Caudron C 714C1 "Cyclone", 1936
(C-710, C-713, Caudron-Renault CR-714, CR-715, CR-760)

Samolot myśliwski. Francja.
Samolot myśliwski Caudron C-714C1 ”Cyclone” z 1 eskadry 1/145 dywizjonu myśliwskiego. (Źródło: via Wojciech Zmyślony- ”Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej”).

Samolot Caudron C-714C1 ”Cyclone” został opracowany na, ogłoszony w lipcu 1934 r. francuski konkurs na nowy lekki samolot myśliwski. Konkurentem był projekt lekkiego samolotu myśliwskiego ANF-Les Mureaux 190, który szybko odpadł z konkurencji. Firma Caudron znana była z opracowanych słabosilnikowych, lecz o czystej linii aerodynamicznej samolotów wyścigowych, 25.12.1934 r. samolot Caudron C-460 pobił światowy lotniczy rekord prędkości wynikiem 505,848 km/h. Wychodząc z prac nad samolotami wyścigowymi konstruktor Marcel Riffard zaprojektował lekki samolot myśliwski, całkowicie wykonany z drewna, Caudron C-710. Samolot został oblatany 18.07.1936 r. (wg [3]- 10.07.1936 r.). W trakcie prób uzyskano prędkość 470 km/h, co w stanowiło znakomity prognostyk dla samolotu.

Pierwszy prototyp został przebudowany i nazwany C-713.001. Drugi prototyp C-710 został przebudowany w Caudron C-713, wyposażony w zmodyfikowane usterzenie i podwozie wciągane w locie. Prototyp C-713.01 został oblatany 15.12.1937 r. (wg [3]- 14.12.1937 r.). Następnie został opracowany prototyp C-714.01 stanowiący wzorzec do produkcji seryjnej. Otrzymał ulepszony profil płata, ze zmienionymi klapami, poprawiony kadłub i silnik Renault 12R-03. Samolot oblatano 6.07.1938 r. i skierowano do prób (wg [3]- próby w locie rozpoczęto w połowie września 1938 r.), podczas których uzyskano prędkość 480 km/h. W listopadzie (wg [3]- w grudniu) 1938 r. zamówiono 20 egz. C-714 z opcją na 180 kolejnych. Produkcję C-714 uruchomiono w firmie Renault Le Point-du-Jour, stąd spotykane niekiedy oznaczenie samolotu Caudron-Renault CR-714. Pierwszy seryjny samolot ukończono w czerwcu 1939 r., do stycznia 1940 r. wykonano 62 egz. Kolejną serię 15 C-714 wykonano do 7.06.1940 r. W ręce Niemców wpadło 15 CR-714 i kolejne 6 w trakcie budowy (wg [3]- do wybuchu działań wojennych na froncie zachodnim ukończono 62 egz, z czego na stan lotnictwa wojskowego przyjęto 46( wg [5]- zbudowano 90 egz.). Problemy, jakie sprawiał CR-714C1 spowodowały anulowanie wcześniejszego zamówienia. Do dnia kapitulacji Francji w różnych stadiach produkcji znajdowało się kolejnych 21 samolotów, zostały zdobyte przez Niemców). Dla Niemców CR-714 nie przedstawiał dużej wartości. Znane jest zdjęcie tylko jednego CR-714 z niemieckimi insygniami. Jednak stan samolotu wskazuje, że potraktowano go raczej jako trofeum wojenne, a nie samolot użytkowy.

Samoloty te dla francuskiego lotnictwa wojskowego były dostarczane z dużym opóźnieniem. Zaliczono je do przejściowych samolotów myśliwskich, ponieważ posiadały za słabe osiągi. Ostatecznie sześć CR-714 wysłano do Finlandii, a pozostałe wcielano do francuskiego lotnictwa. CR-714 nie był praktycznie używany (z niewielkimi wyjątkami) przez pilotów francuskich, większość samolotów trafiła w ręce polskie. Do Finlandii samoloty CR-714 dotarły w maju 1940 r. Trzy z nich skierowano do dywizjonu rozpoznawczego LeLv30. Znajdowały się w nim od września 1940 r. do marca roku następnego, kiedy wydano zakaz lotów na nich. Następnie używano ich tylko do lotów treningowych, a we wrześniu 1941 r. wydano ostateczną decyzję zakazującą lotów na CR-714.

W maju 1937 r. francuskie ministerstwo lotnictwa wydało nowe założenia taktyczne-techniczne na lekki samolot myśliwski. Zgłoszono projekty: Arsenał VG-30, Potez 230, Roussel 30, Bloch MB 700 i Caudron Renault CR-715. CR-715 był dalszym rozwojem samolotu C-714. Zastosowano praktycznie ten sam płat, nieznacznie wzmocniony kadłub i włoski silnik Isotta-Fraschini Delta RC.40. Później wprowadzono kadłub o konstrukcji metalowej i wzmocnione uzbrojenie. Myśliwiec CR-715 przemianowano na CR-760 i zamówiono jego trzy prototypy. Prototyp CR-760.01 został oblatany na początku maja 1940 r. W trakcie odbytych lotów samolot potwierdził dobrą zwrotność i wznoszenie. W locie przy ziemi osiągnął prędkość 455 km/h. W czerwcu 1940 r. prototyp dostał się w ręce Niemców.

W drugim prototypie CR-760.02 zamontowano nowy silnik francuski Renault 626, przemianowanym z tego powodu na CR-770.01. Prototyp wykonał tylko jeden lot w maju 1940 r. Francuzi zniszczyli prototyp CR-770.01 przed wkroczeniem Niemców. W projekcie pozostał natomiast lekki samolot myśliwski CR-780 (maj-czerwiec 1940 r.). Prototyp powstać miał z przebudowy prototypu CR-760.03. Jego napęd miał stanowić silnik Renault 468, wprawiający w ruch dwa przeciwbieżne trójłopatowe śmigła o skoku zmiennym w locie. Myśliwiec miał mieć wzmocnione uzbrojenie, obliczeniowa prędkość max- 530 km/h. Los lekkich samolotów myśliwskich firmy Caudron został przesądzony z chwilą pojawienia się klasycznego myśliwca o konstrukcji drewnianej Arsenal VG-33. Zdecydował o tym fakt, że VG-33 miał osiągi i uzbrojenie na poziomie najlepszego francuskiego myśliwca tego okresu- Dewoitine D-520 i miał te same zalety co lekkie myśliwce Caudron (tj. samolot prosty i tani w produkcji, zbudowany z wykorzystaniem surowców niestrategicznych).

W Polsce.

Na początku 1940 r. rząd Francji zamierzał wysłać do Finlandii kontyngent wojskowy, w skład którego wchodziliby także Polacy. Do Skandynawii miał jechać dywizjon 1/145 ”Warszawski” wyposażony w samoloty Caudron C-714C1 ”Cyclone”. W ten sposób Francuzi pozbyliby się niechcianych samolotów i ”niewygodnego” sojusznika. Ostatecznie jednak kontyngent ten nie został wysłany. Już kilka miesięcy później w maju 1940 r. rozpoczyna się niemiecka inwazja na Francję, więc o wysłaniu wojsk za granicę nie ma już mowy. Pierwsze CR-714 skierowano do bazy Lyon-Bron, gdzie znajdowali się polscy ochotnicy. Dotarły one tam w marcu 1940 r. i wkrótce rozpoczęto na nich loty szkolne. Dostarczonych Caudronów (co najmniej 11 egz.) używano w Szkolnej Eskadrze Myśliwskiej CWL do przeszkalania pilotów myśliwskich. Kilka (3 lub 4) z nich trafiło potem do składu GC 1/145.

W czasie Kampanii Francuskiej loty bojowe na CR-714C1 wykonywali tylko Polacy. Samoloty weszły na uzbrojenie dywizjonu myśliwskiego GC 1/145. W dniu 21.05.1940 r. na stanie znajdowały się 22 samoloty. Nie budziły one jednak zachwytu. Podkreślano problemy z silnikiem, podwoziem, mechanizmem zmiany skoku śmigła. O swoich obiekcjach piloci powiadomili Ministra Lotnictwa, wizytującego jednostkę 25.05. Efektem był wydany przez ministra zakaz lotów na CR-714. Jednak z braku nowych samolotów polacy nadal wykonywali loty bojowe na tych samolotach na własną odpowiedzialność. Polacy odnieśli szereg zwycięstw w walkach powietrznych, jak również ponieśli dotkliwe straty. 9.06.1940 r. postanowiono przezbroić GC 1/145 na samoloty Bloch MB-152, pierwsze 3 samoloty tego typu przybyły 12.06.1940 r. przydzielono do GC 1/145. Historia Caudronów w GC 1/145 miała w ten sposób dobiec końca. Nie zdążyła, zanim to nastąpiło zakończono działania wojenne.

W sumie na 38 otrzymanych CR-714 dywizjon pozostawił 11 sprawnych samolotów. Kolejnych 13 pozostawiono na lotniskach w trakcie ewakuacji, gdy brak części zamiennych uniemożliwił ich naprawę. Bezpowrotne straty wyniosły 14 samolotów, z czego tylko 3 stracono w bezpośredniej walce, pozostałe zostały uszkodzone w trakcie lądowań.

Konstrukcja:
Jednomiejscowy wolnonośny dolnopłat o konstrukcji drewnianej.
Płat niedzielony, dwudźwigarowy, drewniany.
Kadłub drewniany, w CR-760 metalowy. Kabina zakryta.
Stery kryte płótnem.
Podwozie klasyczne, chowane w locie (w C-710- stałe).

Uzbrojenie:
- C-710- 2 stałe działka Hispano-Suiza S9 kal. 20 mm w skrzydłach,
- C-714- 4 stałe karabiny maszynowe MAC 1934 kal. 7,5 mm,
- CR-715/CR-760- 6 stałych karabinów maszynowych MAC 1934 kal. 7,5 mm.
- CR-780- 2 stałe działka Hispano-Suiza HS 404 kal. 20 mm i 2 stałe karabiny maszynowe MAC 1934 kal. 7,5 mm.

Silnik:
- C-710- rzędowy Renault 12R-01 o mocy 331/368 kW (450/500 KM),
- C-714.01- rzędowy Renault 12R-03,
- C-714C1- rzędowy Renault 12R-01 o mocy 331 kW (450 KM),
- CR-715/CR-760- rzędowy Isotta-Fraschini Delta RC.40 o mocy 537/559 kW (730/760 KM),
- CR-770- rzędowy Renault 626 o mocy 588/625 kW (800/850 KM).
- CR-780- rzędowy Renault 468 o mocy 368/441 kW (500/600KM).

Dane techniczne C-710 (wg [2]):
Masa własna- 1243 kg, masa startowa- 1646 kg. Prędkość max- 460 km/h, czas wznoszenia na 4000 m- 4' 53", pułap- 11000 m, zasięg- 552-825 km.

Dane techniczne C-713.01 (wg [2]):
Masa własna- 1395 kg, masa startowa- 1736 kg. Prędkość max- 470 km/h, czas wznoszenia na 3000 m- 5' 00", pułap- 9100 m, zasięg- 890 km.

Dane techniczne C-714C1 (wg [2]):
Rozpiętość- 8,97 (wg [3]- 8,96, wg [5]- 8,95) m, długość- 8,51 (wg [3]- 8,53, wg [5]- 8,5) m, wysokość- 2,87 m (wg [5]- 2,75), powierzchnia nośna- 12,5 (wg [5]- 12,47) m2.
Masa własna- 1400 kg, masa startowa- 1750-1820 (wg [5]- 1745) kg.
Prędkość max- 470 (wg [3]- 486, wg [5]- 484) km/h, wznoszenie- (wg [3]- 16,7) m/s, czas wznoszenia na 5000 m- 12', pułap- 9100 m, zasięg- 900 (wg [5]- 890) km.

Dane techniczne CR-760 (wg [2]):
Długość- 8,89 m.
Masa własna- 1550 kg, masa startowa- 2000 kg.
Prędkość max (obliczeniowa)- 570 km/h, czas wznoszenia na 5000 m- 5' 25", pułap- 10300 m, zasięg- 1570 km.

Dane techniczne CR-770 (wg [2]):
Rozpiętość- 9,0 m, długość- 9,92 m, wysokość- 2,92 m, powierzchnia nośna- 12,5 m2.
Masa własna- 1740 kg, masa startowa- 2250 kg.
Prędkość max- 590 km/h, wznoszenie- 12,3 m/s, pułap- 10360 m, zasięg- 1430 km.

Galeria

  • Caudron C-714C1 ”Cyclone”, plany modelarskie. (Źródło: Modelarz nr 10/1975).

Źródło:

[1] Marszałkiewicz J. ”Z Polski dla Finlandii”. Lotnictwo z szachownicą nr 10.
[2] JBG, MF ”Caudron C.714 Cyclone. Caudron Renault CR.770”. Lotnictwo nr 7/2007.
[3] Belcarz B.. ”Samolot myśliwski Caudron-Renault C-714C1 Cyclone”. Lotnictwo nr 12/2004.
[4] Belcarz B. ”Polskie lotnictwo we Francji 1940”. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2002.
[5] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1976.
blog comments powered by Disqus