Burzyński Zbigniew Józef

Zbigniew Józef Burzyński. (Źródło: archiwum).

Zbigniew Józef Burzyński urodził się 31.03.1902 r. w Żółkwi k. Lwowa. Ojciec, dr praw inż. leśnictwa Władysław Burzyński, był nadleśniczym Lasów Państwowych w Małopolsce Wschodniej. Uczęszczał do wielu szkół powszechnych na szlaku wędrówek zawodowych swojego ojciec: we Lwowie, Wiedniu i Krakowie. W 1918 r. od sierpnia do października jako ”Omega" słu­żył w Polskiej Organizacji Wojskowej na te­renie Krynicy i Krakowa. W Krakowie wstąpił do Korpusu Kadetów na Łobzowie, uzyskując tamże w 1919 r. maturę. Następnie skierowany zostaje do Szkoły Podchorążych Artylerii w Poznaniu, którą kończy z 11 lokatą. Po dwóch miesiącach służby w 2 Pułku Artylerii Górskiej w Nowym Targu, wysłany zo­staje z dniem l.05.1921 r. do Oficerskiej Szkoły Aeronautycznej w Toruniu na Kurs Obserwatorów Aeronautycznych. Kończy go po półtora roku z pierwszą lokatą, awansując w międzyczasie do stopnia podporucznika. Po kursie pozostaje nadal w Toruniu jako wykładowca. Burzyński, dzięki znajomości francuskiego, przetłumaczył instrukcję montażu sterowca Lech (Zodiac), obsługi i lotów. Sterowiec został na miejscu zmontowany, po czym rozpoczęto na nim loty szkolne. Pilotem sterowca Lech był również Zbigniew Burzyński.

Pierwszy lot na balonie wolnym odbył latem 1922 r. W 1924 r. póź­niej zostaje odkomenderowany do Francji na dwumiesięczny staż fabryczny w wojskowych zakładach balonowych w Chalais-Meudon. Po powrocie, prze­niesiony został do Centralnych Warsztatów Aeronautycznych w Legionowie, urucha­mia pierwszy w Polsce warsztat produkujący powłoki balonowe wszelkiego ty­pu. Pod jego kierownictwem zbudowano w nim pierwszy w Polsce balon na uwięzi typu Caquot R i pierwszy balon wolny typu E2. W Legionowie pozostałje do marca 1937 r., zaj­mując kolejno różne stanowiska: kierownika warsztatu powłokowego, pracuje w biurze konstrukcyjnym, jest dowódcą kompanii balonów obserwacyjnych w 2 batalionie balonowym. Tam też, w latach 1928-1938, prowadzi czynną działal­ność zawodniczą w sporcie balonowym.

We wrześniu 1928 r. bierze po raz pierwszy udział w Krajowych Za­wodach Balonów Wolnych. Startuje z Warszawy wraz z Franciszkiem Hynkiem na balonie Lwów, zajmując l miejsce. W sierpniu 1929 r. startuje po raz pierwszy w zawodach międzynarodowych, jakie odbyły się w Poznaniu z okazji Powszechnej Wystawy Kra­jowej. W październi­ku 1930 r. startował ponownie w zawodach krajowych na balonie o pojemności 750 m3, lecz na skutek lądowania w ZSRR został wyeliminowany z zawodów za sprzeczne z regulaminem prze­kroczenie granicy.

Począwszy od 1932 r. Polska bierze udział w Międzynarodowych Za­wodach Balonowych o nagrodę im. Gordon-Bennetta. Burzyński wraz z Hyn­kiem startuje w Bazylei na balonie Gdynia. Zajmuje 6 miejsce na 16 star­tujących balonów. Odległość z Bazylei do Bielan w Warszawie 1075 km przelecieli w ciągu 17 h i otrzymali nagrodę za najlepszą prędkość- 63 km/h.  Na początku 1933 r. odbył, wraz z Hynkiem, pierwszy w Polsce lot balo­nem na wysokość. Wystartowali 28 lutego na ba­lonie Toruń, uzyskując wysokość 9762 m. Ten sukces zadecydował o wyznaczeniu obydwu na następne w 1933 r. zawody Gordon-Bennetta do Chicago. Burzyński i Hynek odnieśli na ba­lonie Kościuszko pierwsze w tych zawodach zwycięstwo dla Polski, lądując w Kanadzie (1361 km w czasie 39 h i 39 min).

28.03.1935 r. Burzyński z Wysockim ustanawiają rekord świa­ta wysokości lotu balonem- 9437 m, bijąc poprzedni rekord tej kategorii należący do Amerykanina Seltle (8600 m). W lipcu 1935 r. obaj osiągają na balonie Toruń wysokość 10 002 m.

W następnych z kolei zawodach Gordon-Bennetta (w 1934 r. w War­szawie) Burzyński startuje na balonie Warszawa II z J. Zakrzewskim, w któ­rych zajmuje drugie miejsce, lądując pod Riazaniem w ZSRR (1301 km w cza­sie 36 h i 42 min). W tychże zawodach we wrześniu1935 r. leci z W. Wysockim na balonie Polonia II z Warszawy aż pod Stalingrad (1650 km w czasie 57 h i 54 min) i zdobywa w ten sposób dla Polski na własność nagrodę Gordon-Bennetta, przez trzykrotne kolejne zwycięstwo polskich pilotów balonowych.

29.03.1936 r. Burzyński wraz z dr. K. Jodko-Narkiewiczem usta­nawia na balonie Warszawa II nowy rekord świa­ta w wysokości- 10 835 m (w klasie A-9 dla balonów o pojemności od 3001 do 4000 m3), Rekord ten utrzymał się w tabeli rekordów świata FAI ponad 26 lat. Ustanowił jeszcze dwa inne rekordy świata: odległości przelotu na balo­nie- 1650,474 km (15-18.09.1935 r.) i długotrwałości lotu na balonie- 57 h 54 min (w kategorii balonów o pojemności od 1601 do 4000 m3).

Zbigniew. Burzyński startował jeszcze w zawodach Gordon-Bennetta dwukrotnie: w Warszawie w 1936 r. i w Brukseli w 1937 r. W 1938 r. nie startował, ponieważ przygo­towywał w Tatrach lot stratosferyczny balonu Gwiazda Polski, w którym to stratostacie wyznaczony został na pilota. Na skutek awarii lot nie doszedł jednak do skutku. W międzyczasie dokonał również oblotu balonu zmotoryzowanego.

Burzyński otrzymuje w 1923 r. stopień porucz­nika, a w styczniu 1934 r. awansuje do stopnia kapitana. W latach 1937-1939 (wg [3]- od kwietnia 1936 r. do sierpnia 1938 r.) był słuchaczem Szkoły Oficerów Technicznych Lotnictwa w Warszawie, w któ­rej ukończył kurs oficerów technicznych lotnictwa. W tym też czasie wykonano według jego projektu prototyp balonu zaporowego ZB-3. Stateczniki tego balonu produkowane były seryjnie i stosowane były także w czasie ostatniej wojny w Anglii na polskich balonach.

Po kursie, we wrześniu 1938 r. został komendantem parku w 2. batalionie balonowym. Funkcję tę pełnił do kwietnia 1939 r., po czym przeniesiono go do Dowództwa Obrony Przeciwlotniczej MSWojsk na sta­nowisko referenta zapór balonowych, na którym pozostał do końca sierpnia.1939 r. Następnie był dowódcą 6 kompanii balonów obserwacyjnych, pozostając na tym stanowisku również w Wojnie Obronnej Polski 1939 r. Po rozformowaniu jednostki, 5.10.1939 r. powrócił do Warszawy. Tam rozpoczął pracę w delegaturze PCK. W listopadzie tegoż roku kpt. Burzyński został zatrzymany przez żandarmerię niemiecką i osadzony w obozach jenieckich (m.in.: Oflag X E Lubeka, Oflag VI B Dössel) , w którym przebywał do 1.04.1945 r. W okresie 1.05-4.11.1945 r. był oficerem łącznikowym 4 Commando Brigade w okupowanych Niemczech. Do kraju wrócił w listopadzie1945 r. (wg [2]- 5.11.1946 r.). Podejmuje następnie studia w Politechnice Warszawskiej, gdzie w 1955 r. uzyskuje dyplom inżyniera mechanika specjalności balonowej. Tamże pracuje następnie w charakterze starszego asystenta, a potem konstruktora w ka­tedrze Budowy Lotnisk Politechniki Warszawskiej.

W PRL był czynnym propagatorem sportu balonowego i współinicjatorem jego reaktywowania po wojnie. Z chwilą powołania w 1956 r. Rady Ba­lonowej Aeroklubu PRL, staje na jej czele jako przewodniczący, kierując następnie   nowo   powołaną   Komisją   Balonową   Aeroklubu   PRL.   W  latach 1956- 1969 sporządził dokumentację techniczną balonów wolnych o pojemności 1200 i 1600 m3, sprawował nadzór techniczny nad ich budową i oblatał, wykładał na kursach pilotów, instruktorów i mechaników balonowych, wyszkolił praktycznie 14 pilotów, w tym 3 instruktorów. W 1960 r. odbył swój setny lot balonem na balonie Warszawa (SP-BZW). Inicjował i współorganizował krajowe zawody balonowe oraz starty młodych pilotów za granicą. Był stałym delegatem Aero­klubu PRL w Międzynarodowej Komisji Balonowej FAI. W latach 1966-1969 przebywał kilkakrotnie w Czechosłowacji, sprawując nadzór techniczny nad reaktywowaniem sportu balonowego w tym kraju.

Działał społecznie. Od 1956 r. członek Lotniczej Komisji Historycznej Aeroklubu PRL, od 12.11.1957 r. członek Klubu Seniorów Lotnictwa APRL, w którym był członkiem zarządu i komisji rewizyjnej. Zbigniew Burzyński wykonał 138 lotów balonowych, z tego 73 przed wojną. Wylatał na różnego rodzaju balonach: wolnych i na uwięzi oraz na sterowcach ok. 1500 godzin. Napisał i wydał dwie książki: Kościuszko nad Ameryką, Balo­nem przez kontynenty. Autor wielu publikacji w prasie lotniczej. Za zasługi w sporcie balonowym, w pracy zawodowej i społecznej od­znaczony został Krzyżami Oficerskim (1964 r.) i Kawalerskim (1935 r.) Orderu Odro­dzenia Polski, dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi (1933 r. i 1934 r.), Brązowym Medalem za Zasługi dla Obronności Kraju (1967 r.). Międzynarodowa Federacja Lotnicza (FAI) wyróżniła go dyplomami: P. Tissandiera (1959 r.) i Montgolfiera (1960 r.), Aeroklub PRL jako jednego z pierwszych- odznaką Zasłużonego Dzia­łacza Lotnictwa Sportowego (1966 r.). Członek Honorowy Aeroklubu Warszawskiego.

Jego pierwsza żona, Maria Burzyńska (z d. Drzymała-Pęczkowska), 19 maja 1944 r. została aresztowana wraz z 16-letnim synem Markiem (pseudonim: Cygan) z Szarych Szeregów. Uprzednio aresztowano mieszkającego u niej pilota kpt. WP i towarzysza balonowych wyczynów męża, kpt. Franciszka Hynka. Uwięziona na Pawiaku w czerwcu 1944 r. została rozstrzelana wraz z synem w ruinach getta. Drugą żoną Zbigniewa Burzyńskiego była Antonina Rojewska, z którą wziął ślub we wrześniu 1953 r. (zmarła w 1986 r. w Warszawie). Wraz z małżonką odbył wiele lotów balonem wolnym.

Zbigniew Burzyński zmarł w Warszawie 30.12.1971 r., w wieku 69 lat. Jego imie­niem została nazwana ulica w osiedlu mieszkaniowym na byłym lotnisku Aeroklubu Warszawskiego Gocław w Warszawie.

Konstrukcje:
CZB-R2 (CZB-R1), 1924 (1925), balon obserwacyjny na uwięzi.
ZB-1 (E3), 1925, balon wolny szkolno-treningowy i zawodniczy.
Motobalon ZB, 1932, projekt zmotoryzowanego balonu obserwacyjnego.
ZB-3, 1938, balon zaporowy.
ZB-2 ”Syrena”, 1957, balon sportowy wolny.
ZB-3 ”Syrena II”, balon sportowy wolny.

Źródło:

[1] Kowalski T. J., Malinowski T ”Mała encyklopedia lotników polskich”. Tomik 1. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.
[2] "Burzyńscy- Strona rodziny Burzyńskich"
[3] Kozak Z., Moszumański Z., Szczepański J. "2 Batalion Balonowy". Seria "Zarys Historii Wojennej Pułków Polskich w Kampanii Wrześniowej". Oficyna Wydawnicza Ajaks. Pruszków 2006.
[4] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924”. Wyd. Bellona; Wyd. Lampart. Warszawa 1997.
[5] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[6] Praca zbiorowa ”Konstrukcje lotnicze Polski Ludowej”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1965.

blog comments powered by Disqus