów "Mirage 5" należących do lotnictwa belgijskiego, w ilości wystarczającej do sformowania dwóch eskadr, tak aby zachować samoloty w służbie na następnych 12- 18 lat. Był to najszerszy i najambitniejszy proces modernizacji samolotów rodziny "Mirage 5" / "50". Program modernizacyjny nazwano początkowo MirSIP, miał na celu rozszerzenie zasadniczych zdolności opera­cyjnych samolotów. Firma SABCA otrzymała kontrakt na wymianę części instalacji pokładowych oraz przeróbkę "Mirage 5BA" i "Mirage 5BD", polegającą na zabudowie skrzy­dełek przednich, a także nowego systemu nawigacji i ataku. Składał się on z nowego komputera nawiga­cji i ataku SAGEM UTR-90, bezwładnościowego systemu nawigacyjnego SAGEM ULISS-92, lasero­wego dalmierza Thomson-CSF TMV630 (tylko na "Mirage 5BA") oraz szerokokątnego wskaźnika przeziernego HUD Ferranti. Zamontowano również no­we fotele katapultowe klasy zero-zero Martin-Baker Mk.12. Wyposażenie kabiny zostało przeprojektowane: wprowadzono dwa nowe, wielofunkcyjne monitory ekranowe. Zmieniono również drążek sterowy, wprowadzając uchwyt z Dassault-Breguet "Mirage 2000", a także dźwi­gnię ciągu, co realnie umożliwiło sterowanie HOTAS (Hands On Throttle And Stick- dosłownie ręce na gazie i drążku). Przełączanie rodzaju ataku z zakresu powietrze-powietrze na powietrze- ziemia stało się możliwe przez naciśnię­cie jednego przycisku. Wpro­wadzono również szereg modyfikacji struktury płatowca, mających na celu przedłużenie trwałości. Wyposa­żenie ich w skrzydełka przednie i wytwornice wirów na nosku kadłuba doprowadziło do popra­wy własności aerodynamicznych.

Niestety, program MirSIP wprowadzono w życie, gdy zimna wojna miała się już ku końcowi. W wyniku nowej sytuacji politycznej nastąpiło znaczne zmniejszenie liczebności sił belgijskiego lotnictwa wojskowego. Realizację programu MirSIP konty­nuowano, choć było już wiadomo, że wszystkie belgijskie jednostki użytkujące "Mirage 5" zostaną roz­wiązane. Ostatecznie zmodernizowano tylko 10 samolotów. Pierwszy zmodernizowany "Mirage 5BA" został oblatany 28.12.1992 r. W 1993 r. ogłoszono, że belgij­skie lotnictwo wojskowe zamierza zachować tylko trzy nie zmodernizowane "Mirage 5" (do szkolenia personelu naziemnego), a pozostałych 60 "Mirage 5", w tym 32 "Mirage 5BA", 10 "Mirage 5BD" i 18 "Mirage 5BR" zostanie przekazane zakładom SABCA w celu ich sprzedaży. Ostatecznie zmodernizowane samoloty belgijskie zostały zakupione przez Chile.

Samolot Mirage 5 i jego warianty odniosły liczący się sukces eksportowy, zgodnie z zamierzeniami producenta. Pod koniec lat 1990- tych wielu użytkowników wycofało już samoloty "Mirage 5" z czynnej służby w pierwszej linii. Wycofane samoloty oferowane były krajom o niższych budżetach wojskowych. Wiele samolotów poddano modernizacjom, dzięki którym zachowały wysoką wartość bojową jeszcze w pierwszym dziesięcio­leciu XXI w.

Wersje i warianty rozwojowe samolotów "Mirage 5" i "Mirage 50":
- "Mirage 5"- prototyp oblatany 19.05.1967 r. Szturmowa, uproszczona wersja samolotu "Mirage III". Znany też początkowo jako "Mirage V" a potem jako "Mirage M.5-0". Silnik SNECMA "Atar 9C-3",
- "Mirage 5J"- wersja bazowa powstała na zamówienie Izraela, samolot szturmowy pozbawiony radaru, ale o udźwigu zwiększonym o 1000 kg i zapasie paliwa większym o 32% w porównaniu do "Mirage IIIC". Zbudowane samoloty przemianowano na "Mirage 5F",
- "Mirage 5F"- jednomiejscowy samolot myśliwsko- szturmowy, zbudowano 50 egz. dla Francji, które były de facto objętymi embargiem "Mirage 5J" dla Izraela oraz 8 nowych "Mirage 5F" po sprzedaży takiej samej liczby Chile w celu konwersji na "Mirage 50FC",
- "Mirage 5F ROSE II"- 20 zmodernizowanych przez firmę Sagem samolotów "Mirage 5F" / DF odkupionych przez Pakistan od Francji jako nocne myśliwce szturmowe. Otrzymały radar FIAR Grifo M3, HUD, HOTAS, GPS, system lotu wg rzeźby terenu, komputer pokładowy, wielofunkcyjny wyświetlacz i system obserwacji w podczerwieni zamontowany w nosie,
- "Mirage 5F ROSE III"- 14 egz. "Mirage 5F" odkupionych przez Pakistan od Francji i zmodernizowanych przez Sagem jak ROSE II, ale przenoszące precyzyjne uzbrojenie,
- "Mirage 5AD"- pierwsza wersja seryjna, produkowana (z radiodalmierzem Aida) dla Abu Dabi. Zbudowano 12 egz.,
- "Mirage 5B"- wersja opracowana na zamówienie lotnictwa Belgii. Produkowana na licencji w firmie SABCA w wariantach: jednomiejscowy samolot szturmowy "Mirage 5BA" z awioniką amerykańską, bez radaru, dostarczono 63 egz. (jeden przez Dassault-Breguet i 62 licencyjne); dwumiejscowy samolot treningowy "Mirage 5BD", dostarczono 16 egz. (jeden przez Dassault-Breguet i 15 licencyjne); samolot rozpoznawczy "Mirage 5BR", dostarczono 27 egz. (cztery przez Dassault-Breguet i 23 licencyjne),
- "Mirage 5MA Elkan"- oznaczenie zmodernizowanych belgijskich "Mirage 5BA" sprzedanych dla Chile,
- "Mirage 5MD Elkan"- oznaczenie zmodernizowanych belgijskich "Mirage 5BD" sprzedanych dla Chile,
- "Mirage 5COA"- wersja produkowana dla Kolumbii, zbudowano 14 egz.,
- "Mirage 5COAM"- zmodernizowane przez firmę IAI kolumbijskie "Mirage 5COA". Zamontowano dodatkowe stateczniki, instalację do tankowania i radar z samolotu IAI "Kfir",
- "Mirage 5COD"- dwumiejscowa wersja treningowa produkowana dla Kolumbii, zbudowano 2 egz.,
- "Mirage 5COR"- wersja rozpoznawcza produkowana dla Kolumbii, zbudowano 2 egz.,
- "Mirage 5DAD"- dwumiejscowa wersja treningowa produkowana dla Abu Dabi. Zbudowano 3 egz.,
- "Mirage 5DG"- dwumiejscowa wersja treningowa produkowana dla Gabonu. Zbudowano 2 egz.,
- "Mirage 5DP", "Mirage 5DP1", "Mirage 5DP3", "Mirage 5DP4"- dwumiejscowe wersje treningowe produkowane dla Peru,
- "Mirage 5DPA2"- dwumiejscowa wersja treningowa produkowana dla Pakistanu,
- "Mirage 5DV"- dwumiejscowa wersja treningowa produkowana dla Wenezueli,
- "Mirage 5DJ"- dwumiejscowa wersja treningowa zamówiona przez Izrael. Nie produkowana ze względu na nałożone embargo,
- "Mirage 5DM"- dwumiejscowa wersja treningowa zamówiona przez Zair. Nie produkowana ze względu na anulowanie zamówienia,
- "Mirage 5DS"- dwumiejscowa wersja treningowa zamówiona przez Sudan. Nie produkowana ze względu na anulowanie zamówienia,
- "Mirage 5D"- nieprodukcyjne określenie dwumiejscowych wersji treningowych, pozbawionych radaru,
- "Mirage 5D"- jednomiejscowa wersja szturmowa produkowana dla Libii. Zbudowano 53 egz.,
- "Mirage 5DE"- jednomiejscowa wersja myśliwsko- bombowa produkowana dla Libii. Zbudowano 32 egz.,
- "Mirage 5DR"- jednomiejscowa wersja rozpoznawcza produkowana dla Libii. Zbudowano 10 egz.,
- "Mirage 5DD"- dwumiejscowa wersja treningowa produkowana dla Libii. Zbudowano 15 egz.,
- "Mirage 5EAD"- wersja produkowana dla Abu Dabi, zbudowano 14 egz.,
- "Mirage 5E"- nieprodukcyjne określenie wersji "Mirage 5" wyposażonych w radar,
- "Mirage 5E2"- wersja produkowana dla Egiptu z awioniką zunifikowaną z samolotem Dassault-Breguet Dornier "Alpha Jet" (system nawigacji inercyjnej INS Sagem Uliss 81, dalmierz laserowy Thomson-CSF TMV630). Zbudowano 16 egz.,
- "Mirage 5G"- wersja jednomiejscowa produkowana dla Gabonu. Zbudowano 3 egz.,
- "Mirage 5G2"- zmodernizowana wersja dla Gabonu, zmodernizowano 2 egz. "Mirage 5G" oraz 2 egz. "Mirage 5M" nie dostarczone do Zairu (wg innych źródeł- były to samoloty skonfiskowane Libii),
- "Mirage 5M"- wersja produkowana dla Zairu z ograniczonym wyposażeniem. Zbudowano 14 egz., dostarczono tylko 8. Identyczne oznaczenie otrzymały zmodernizowane w 1983 r. samoloty kolumbijskie oraz belgijskie po modernizacji w latach 1993-1995,
- "Mirage 5P"- wersja bojowa produkowana dla Peru, zbudowano 22 egz.,
- "Mirage 5P3"- wersja bojowa dla Peru z radarem Cyrano IVM, zbudowano 10 egz.,
- "Mirage 5P4"- wersja bojowa dla Peru z radarem Agave. Zbudowano 2 egz., inne maszyny zmodernizowano (modernizacja wykonana w Peru),
- "Mirage 5PA"- wersja bojowa dla Pakistanu, pozbawiona radaru, zbudowano 28 egz. Po modernizacji powstały warianty "Mirage 5PA2" z radarem Cyrano IVM (powstało 18 egz.) i "Mirage 5PA3"z radarem Agave i przenosząca pociski MBDA "Exocet" (powstało 12 egz.),
- "Mirage 5R"- nieprodukcyjne określenie wersji rozpoznawczej "Mirage 5",
- "Mirage 5RAD"- wersja rozpoznawcza produkowana dla Abu Dabi, zbudowano 3 egz.,
- "Mirage 5RD"- wersja rozpoznawcza produkowana dla Francji,
- "Mirage 5RG"- wersja rozpoznawcza zamówiona przez Gabon. Nie produkowana ze względu na anulowanie zamówienia,
- "Mirage 5SDD"- dwumiejscowa wersja treningowa produkowana dla Egiptu (dostawy sfinansowała Arabia Saudyjska), zbudowano 6 egz.,
- "Mirage 5SDE"- jednomiejscowa wersja szturmowa produkowana dla Egiptu (dostawy sfinansowała Arabia Saudyjska), zbudowano 51 egz.,
- "Mirage 5SDR"- wersja rozpoznawcza produkowana dla Egiptu (dostawy sfinansowała Arabia Saudyjska), zbudowano 6 egz.,
- "Mirage 5SSE"- wersja myśliwsko- szturmowa produkowana dla Egiptu (dostawy sfinansowała Arabia Saudyjska),
- "Mirage 5V"- jednomiejscowa wersja szturmowa produkowana dla Wenezueli. Zbudowano 6 egz.,
- "Mirage 50"- prototyp z silnikiem SNECMA "Atar 9K50" i ze zmienioną awioniką, oblatany 15.04.975 r. Przewidywany do produkcji w wersjach: myśliwskich z radarem Cyrano IVM (oznaczanych początkowo "Mirage 3/50" lub "Mirage 50C") oraz szturmowych (oznaczanych początkowo "Mirage 5/50" lub "Mirage 50A"),
- "Mirage 50C"- wersja myśliwsko szturmowa produkowana dla Chile z radarem Agave, zbudowano 6 egz. Pod koniec lat 1980- tych przebudowane do standardu "Mirage 50CN Pantera",
- "Mirage 50DC"- dwumiejscowa wersja treningowa produkowana dla Chile, silnik "Atar 9C-3". Zbudowano 3 egz. Przebudowane później do standardu "Pantera",
- "Mirage 50DV"- dwumiejscowa wersja treningowa produkowana dla Wenezueli, 1 nowy i 2 zmodernizowane z "Mirage IIIDV",
- "Mirage 50CN Pantera" – 13 egz. "Mirage 50C" / "FC" i 2 "Mirage 50DC" należące do Chile i zmodernizowane w latach 1990- tych z pomocą Izraela, identycznie jak wersja "Mirage 5COAM",
- "Mirage 50E"- wersja myśliwsko- szturmowa produkowana dla Wenezueli. Zmodernizowana następnie do wariantu "Mirage 50EV",
- "Mirage 50EV"- zmodernizowana wersja dla Wenezueli, dodany radar Cyrano IVM, sonda do tankowania w locie od samolotu "Mirage F1". Zbudowano 6 nowych, 3 przebudowane z "Mirage 5M" nie dostarczonych do Zairu oraz 6 zmodernizowanych z "Mirage 5V" i z "Mirage IIIEV". Szósty z "Mirage 50EV" był ostatnim wyprodukowanym w 1991 r. samolotem z rodziny "Mirage III" / "5" / "50" i 1422 samolotem pierwszej generacji "Mirage",
- "Mirage 50FC"- wersja myśliwsko- szturmowa dla Chile (bez radaru), 8 samolotów przebudowanych z wersji "Mirage 5F",
- "Mirage 50M"- zmodernizowana przez firmę Dassault wersja z nową awioniką i skrzydełkami przednimi z 1987 r., przygotowywana dla Kolumbii jako wzór modyfikacji jej samolotów "Mirage 5" / "50",
- "Mirage 50R"- nie zrealizowana wersja rozpoznawcza, podobna do "Mirage IIIR" i "Mirage 5R",
- "Mirage 50SO"- wersja produkowana dla Sudanu. Po anulowaniu kontraktu w trakcie produkcji przebudowano wszystkie samoloty na "Mirage 50FC" dla Chile.

Użytkownicy samolotów "Mirage 5" / "Mirage 50":

- Abu Dabi- w 1974 r. rozpoczęto dostawy 12 "Mirage 5AD" i dwóch "Mirage 5DAD". W latach 1976-1977 doszły do nich: jeden "Mirage 5DAD", trzy "Mirage 5RAD" i 14 "Mirage 5EAD", te ostatnie na miejsce starszych "Mirage IIIE". Samoloty te w Abu Dhabi Defence Force weszły w skład I Shaheen Squadron oraz II Shaheen Squadron, stacjonujących w bazie Al Dhafra Air Base,

- Argentyna- posiadając już samoloty "Mirage III" oraz IAI "Dogger", Fuerza Aérea Argentina otrzymała 6.06.1982 r. 10 egz. "Mirage 5P", zakupionych w Peru podczas wojny o Falklandy dla uzupełnienia poniesionych w niej strat. Nie zdążyły one wejść do akcji przed końcem działań wojennych. Weszły w skład sformowanej 19.03.1984 r. w Rio Gallegos Grupo 10 de Caza,

- Belgia- od marca 1970 r. do lipca 1973 r. Force Aerienne Belge / Belgische Luchtmacht otrzymały 63 maszyny "Mirage 5BA", 27 "Mirage 5BR" i 16 "Mirage 5BD", zmontowane w belgijskich zakładach SABCA przy współpracy Avions Fairey. Samoloty te weszły w skład 1, 2, 8 i 42 Escadrille. bazujących we Florennes i Bierset. Belgijskie "Mirage 5" uczestniczyły aktywnie w ope­racji Pustynna Burza w Iraku. W styczniu 1991 r. 10 samolotów z 8 Escadrille i pięć z 42 Escadrille przeleciało do bazy lotni­czej Erhac w pobliżu miasta Incirlik w Turcji dla wzmocnienia sił lotniczych ONZ na wypadek irac­kiego ataku skierowanego na północ. Samoloty powróciły bez strat. W1993 r. zakończono program modernizacji MirSIP i sprzedaży części samolotów do Chile. Belgijskie "Mirage 5" wycofano ze służby w 1993 r.,

- Chile- w lipcu 1979 r., w okresie zaognienia stosunków z Argentyną, Chile zamówiło 16 "Mirage 50". Aby przyspieszyć realizację zamówienia, osiem francuskich "Mirage 5F" przebudowano na "Mirage 50FC" i dostarczono drogą morską w czerwcu 1980 r. Sformowano z nich 15.09.1980 r. w bazie Arturo Merino Benitez International Airport w Santiago de Chile nową jednostkę- Grupo 4 w Ala 4 (potem II Brigada Aérea). którą następnie przeniesiono do bazy Santo Domingo de las Rocas. W 1982 r. dostarczono sześć "Mirage 50C" z radarami i dwa "Mirage 50DC". W 1985 r. firma ENAER we współpracy z IAI rozpo­częła modernizację chilijskich "Mirage 50" na wersję "Pantera". Prototyp ae­rodynamiczny latał z zaprojekto­wanymi w Izraelu skrzydełkami przednimi i listo­wymi wytwornicami wirów po obu stronach nosa kadłuba, lecz nie wprowadzono na nim żadnych in­nych modyfikacji. Pełny zakres modernizacji do wariantu "Pantera" obejmował zabudowę izraelskiego radiodalmierza Elta EL/M-2001B w nowej przedniej części kadłuba oraz nowych urządzeń awioniki, w tym nowego bezwładnościowego systemu nawigacyjnego INS. W kabinie znalazł się nowy wskaźnik przezierny HUD, połączony z komputerem pokładowym, a systemy: elektryczny, hydrauliczny i sterowania uzbrojeniem zostały całkowicie unowocześnione. Własnej produkcji radarowe urządzenie ostrzegaw­cze HNAER Caiquen ITT zostało uzupełnione wy­rzutnią pułapek cieplnych i radarowych Eclipse. Samoloty "Pantera" weszły do służby w 4 Grupo w 1993 r. Z powodu trudności budżetowych w Chile, w pełni zmoderni­zowano wtedy tylko część posiadanych samolotów, a modernizacja pozostałych została odłożona i roz­ciągnięta na kilka następnych lat. Samoloty zmodernizowane do standardu "Pantera" otrzymały w oznaczeniu wersji i wariantu literę "N", tak więc podstawowe chilijskie "Mirage 50FC" otrzymały oznaczenie "Mirage 50FCN". Używane były przede wszystkim w roli myśliwców przechwytujących i przewagi powietrznej, choć mogły być wykorzystywane również do ataków na cele naziemne. W 1993 r. Chile zakupiło eks- belgijskie "Mirage 5B" dla zastąpienia samolotów Hawker "Hunter" . W lipcu 1994 r. Chile podpisało kon­trakt na dostawę 25 zmodernizowanych w ramach programu MirSIP samolotów, w tym 15 jednomiejscowych "Mirage 5MA" i pięć dwumiejscowych "Mirage 5MD". Kontrakt przewidywał również dostawę czterech nie zmodernizowanych "Mirage 5BR" i jednego nie zmodernizowanego "Mi­rage 5BD". Te pierwsze zastąpiły sa­moloty Hawker "Hunter" FR. Mk.71 w roli myśliw­ców rozpoznania taktycznego w 8 Grupo. Następnie Chile otrzymało kolejne 4 "Mirage 5MA" i 1 "Mirage 5MD" oraz pięć nie zmodernizowanych samolotów oraz znaczne zapasy części zamiennych i sprzętu pomoc­niczego. Samoloty były poddawane dalszej modyfikacji dla spełnienia wymagań chilijskiej obrony powietrznej. Zmiany wyposażenia objęły urządzenia nawigacyjne, HUD oraz system nawigacji i ataku. Ta kolejna fa­za modernizacji samolotów chilijskich była znana jako MirSIP Plus lub "Elkan". Dostawy w pełni zmodernizowanych samolotów "El­kan" rozpoczęły się na początku 1995 r. Wprowa­dzenie ich do służby dało lotnictwu chilijskiemu samolot myśliwsko- bombowy o dużych możliwo­ściach, prosty i tani w eksploatacji,

- Egipt- lotnictwo Egiptu otrzymało w latach 1974- 1984 32 "Mirage 5SDE" i sześć "Mirage 5SDD", których zakup sfinansowała Arabia Saudyjska, a następnie 22 "Mirage 5SSE", sześć "Mirage 5SDR" i 16 "Mirage 5E2". Samoloty przydzielono do jednostek stacjonujących w bazach Genaclis i Tanta. W 1977 r. doszło do konfliktu granicznego między Libią i Egiptem, w którym samoloty "Mirage 5" były wykorzystywane przez obie strony,

- Francja- Armee de l'Air otrzymało 50 maszyn "Mirage 5J" skonfiskowanych w wyniku nałożonego w 1967 r. embarga. Przebudowano je do standardu "Mirage 5F". Otrzymały je eskadry EC 3/13 (maj 1972 r.) i EC 3/3 (lipiec 1974 r.). Pierwsza z nich została przeznaczo­na do zwalczania obrony przeciwlotniczej i uzbrojona w zdalnie sterowane pociski przeciwradarowe Matra AS-37 "Martel". EC 3/3 została następnie przezbrojona w samoloty SEPECAT "Jaguar" i przekazała "Mirage 5F" do EC 2/13 (luty 1971 r.). Osiem "Mirage 5F" wycofano w 1979 r. w celu zabudowy silników "Atar 9K-50" i sprzedano do Peru. Zastąpiono je nowymi "Mirage 5F". Ostatnie Mirage 5F wycofano ze służby w 1993 r.,

- Gabon- Forces Aeriennes Gabonaise otrzymały swe pierwsze "Mirage 5" w 1978 r. Były to trzy "Mirage 5G" i dwa "Mirage 5DE",

- Kolumbia- Fuerza Aérea Colombiana otrzymały od września 1971 r. do lipca 1973 r. 14 "Mirage 5COA", dwa "Mirage 5COR" i dwa "Mirage 5COD", które weszły w skład 1 Grupo de Combate. Pod koniec lat 1980- tych wszystkie "Mirage 5" zmodernizowano do standardu nowo zakupionych w Izraelu maszyn "Kfir C-7" / "TC-7" i otrzymały oznaczenie "Mirage 5COAM". Samoloty kolumbijskie były zaangażo­wane w akcje przeciw lokalnej partyzantce, nisz­cząc w 1992 r. kilka samolotów w bazie lotniczej opanowanej przez rebeliantów,

- Libia- otrzymała 53 "Mirage 5D", 32 "Mirage 5DE", 10 "Mirage 5DR" i 15 "Mirage 5DD". Dostarczono je od listopada 1971 r. do marca 1972 r. Podczas wojny Yom Kippur libijskie "Mirage" były przerzucane do Egiptu dla wzięcia udziału w walkach, do czego jednak ostatecznie nie doszło. W 1977 r. doszło do konfliktu granicznego między Libią i Egiptem, w którym samoloty "Mirage 5" były wykorzystywane przez obie strony. Kilka z nich stoczyło pojedynki z samolotami US Navy podczas incydentu nad zatoką Syrta na początku 1986 r. Brak części zamiennych oraz embargo na do­stawy broni zmusiły Libię do zakonserwowania i zmagazynowania samolotów. Ostatecznie zostały sprzedane Pakistanowi na części,

- Pakistan- posiadając już liczne "Mirage III", lotnictwo Pakistanu zamówiło w 1970 r. 28 "Mirage 5PA". W 1979 r. zamówiono dwa "Mirage 5DPA2" oraz 30 maszyn bojowych wyposażonych w radary, w tym "Mirage 5PA2" (z radarami Cyrano IVM) i "Mirage 5PA3" (z radarami Agave), które dostarczono w okresie wrzesień 1981- grudzień 1982. Wraz z nimi zakupiono pociski klasy powietrze-woda AM-39 "Exocet". Maszyny te znalazły się w 8 dywizjonie, 9 dywizjonie szkolnym, 20 dywizjonie, 33 dywizjonie oraz w szkole lotniczej w Sargodha. W 1996 r. zawarty został kontrakt na zakup i modernizację 40 eks- francuskich "Mirage IIIE" i "Mirage 5F". Pierwszy z nich oblatano w listopadzie 1997 r. Francuskie firmy Sagem i Sogerma podjęły się modernizacji awioniki oraz systemów nawigacji i ataku. Pakistan już wcze­śniej poszukiwał źródeł zakupu samolotów "Mirage" (choćby na części zamienne), interesując się maszy­nami nabytymi przed laty przez Liban i Abu Dabi, by wreszcie kupić w Australii wycofane tam z eks­ploatacji "Mirage IIIO". Pakistan w ostatnich latach XX w. był największy użytkownikiem samolotów "Mirage III" i "Mirage 5",

- Peru- od maja 1968 r. do grudnia 1969 r. Fuerza Aérea del Perú otrzymały 14 "Mirage 5P" i dwa "Mirage 5DP". W latach 1974 i 1976 zakupiono 8 "Mirage 5P" i jeden "Mirage 5DP".W 1982 r. 10 egz. "Mirage 5P" sprzedano Argentynie. W latach 1980- 1981 zamówiono 32 "Mirage 5P" i pięć "Mirage 5DP". Planowana w 1983 r. modernizacja "Mirage 5P" do wariantu "Mirage 5P3" (z radarem Cyrano IVM) i "Mirage 5P4" (z radarem Agave) oraz modernizacja awioniki "Mirage 5DP" na warianty "Mirage 5DP1" i "Mirage 5DP3", nie została w pełni zrealizowana,

- Wenezuela- Fuerza Aérea Venezolana zakupiły cztery "Mirage 5V" w listopadzie 1972 r., a następnie dwa "Mirage 5DV" w lutym 1973 r. Maszyny te weszły w skład Escuadrón de Caza Nº 33 Grupo Aéreo de Caza Nº 11 stacjonującego w bazie Libertador Air Base koło Palo Negro. Zakupiono też dwa "Mirage 50DV" i sześć "Mirage 50EV", które skierowano do Escuadrón de Caza Nº 34 Grupo Aéreo de Caza Nº 11, stacjonującego w bazie Maracay. Wene­zuela zdecydował się na modernizację swo­ich "Mirage IIIEV", "Mirage 5V" i "Mirage 5EV" do standardu "Mirage 50". Na podstawie umowy, podpisanej w marcu 1988 r. samoloty te wróciły do firmy Dassault, gdzie za­montowano silniki SNECMA "Atar 9K50", skrzydełka przednie i nową awionikę. Umowa objęła także zakup nowych płatowców- sześciu nowych i trzech używanych z Armee de Air,

- Zair- Force Aérienne Zairoise otrzymały w 1975 r. 14 "Mirage 5M" i trzy "Mirage 5DM", które przydzielono do 211 Escadrille w 21 Wing de Chasse et d‘Assaut w bazie Kamina. Na początku lat 1980- tych Lotnictwa Wojskowe Zairu przebazowało pewną liczbę swych "Mirage 5M" do Czadu w celu udzielenia pomocy stronie rządowej w toczącej się wojnie domo­wej (istniały pogłoski, że ich część sprzedano do Czadu dla wsparcia sił rządowych). Wycofano je ze służby przed 1995 r., sprzedając rządowi Czadu.

W Polsce.

Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie posiada w swoich zbiorach samolot Dassault-Breguet ”Mirage V BA” nr taktyczny BA-03. Samolot pozyskany został na drodze wymiany za śmigłowiec PZL Mi-2 z Królewskim Muzeum Sił Zbrojnych w Brukseli.

Drugi samolot Dassault-Breguet ”Mirage V BA” nr taktyczny BA 21 znajduje się na lotnisku Bazy lotniczej w Dęblinie. Został przekazany w 1994 r. jako dar lotnictwa belgijskiego dla WOSL w Dęblinie. Kadłub samolotu dotarł do Polski na pokładzie samolotu transportowego Lockheed C-130 "Hercules" belgijskiego lotnictwa wojskowego w listopadzie 1994 r. Skrzydła zaś dostarczono w kilka tygodni później. Cały samolot złożono w WSOSP w Dęblinie w styczniu 1995 r., lecz w takim stanie prezentowano go dość krótko. Silnik z samolotu wymontowano i ustawiono w dzia­le szkolenia.

Uzbrojenie:
- "Mirage 5F"- uzbrojenie stałe samolotu składało się z 2 działek DEFA-552A kal. 30 mm. Uzbrojenie podwieszane na 7 węzłach podskrzydłowych o łącznej masie do 4000 kg: zdalnie kierowane pociski przeciwradarowe Matra AS-37 "Martel", bomby SAMP 250 kg, do­datkowe zbiorniki paliwa, wyrzutnie rakietowe Matra JL-100 (19 rakiet niekierowanych SNEB kal. 68 mm w każdej), wyrzutnie z pociskami niekierowanymi kal. 100 mm, bomby kasetowo- odłamkowe Belouga, bomby konwencjonalne o wagomiarze 125, 250 i 400 kg, bomby przeciwbetonowe BAP-100 i Duranda, zasob­niki z działkami i zasob­niki z wyposażeniem do walki radioelektronicznej.

W 1994 r. samolot Dassault-Breguet ”Mirage V BA” nr taktyczny BA 21 został przekazany jako dar lotnictwa belgijskiego dla WOSL w Dęblinie. Kadłub samolotu dotarł do Polski na pokładzie samolotu transportowego Lockheed C-130 "Hercules" belgijskiego lotnictwa wojskowego w listopadzie 1994 r. Skrzydła zaś dostarczono w kilka tygodni później. Cały samolot złożono w WSOSP w Dęblinie w styczniu 1995 r., lecz w takim stanie prezentowano go dość krótko. Silnik z samolotu wymontowano i ustawiono w dzia­le szkolenia.

Galeria

  • Samolot myśliwski Dassault-Breguet "Mirage V BR" lotnictwa wojskowego Belgii. (Źródło: U.S. Air Force).
  • Samolot ”Mirage 5 BA” nr BA21 należący do 2e Escadrllle 3e Wing z Florennos. Zdjęcie wykonano w listopadzie 1986 r. (Źródło: Durk Lamarque via Aeroplan nr 2/1995).
  • ”Mirage 5 BA” nr BA21 podarowany przez Force Aerienne Belge / Belgische Luchtmacht stoi przed hangarem WOSL w Dęblinie. (Źródło: Wojciech Łuczak via Aeroplan nr 2/1995).
  • Dwa zdjęcia ”Mirage 5 BA” nr BA21 wykonane na początku roku 1995 r. w Dęblinie. (Źródło: Andrzej Rogucki i Wojciech Łuczak via Aeroplan nr 2/1995).
  • Dassault-Breguet ”Mirage 5”, rysunek w rzutach. (Źródło: archiwum).

Źródło:

[1] ”Mirage wylądował...”. ”Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie”
[2] ”Preserved Aircraft in Poland - Directory. Wykaz Historycznych Samolotów i Śmigłowców zachowanych w Polsce”. (”Militarne Podróże”).
[3] "Samoloty- Encyklopedia Lotnictwa".
[4] Gretzyngier R., Tomasz Makowski T. "Mirage 5 w Dęblinie". Aeroplan nr 2/1995.
blog comments powered by Disqus