Chanute szybowiec, 1896

Szybowiec pionierski. USA.
Szybowiec pionierski Chanute w zbiorach Musee de l'Air et de l' Espace, Paris- Le Bourget. (Źródło: Copyright Zbigniew Jóźwik- ”Samoloty, śmigłowce, szybowce- fotografia lotnicza”).

W Ameryce, krótko przed tragiczną śmiercią Otto Lilienthala, do budowy szybowców przystąpił inżynier kolejowy Octave Chanute (1832-1910), który o doświadczeniach Niemca dowiedział się od poznanego przypadkowo A. M. Herringa, ucznia Lilienthala. Po pobycie u niemieckiego pioniera przywiózł on do USA otrzymany od niego prezent- jedną z jednopłatowych maszyn. Wkrótce Chanute i Herring stworzyli zespół, w którym Chanute został mózgiem a Herring realizatorem pomysłów i pilotem doświadczalnym.

W 1894 r. Chanute opublikował książkę ”Progress in Flying Machines” (Postęp w dziedzinie maszyn latających), w której dużo uwagi poświęcił m.in. doświadczeniom Otto Lilienthala. Pierwszy swój szybowiec, wzorowany na koncepcji Lilienthala, Chanute zbudował w 1896 r. Latał na nim Herring z pagórków otaczających brzegi jeziora Michigan. Chanute, który loty te bacznie obserwował, doszedł do wniosku, że podstawową sprawą w dalszych eksperymentach musi być znalezienie sposobu sterowania równowagą aparatu w locie, bo bez tego wszystkie loty będą skrajnie niebezpieczne.

Dotychczasowym sposobem uzyskiwania podłużnej równowagi, stosowanym również przez Otto Lilienthala, było przemieszczanie środka ciężkości aparatu ruchami korpusu pilota względem skrzydła. Chanute zaczął szukać innego sposobu osiągnięcia tego samego celu i opracował teorię zmiany kąta natarcia skrzydła przy pomocy pomocniczej powierzchni nośnej umieszczonej za skrzydłem. Po wielu próbach konstruktor opracował dwupłatowy układ, który miał się stać podstawą wielu późniejszych rozwiązań. Uznany przez Octave'a Chanute'a układ szybowca zawierał dwa prostokątne skrzydła o łącznej powierzchni 12,5 m2, rozmieszczone jedno nad drugim na prostych wspornikach. Na zbudowanym w tym układzie egzemplarzu doświadczalnym A. M. Herring wykonywał loty ślizgowe nawet przy wietrze o prędkości 45 km/h. Na tym eksperymentalnym szybowcu sprawdzono również skuteczność działania pomocniczych powierzchni ogonowych, będących prawzorem dzisiejszych usterzeń.

Bardzo wielu konstruktorów okresu pionierskiego nawiązywano do układu szybowca Octave Chanute'a,m.in. bracia Wright, podobnie w Europie konstruktorzy francuscy, jak Ferdinand Ferber i bracia Voisin. W Rosji szybowiec tego typu szeroko spopularyzował Nikołaj Delone, wydając w 1910 r. w Kijowie broszurę ”Ustrojstwo dieszewogo i lekkogo płaniera i sposoby letanija na niem”. Broszura Delone'a wywarła poważny wpływ na rozwój szybownictwa w Rosji.

W Polsce.

W Polsce budowane były szybowce wzorowane na konstrukcjach Chanute. W Warszawie zostały zbudowane szybowce: w 1909 r. uczniów gimnazjalnych: Janusza de Beaurain i Edmunda Johna (de Beaurain-John-szybowiec), w 1912 r. szybowiec uczniów gimnazjum im. Chrzanowskiego, w 1913 r. szybowiec Babińskiego. W 1913 r. we Lwowie szybowiec w układzie Chanute zbudowali bracia Florjańscy. Na terenie Rosji powstały dalsze szybowce zbudowane przez Polaków: w Petersburgu w 1910 r. Henryka Segno i na Krymie w 1911 r. Sergiusza Czerwińskiego.

Układ szybowca Chanute'a spopularyzował w Polsce inż. Michał Król, wydając w Warszawie w 1911 r. broszurę ”Jak zbudować szybowiec i jak wykonywać na nim wzloty”. Zamieszczono w niej opis techniczny szybowca, wzorowano go na konstrukcji Voisin, wraz z rysunkami technicznymi i wskazówkami dotyczącymi materiałów i wykonawstwa.

Konstrukcja:

Dane techniczne:

Galeria

  • Szybowiec Chanute, rysunek. (Źródło: Schier W. ”Pionierzy lotnictwa i ich maszyny”.  Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1980).

Źródło:

[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[2] Januszewski S. ”Rodowód polskich skrzydeł”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1981.
[3] Witkowski R. ”Lilienthal- w 110-lecie śmierci”. Lotnictwo nr 8/2006.
blog comments powered by Disqus