Bristol 142 "Blenheim", 1934
(Bristol 149 "Bolingbroke", Bristol 160 "Bisley")

Samolot bombowo-rozpoznawczy. Wielka Brytania.
Samolot bombowo-rozpoznawczy Bristol ”Blenheim” Mk.I. (Źródło: archiwum).

Samolot został zaprojektowany w firmie Bristol Aeroplane Company jako szybki, mały samolot pasażerski Bristol 142, dla sześciu pasażerów. Prototyp został oblatany 12.04.1934 r. Pod wrażeniem jego dużej prędkości, w 1935 r. lotnictwo wojskowe zleciło opracowanie wersji bombowej. Pierwszy prototyp wersji bombowej, oznaczonej jako Bristol 142M, został oblatany 25.06.1936 r. Główną zmianą konstrukcyjną była zmiana układu z dolnopłata na średniopłat, w celu pomieszczenia komory bombowej. Brytyjskie lotnictwo wojskowe (Royal Air Force) zamówiło 150 samolotów, pod nazwą ”Blenheim”.

Pierwszą wersją seryjną był ”Blenheim” Mk.I. Odznaczał się on dwuosobową, bogato przeszkloną kabiną w nosie kadłuba z miejscami pilota i bombardiera obok siebie. Kolejne wersje: dalekiego zasięgu Mk.II i rozpoznawcza Mk.III nie wyszły poza stadium prototypu. Do masowej produkcji weszła natomiast wersja bombowo-rozpoznawcza Mk.IV z końca 1937 r. (oznaczenie fabryczne: Bristol 149, początkowo nazwana miała być ”Bolingbroke”). Odróżniała się ona posiadaniem nowego wydłużonego i asymetrycznego przodu kadłuba, w którym bombardier leżał na brzuchu w tzw. kołysce, mając lepsze możliwości obserwacji. Miała ona również mocniejsze silniki i większy zasięg. Część samolotów Mk.IV w wersji rozpoznawczej miała pod nosem kadłuba nieruchomą wieżyczkę ze zdalnie obsługiwanym karabinem maszynowym, strzelającym do tyłu.

Duża prędkość samolotu i brak ciężkich samolotów myśliwskich spowodowały, że opracowano również wersję myśliwską samolotu. Konstrukcyjnie nie odróżniała się ona istotnie od bombowców, jedynie w miejscu drzwi bombowych pod kadłubem zamocowano zasobnik z 4 karabinami maszynowymi Browning kal. 7,7 mm. Zbudowano 200 egz. w wersji myśliwskiej ”Blenheim” Mk.IF (F Mk.I). Jako pierwsze z brytyjskich myśliwców, część z nich została wyposażona w radar AI Mk.III i używana jako myśliwce nocne. Następnie w zasobniki strzeleckie wyposażono także 60 samolotów wersji Mk.IVF. Samoloty te z racji dużego zasięgu były używane głównie w lotnictwie morskim do ochrony konwojów przed niemieckim lotnictwem.

Zbudowano 1236 (wg innych źródeł- 1280, 1330 lub 1390) egz. Mk.I, z tego 1151 przekazano dla RAF, pozostałe zbudowano na eksport. W wersji Mk.IV zbudowano 3297 (wg innych źródeł- 3307, 3122 lub 3162) egz., z czego 3276 dla RAF.

Samoloty ”Blenheim” Mk.IV produkowano także na licencji w Kanadzie, w zakładach Fairchild Aircraft, pod nazwą Bristol ”Bolingbroke” (676 egz.). Pierwszych 18 samolotów zbudowano z brytyjskich części w wersji ”Bolingbroke” Mk.I, odpowiadającej brytyjskiemu ”Blenheimowi” Mk.IV, a resztę w wersji ”Bolingbroke” Mk.IV, z zastosowaniem lokalnie produkowanych podzespołów. Zbudowano 14 samolotów wersji Mk.IVW z silnikami Pratt & Whitney ”Twin Wasp Junior”, 457 egz. wersji Mk.IVT z silnikami Bristol ”Mercury XX”- jako samoloty szkolne dla załóg bombowców. Wersja Mk.III był to prototyp wersji pływakowej.

Ostatnią wersją samolotu był ”Blenheim” Mk.V, znany także początkowo pod nazwą Bristol 160 ”Bisley”, oblatany 24.02.1941 r. Miał on być bombowcem bliskiego zasięgu, służącym do wsparcia wojsk lądowych, uzbrojonym w 4 karabiny maszynowe w nieprzezroczystym nosie kadłuba. Druga wersja, przeznaczona do bombardowania z dużej wysokości, miała przeszklony wydłużony i spłaszczony nos, z dwoma karabinami maszynowymi strzelającymi do tyłu. Wyprodukowano łącznie 944 egz., lecz samoloty tej wersji nie zyskały dużej popularności.

Samoloty ”Blenheim” trafiły do brytyjskiego lotnictwa bombowego (RAF Bomber Command) od wiosny 1937 r., zastępując lekkie dwupłatowe bombowce starszych typów. W dniu 3.09.1939 r. RAF posiadał 24 dywizjony wyposażone w ”Blenheimy”. Od 1939 r. samoloty ”Bolingbroke” używane były przez lotnictwo kanadyjskie, głównie do obrony wybrzeża. ”Blenheim” Mk.IV dokonał pierwszego lotu bojowego lotnictwa brytyjskiego w II wojnie światowej- 3 września dokonał rozpoznania floty niemieckiej w Wilhelmshaven. 4 września ”Blenheimy” dokonały także (razem z samolotami Vickers ”Wellington”) pierwszego nalotu- przeciw niemieckim okrętom w Wilhelmshaven. Samolotów ”Blenheim” używano także w lotnictwie obrony wybrzeża (Coastal Command). W dniu 11.03.1940 r. ”Blenheim” Mk.IV jako pierwszy brytyjski samolot zatopił niemiecki okręt podwodny (U-31). Kanadyjskie Bolingbroke dokonały pierwszych ataków lotniczych na U-boota i japoński okręt podwodny u wybrzeży Kanady. 6 dywizjonów ”Blenheimów” było używanych w składzie brytyjskiego korpusu ekspedycyjnego we Francji w 1940, ponosząc duże straty podczas kampanii francuskiej. Zaprojektowane jako szybkie lekkie bombowce dzienne, ”Blenheimy” okazały się przestarzałe już w chwili wybuchu wojny, kiedy pojawiły się myśliwce o lepszych osiągach. Od 1940 r. były kierowane na poboczne teatry działań wojennych. Samoloty te używane były także w walkach w Afryce, Grecji na Bliskim Wschodzie i Dalekim Wschodzie- w Birmie i Malajach przeciw Japończykom. Samoloty te wycofano z pierwszej linii w 1943 r. Samoloty myśliwskie ”Blenheim” Mk.IF używane były jako myśliwce nocne do osłony Wysp Brytyjskich.

Samoloty ”Blenheim” Mk.I (18 egz.) używane były przez lotnictwo Finlandii podczas wojny zimowej przeciw ZSRR w latach 1939-1940. Następnie Finlandia zakupiła dalsze 24 samoloty oraz zbudowała 55 na licencji (45 Mk.I i 10 Mk.IV), przez co łącznie używano ich 97 egz. Samoloty te stanowiły podstawę fińskiego lotnictwa bombowego podczas wojny fińsko-radzieckiej w latach 1941-1944, a używane były do lat 1950-tych. Lotnictwo Jugosławii zakupiło 20 samolotów Mk.I wraz z licencją na ich produkcję. Przed zajęciem kraju przez Niemcy ukończono jednak jedynie 16 egz. Jugosłowiańskie ”Blenheimy” wzięły udział w walkach z Niemcami w 1941 r. Ocalałe samoloty były używane przez siły Chorwacji przeciw ZSRR. 10 samolotów używało bojowo lotnictwo greckie przeciw Niemcom w 1940 r., a 13 lotnictwo rumuńskie w latach 1940-1944 przeciw ZSRR. 30 egz. użytkowało od 1939 r. lotnictwo tureckie. Podczas wojny samoloty Blenheim były przekazywane przez Brytyjczyków lotnictwu Wolnej Francji i innych sojuszników. Partia ”Blenheimów” była też sprzedana w 1942 r. do neutralnej Portugalii.

W Polsce.

Jest prawdopodobne, że na samolocie Bristol ”Blenheim” Mk.I walczył w Finlandii, w czasie ”Wojny Zimowej” (30.11.1939 r. do 13.03.1940 r.), przybyły z Paryża por. Feliks Pecho (u finów Feliks Peczo). Latał w pułku bombowym LeR 4 (Lentorykmentti 4), wyposażonym m.in. w samoloty Bristol ”Blenheim” Mk.I, Douglas DC-2 oraz Junkers K-43. Nie są znane żadne szczegóły na temat jego służby, jednak wiadomo że por. Pecho był doświadczonym pilotem a przed wojną latał w Polsce u przewoźników cywilnych oraz brał udział w Kampanii Wrześniowej.

Polscy piloci w Wielkiej Brytanii, latali na samolotach ”Blenheim” Mk.IV w angielskich dywizjonach na rozpoznanie fotograficzne żeglugi, biorąc udział w słynnych akcjach zlokalizowania pozycji pancerników Kriegsmarine: Bismarck, Scharnhorst i Prinz Eugen. Nasi lotnicy latali na ”Blenheimach”, m.in. w jednostkach RAF:
Szkoły pilotażu i ośrodki dopasowania załóg:
- N°2 Flying Training School, Lyneham,
- Pilots Advanced Flying Unit, Ringway,
- N°13 Operational Training Unit,
- N°18 Operational Training Unit Dumfries,
- N°54 Operational Training Unit.
Szkoły nawigatorów, bombardierów i strzelców pokładowych:
- N°9 Observer Advanced Flying Unit, Penrhos,
- N°10 (P)AFU w Spitalgate,
- Air Navigation and Gunnery School, Manby,
- N°1 Air Observation School, Gunnery Sqdn. Ontario, Kanada,
- N°5 Bombing Gunnery School, Jurby- Me of Man- Gunnery Sqdn. i (Mk.I i Mk.IV).
Szkoły uzbrojenia i ośrodki remontowe:
- Air Armament School, Manby,
- N°38 MU I/C Test Flight Llandow (Mk.I, Mk.IV, ”Bisley” Mk.V).
Transport maszyn drogą powietrzną:
- H.Q. Service Ferry Pilots Pool Kemble,
- N°4, N°7, N°8, N°9, N°11 Ferry Pilots Pool (Wielka Brytania),
- N°1 ADU/ME (Afryka)- (Mk.I, Mk.IV, ”Bisley” Mk.V).

Samolot ”Blenheim” był używany w 307 nocnym dywizjonie myśliwskim jako maszyna dyspozycyjna służąca do lotów służbowych.

Konstrukcja:

Napęd- 2 silniki:
- ”Bolingbroke” Mk.IVW- Pratt & Whitney ”Twin Wasp Junior” o mocy 614 kW (835 KM) każdy,
- ”Bolingbroke” Mk.IVT- Bristol ”Mercury XX” o mocy 676 kW (920 KM) każdy.

Dane techniczne:

Źródło:

[1] Marszałkiewicz J. ”Z Polski dla Finlandii”. Lotnictwo z szachownicą nr 10.
[2] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1976.
[3] Cumft O., Kujawa H. K. ”Księga lotników polskich. Poległych, zmarłych i zaginionych 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1989.
blog comments powered by Disqus