Curtiss P-36 "Hawk", 1937
("Hawk 75A", "Mohawk")

Samolot myśliwski. USA.
Samolot myśliwski Curtiss ”Mohawk” Mk.IV w służbie Royal Air Force. (Źródło: United States Library of Congress's).

Prototyp Y1P-36 rozpoczął próby w locie w marcu 1937 r. i zakończył je pomyślnie w połowie tego samego roku. Dla USAAF zamówiono 210 egz., a dostawę ich rozpoczęto w kwietniu 1938 r.

Samolotami tego typu interesowało się również wielu zagranicznych odbiorców: Chiny, Syjam, Argentyna, Francja, Holandia i Norwegia. Francja w maju 1938 r. złożyła zamówienie na 100 egz. w eksportowej wersji noszącej oznaczenie fabryczne H-75A1 i oznaczenie odbiorcy H-75C1. Pierwsze egzemplarze wyładowano w porcie Le Havre w dniu 24.12.1938 r. Samoloty dostarczono następnie do zakładów SNCAC w Bourges, gdzie była zorganizowana baza montażowa tych maszyn. Pierwsza partia opuściła wytwórnię SNCAC w marcu 1939 r. W tym samym czasie złożono następne zamówienie na 100 H-75A2, 135 H-75A3 oraz 395 H-75A4 różniących się wyposażeniem, uzbrojeniem i zespołem napędowym.

Do końca 1939 r. uformowano z samolotów H-75C1 2 dywizjony myśliwskie, ponadto kilka maszyn skierowano do ośrodków szkolno-treningowych oraz do formacji lotnictwa kolonialnego. Pierwsze powietrzne zwycięstwo zostało odniesione na samolocie H-75C1 w dniu 8.09.1939 r. Curtissy odznaczały się dobrymi właściwościami lotno-pilotażowymi, chociaż osiągami ustępowały niemieckim myśliwcom Messerschmitt Bf-109E. W dniu 10.05.1940 r. lotnictwo francuskie posiadało 5 dywizjonów myśliwskich wyposażonych w 98 samolotów H-75A1 i H-75A2. Piloci, walczący na maszynach tego typu, osiągali dobre wyniki. Z zamówionych 730 samolotów H-75C1 dostarczono do czerwca 1940 r. 291 egz. Po zawarciu rozejmu przez rząd Vichy Curtissy pozostały na wyposażeniu 2 dywizjonów lotnictwa kolaborantów francuskich posiadających bazy w Dakarze i w Rabacie. Część maszyn została przejęta przez Luftwaffe i włączona do ośrodków treningowych, resztę natomiast odsprzedano Finlandii.

Po kapitulacji Francji samoloty Curtiss ”Hawk 75A”, które nie zostały dostarczone dla lotnictwa francuskiego przejęło lotnictwo brytyjskie. W RAF samolot otrzymał nazwę Curtiss ”Mohawk”. Ze względu na niewielką wartość bojową tych maszyn używano je przeważnie w ośrodkach szkolno-treningowych, a pewną partię pozostawiono w rezerwie. Poza tym wykorzystywano je w Afryce i na Bliskim Wschodzie do lotów patrolowych i rozpoznawczych. ”Mohawki” były bojowo zastosowane przez RAF tylko na froncie birmańskim i w płn.-zach. Indiach.

W Polsce.

W drugiej połowie lat 1930- tych wystąpił ostry kryzys sprzętowy w jednostkach myśliwskich. Podstawowe wyposażenie stanowiły już wówczas przestarzałe górnopłaty PZL P-11 i PZL P-7. Projekt samolotu myśliwskiego LWS-4 został odrzucony, natomiast projekty PZL-50 i PZL-45 stanowiły zbyt odległą perspektywę. W ten sposób powstała kilkuletnia luka w wyposażeniu polskiego lotnictwa w nowoczesne samoloty myśliwskie. Aby ją wypełnić na początku 1939 r. zdecydowano się dokonać zakupów zagranicznych samolotów myśliwskich.

W czerwcu 1939 r. przedstawiciele amerykańskich kół handlowych przedstawili polskiej ambasadzie w Waszyngtonie ofertę na otwarcie kredytu i dostawę 143 myśliwców Curtiss ”Hawk 75A” w ciągu dwunastu miesięcy z przewidywanym terminem rozpoczęcia dostaw w lutym 1940 r. proponowano dostawy po 20-25 egz. miesięcznie. Wpłynęły również oferty dostawy samolotów Brewster F-2A ”Bufallo” i Grumman G-36 ”Wildcat”. W dniu 1.07.1939 r. Generalny Inspektor Sił Zbrojnych marsz. Edward Rydz-Śmigły wyraził zgodę na zakup samolotów amerykańskich, największe polskie zainteresowanie budził ”Hawk 75A”. Jednak po naradzie w Dowództwie Lotnictwa, ostatecznie do ich zakupu nie doszło z przyczyn przede wszystkim finansowych i terminowych. Pierwszeństwo uzyskała oferta francuska (Morane-Saulnier MS-406C1).

W SNCAN (dawniej Potez) w Casablance Jerzy Rudlicki i 74 pracowników PLL LOT wykonywało montaż i naprawy 200 amerykańskich samolotów Curtiss "Hawk 75" i Martin 167 "Maryland".

W I połowie 1940 r. na samolotach Curtiss ”Hawk 75A” walczyli również Polacy, piloci Polskich Sił Powietrznych we Francji, m.in.:
- Klucz nr 1 Łaszkiewicz GC III/2, od 31.05.1940 r. W dniach 18 i 22.06.1940 r. dwa samoloty zostały ewakuowane przez Polaków do Afryki Północnej,
- Klucz DAT Châteaudun, Etampes- Krasnodębski, patrol opuścił Lyon 12.05.1940 r. Piloci generalnie używali samolotów Morane-Saulnier MS-406C1, jednak wykonywali oni także loty na wielu innych typach: Curtiss H-75A, Koolhoven FK-58, Arsenal VG-33 i Bloch MB-152,
- Kluczu DAT Kosiński, Bourges, 16.05.1940 r. otrzymał 3 samoloty ”Hawk 75A”, natomiast po 24.05. dalsze 4 samoloty.

W Wielkiej Brytanii Polscy piloci oblatywali samoloty Curtiss ”Mohawk” przed oddaniem do jednostek w N°38 M.U. Llandow oraz rozprowadzali lotem w ramach N°4 Ferry Pilots Pool Kemble. Ponadto ”Mohawki” były przeprowadzane transafrykańskim szlakiem z Takoradi do Kairu przez pilotów z Polish Detachment N°1 ADU/ME.

Konstrukcja:
Jednomiejscowy dolnopłat o konstrukcji metalowej.
Kabina zakryta.
Podwozie klasyczne chowane w locie.

Uzbrojenie:
- H-75A1- 2 zsynchronizowane karabiny maszynowe Browning kal. 7,5 mm i 2 karabiny maszynowe Browning kal. 7,5 mm w skrzydłach,
- H-75A2- 2 zsynchronizowane karabiny maszynowe Browning kal. 7,5 mm i 4 karabiny maszynowe Browning kal. 7,5 mm w skrzydłach,

Silnik- gwiazdowy:
- H-75A1- Pratt & Whitney ”Twin Wasp” R-830-SC-3G o mocy 772 kW (1050 KM),
- H-75A2- Pratt & Whitney R-1830-S1C3G o mocy 772 kW (1050 KM),
- H-75A3- Pratt & Whitney R-1830-SC3G o mocy 882 kW (1200 KM),
- H-75A4- Wright ”Cyclone” R1820-G205A o mocy 882 kW (1200 KM).

Dane techniczne H-75C1 (wg [5]):
Rozpiętość- 11,4 m, długość- 8,74 m, wysokość- 2,89 m, powierzchnia nośna- 22,0 m2.
Masa własna- 2050 kg, masa całkowita- 2620 kg, masa całkowita max- 3030 kg.
Prędkość max- 518 km/h, prędkość przelotowa- 402 km/h, czas wznoszenia na 4560 m- 4' 54", pułap- 9300 m, zasięg- 970 km.

Źródło:

[1] Gruszczyński J. ”Polskie lotnictwo myśliwskie 1936-1942”. Lotnictwo nr 9 i 11/2006.
[2] Cynk J. B. ”Polskie lotnictwo wojskowe w okresie międzywojennym”. Lotnictwo nr 11/2004.
[3] Belcarz B. ”Mizgojan i Larczycki”. Lotnictwo z szachownicą nr 25.
[4] Belcarz B. ”Polskie lotnictwo we Francji 1940”. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2002.
[5] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1976.
[6] Glass A., Kubalańca J. "Polskie konstrukcje lotnicze 1939-1954". Tom 5. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2013.
blog comments powered by Disqus