Brzeski Henryk

Henryk Brzeski urodził się w 1875 r. Inżynier, absolwent Wydziałów Mechanicznego i Elektrycznego Politech­niki w Hanowerze. Przez dłuższy czas był asystentem wybitnego fizyka niemieckiego prof. Rudolfa Kohlrauscha. Żywo interesował się aeronautyką. Już przed I wojną światową posiadał kilka patentów odnoszą­cych się do silników, które były wykorzystane z licencji przez zakłady Gnöme-Rhöne oraz Siemens. Opracował "Iskrę"- lampę łukową oraz dyferencjał samochodowy i różne urządzenia elektrotechniczne, związane także z własnego pomysłu lampą łukową.

W 1904 r. mechanik Wincenty Schindler i inż. Henryk Brzeski zbudowali w Warszawskiej Fabryce Powozów "W. Romanowski" (Władysław Romanow­ski utworzył swą firmę ok. 1860 r., bu­dował w niej słynne, odznaczające się elegancją po­wozy, które dostarczano nawet do odległej Persji i pierwsze rowery, dwu- i trzykołowe, zbywane w Królestwie Polskim; firma działała do I wojny świa­towej, prowadzona przez spadkobierców Władysła­wa) dwa bliźniacze samojazdy omnibusy, zamó­wione przez spółkę przewozową "Jankowski-Dyszyński" do obsługi ruchu pasażerskiego w guberni lubelskiej, pomiędzy Trawnikami a Krasnymstawem i Tomaszowem Lubelskim. Samochody wyposażone zostały we francuskie silniki spalinowe marki Mutel o mocy 7,4- 8,8 kW (10- 12 KM). Niektóre, bliżej nieokreślone części pojazdu, także pochodziły z importu. We­wnątrz nadwozia, zamkniętego z tyłu i z boków, znaj­dowało się pod dachem siedem siedzących miejsc pasażerskich i jedno dla szofera. Koła pojazdu ogu­mione były masywami. Omnibusy z pełnym obciąże­niem mogły rozwijać prędkość do około 20 km/h, natomiast w czasie jazdy bez obciążenia, na trasie Warszawa- Lublin, prędkość maksymalna wynosiła chwilami 35 km/h. Tygodnik Ilustrowany podaje, że drogę do miejsca przeznaczenia oba samochody przebyły bezawaryjnie, dając tym samym chlubne świadectwo umiejętności ich twórców. Obliczenie kosztów wykonawczych dowiodło, że budowanie samochodów w kraju, oparte nawet na importowa­nych silnikach i ważniejszych podzespołach, jest opłacalne. Omnibusy Schindlera i Brzeskiego kosz­towały dwukrotnie mniej niż zagraniczne tego typu.

W 1907 r. Brzeski opracował silnik lotniczy "Iskra", chłodzony powietrzem, siedmiocylindrowy, gwiazdowy, birotacyjny. W silniku tym cylindry i wał wirowały w przeciwnych kierunkach. Silnik ten pro­dukowała z licencji firma Daimler w Wiedniu, Gnöme-Rhöne we Francji i Siemens w Niemczech. W 1910 r. Brzeski zbudował w zakładach Siemensa silnik o mocy 37 kW (50 KM) ze śmigłami przeciwbieżnymi, który zastosowano w samolocie Schindlerów (”Aquila”) braci braci Wincentego i Rudolfa Schindlerów. Był to pierwszy polski silnik lotniczy, który został zbudowany i praktycznie wykorzystany. Niektóre wcześniejsze źródła podawały, np. [2], że inż. Brzeski opracował projekt samolotu ”Aquila” na zamówienie braci Schindlerów).

W latach międzywojennych Brzeski zbudował ko­lejny, interesujący lotniczy silnik birotacyjny o mocy 101 kW (137 KM), o równoległym układzie cylindrów, który mógł samoczynnie utrzymywać stałą moc przy zwięk­szaniu wysokości. Obciążenie jednostkowe mocy wynosiło 0,48 kg/KM, co stanowiło wówczas rekord światowy. Silnik ten eksponowany był na Powszech­nej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 r., po­dobnie jak synchronizator Brzeskiego do strzelania przez śmigło, nie przyjął się w Polsce. Ostatnie lata życia poświęcił Brzeski radiotechnice.

Henryk Brzeski zmarł w 1939 r.

Galeria

  • Silnik birotacyjny Brzeskiego wg rysunku z patentu wydanego mu we Francji. (Źródło: Januszewski S. ”Wynalazki lotnicze Polaków 1836- 1918”).

Źródło:

[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[2] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.
[3] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
blog comments powered by Disqus