Boeing 737, 1967
(Boeing Business Jet (BBJ), Boeing C-40, Boeing CT-43, Boeing T-43, Boeing 737 Airborne Early Warning & Control (AEW&C), Boeing Bussines Jet 737 AEW&C, "Wedgetail", Boeing P-8 "Poseidon")

Boeing 737 jest światowym rekordzistą w wielkości zamówień i produkcji. Przeszedł do historii jako pierwszy samolot pasażerski, na który złożono zamówienie przed jego powstaniem. Taką decyzję podjęły w 1965 r. niemieckie linie Lufthansa, zamawiając 21 samolotów. W lutym 1965 r. firma Boeing Company ogłosiła decyzję o podjęciu prac nad samolotami komunikacyjnymi, do obsługi tras o krótkim zasięgu, mające zastąpić samoloty Boeing 727. Przeprowadzone prace projektowe doprowadziły do wyboru koncepcji samolotu z dwoma silnikami, zabudowanymi pod skrzydłami. Samolot był projektowany od razu w dwóch odmianach- mniejszej Boeing 737-100 i większej Boeing 737-200. W budowie wykorzystano gotowe i sprawdzone w eksploatacji elementy skrzydła i kadłuba samolotu Boeing 727. Jednym z podstawowych założeń dla nowej konstrukcji była prostota obsługi i eksploatacji. Zadbano o łatwy dostęp do obsługi silników, zespołów awioniki, mechanizacji skrzydeł bezpośrednio z płyty lotniska. Dzięki nisko położonym pokrywom ładowni załadunek i wyładunek bagażu nie wymaga użycia podnośników i przenośników. Własne schodki uniezależniły samolot od trapu lotniskowego.
Prototyp samolotu Boeing 737-100 został oblatany 9.04.1967 r. Rozpoczęto program badań w locie, do którego później dołączyło kolejne pięć samolotów, w tym prototyp Boeing 737-200 (oblot 8.08.1967 r.). Homologacja FAA dla samolotów tych wersji przyznana została 15.12.1967 r., po wykonaniu 1300 h prób w locie. Po raz pierwszy homologacja objęła również zezwolenie na automatyczną procedurę podejścia do lądowania przy złej pogodzie wg wymagań kategorii II- z wysokością chmur 30 m i zasięgiem widoczności do przodu 360 m. Pierwszy Boeing 737-100 został przekazany liniom lotniczym Lufthansa 28.12.1967 r. Ogółem zbudowano 30 samolotów tej wersji, a ostatni 737-100 (wg [12]- był to pierwszy prototyp) otrzymała agencja kosmiczna NASA (w lipcu 1973 r.). Pojemność to 84 miejsca, max pojemność 103- 115 miejsc. Silniki turbowentylatorowe Pratt & Whitney JT8D-7, JT8D-9, JT8D-9A o ciągu 64,74 kN każdy. W eksploatacji od 10.02.1968 r.
W grudniu 1967 r. dla linii lotniczych United Airlines został dostarczony pierwszy samolot w wersji z przedłużonym kadłubem (zabierał 130 pasażerów)- Boeing 737-200. Samolot w eksploatacji od 28.04.1968 r. Pojemność 115 miejsc klasy turystycznej lub 130 miejsc. Na bazie tej wersji powstały modyfikacje:
- Boeing 737-200 Convertible- pasażersko -towarowa, modyfikowana w zależności od potrzeb, zaopatrzona w duże drzwi towarowe otwierane do góry z lewej strony przedniej części kadłuba, o wysokości 2,15 m i szerokości 3,4 m. Max ładowność w konfiguracji towarowej 15 600 kg. Pierwszy lot 18.09.1968 r. (wg innych źródeł- w sierpniu 1968 r.), w eksploatacji od 5.11.1968 r.,
- Boeing 737-200QC- pasażersko-towarowa, przystosowana do szybkiej zamiany wersji transportowej na pasażerską i odwrotnie,
- Boeing 737-200 Business Jet- wersja z luksusowym wyposażeniem wnętrza dla odbiorców prywatnych. W bagażnikach samolotu można zainstalować dodatkowe zbiorniki paliwa pozwalające na zwiększenie zasięgu.
W latach 1969- 1971 wprowadzono do konstrukcji samolotu wiele udoskonaleń. Zainstalowano sprawniejsze odwracacze ciągu, zmodyfikowano turbulizatory skrzydłowe, a także poprawiono uszczelnienie klap i slotów w położeniu schowanym. Zestaw do wykonania tych modyfikacji zaoferowano nieodpłatnie użytkownikom pierwszych 134 samolotów seryjnych. Egzemplarze znajdujące się w montażu udoskonalono, wprowadzając dodatkowo możliwość wychylenia klap o kąt 25° (40° przy lądowaniu) i wzmacniając ich konstrukcję. W 1971 r. do produkcji wprowadzono kolejne zmiany, umożliwiające użytkowanie samolotu na lotniskach o krótszych pasach. Zmodyfikowano sloty na krawędzi natarcia skrzydeł, klapy Krügera i oprofilowania gondoli silnikowych, usprawniono, a także wprowadzono nowe wersje silników JT8 o zwiększonym ciągu. Po wprowadzeniu zmian konstrukcyjnych poszczególne odmiany otrzymały dodatkowe oznaczenia Boeing 737 Advanced (udoskonalony):
- Boeing 737-200 Advanced- pierwszy lot 15.04.1971 r., wejście do eksploatacji od czerwca 1971 r. W samolocie ograniczono załogę do dwóch pilotów. Standardowa pojemność: 8 miejsc klasy business plus 102 miejsca klasy turystycznej. Silniki Pratt & Whitney JT8D-9A o ciągu 64,45 kN każdy, JT8D-15A o ciągu 68,96 kN każdy, JT8D-17A o ciągu 71,12 kN każdy, JT8D-17AR o ciągu 77,4 kN każdy. Wersja ta przez ponad 15 lat stanowił standardową wersję samolotu,
- Boeing 737-200C / QC Advanced (Advanced 737-200 Convertible)- standardowa wersja pasażersko- towarowa. Pierwszy lot w lipcu 1971 r., w eksploatacji od sierpnia 1971 r.,
- Boeing Corporate 77-32- wersja z luksusowym wnętrzem dla odbiorców prywatnych. Dodatkowe zbiorniki pozwalają na zwiększenie zasięgu do 7412 km z ładunkiem 1134 kg,
- Boeing 737-200 Advanced High Gross Weight Structure- to dwie odmiany o zwiększonej masie całkowitej dla wydłużenia zasięga, który może wzrosnąć o ok. 1200 km w stosunku do wersji standardowej. W produkcji od wiosny 1979 r.
Wersja wojskowa T-43A przeznaczoną do treningu nawigatorów. 19 samolotów zbudowanych w latach 1973- 1974 w ramach kontraktu USAF, zastąpiło flotę 77 tłokowych Convair T-29 (Convair CV-240 "Convair-Liner"). Od komunikacyjnego Boeing 737-200 wojskowy T-34A różni się mniejszą liczbą drzwi, liczbą okien zmniejszoną do 9 z każdej strony, wzmocnioną podłogą utrzymującą ciężkie konsole treningowe z aparaturą nawigacyjną, specjalnymi okienkami w górnej części kabiny do ćwiczeń z sekstansami oraz dodatkowym zbiornikiem w tylnym bagażniku pod podłogą. Podczas lotu może równocześnie ćwiczyć 12 nawigatorów oraz 4 uczniów, nad którymi czuwa 3 instruktorów. Treningi obejmują ćwiczenie nawigacji w różnych warunkach.
Wersja „Surveiller”- samolot patrolowy przeznaczony do radarowej obserwacji powierzchni morza. Wersję Boeing 737-200 wyposażono w radar o dużej rozdzielczości Motorola SLAMMR. Dwa segmenty anteny radarowej zainstalowano po obu bokach kadłuba, w tyle jego górnej części. Radar SLAMMR może wykryć niewielki statek na wzburzonym morzu z odległości 185 km. 3 samoloty tego weszły do służby w siłach powietrznych Indonezji. Zostały one wyposażone w 102 miejsca pasażerskie, gdyż wykorzystywane są do zadań transportowych na zlecenie rządu.
Samoloty wersji Boeing 737-200 produkowane były seryjnie przez 17 lat, a ostatni samolot został dostarczony 8.08.1988 r. (wg [12]- 18.12.1987 r.), był to 865 samolot wersji Advanced i zarazem 1114 wersji B 737-200. Łącznie zbudowano 1144 samolotów B 737 tzw. Pierwszej generacji. Pod koniec 2000 r. w służbie pozostawało ok. 600 tego typu samolotów. Wiele z nich zostało wyposażonych w zestawy obniżające poziom hałasu emitowanego przez silniki w celu spełnienia nowych norm dotyczących hałasu. Firma Nordam (Oklahoma, USA) otrzymała zamówienie na zaopatrzenie w zestawy wyciszające (hush kits) 82 egz. Boeing 737-200. Z kolei firma Sound Solution z Teksasu pracowała nad zmodyfikowanym mieszaczem gazów dla silników Boeing 737-200 mającym powiększyć ciąg startowy o 5% i znacznie obniżyć poziom hałasu.
W końcu lat 1970-tych powstały w zakładach Boeinga samoloty nowej generacji Boeing 757 i Boeing 767. Zostały one zbudowane przy użyciu nowych materiałów konstrukcyjnych i technologii. Doświadczenia wynikające z ich budowy postanowiono przenieść do kolejnych wersji produkcyjnych Boeinga 737. Wersje te nazwane zostały Classic (lub Drugiej generacji). W 1980 r. rozpoczęto prace nad wersją Boeing 737-300. Miał on być produkowany przez pewien czas równolegle z B 737-200 Advanced. Samolot otrzymał wydłużony kadłub oraz silniki nowej generacji CFM International (jest to joint venture firm General Electric i SNECMA) CFM 56. Ich duże rozmiary narzucone znaczną średnicą wentylatora zmusiły konstruktorów do wysunięcia silników przed płaty i całkowitej przebudowy gondoli silnikowych, którym nadano charakterystyczny, gruszkowaty przekrój. Nowe silniki pozwoliły na zmniejszenie zużycia paliwa o 30 % przy zdecydowanie większym ciągu. W kabinie załogi wprowadzono komputerowy system zarządzający przebiegiem lotu FMS (Flight Management System), z barwnymi wyświetlaczami. W konstrukcji płatowca zastosowano nowe materiały konstrukcyjne: kompozyty, kevlar i nowe stopy aluminium. Kadłub B 737-300 był o 2,6 m dłuższy od poprzedniej wersji, samolot zabierał od 128 do 149 pasażerów. Wydłużenie kadłuba spowodowało problemy ze statecznością kierunkową. Zaradzono temu dodając niewielką płetwę pomiędzy statecznikiem pionowym i kadłubem. W konstrukcji kabiny pasażerskiej zastosowano te same rozwiązania co w Boeing 757, umożliwiające osiągnięcie wewnątrz kadłuba o małej średnicy komfortu zbliżonego do występującego na pokładzie szerokokadłubowców.
Przygotowania do produkcji samolotów Boeing 737-300 rozpoczęły się w marcu 1981 r. Prototyp był gotów 17.01.1984 r., a pierwszy lot odbył się 24.02.1984 r. Silniki General Electric /SNECMA CFM56-3-B1 o ciągu 88,97 kN każdy lub CFM56-3B-2 o ciągu 97,8 kN każdy. W dniu 14.11.1984 r. samolot otrzymał homologację FAA, a 28.11.1984 r. pierwszy egzemplarz przekazano liniom USAir. Standardowa pojemność wynosi 8 miejsc klasy business plus 120 miejsc klasy turystycznej. Dzięki nowej wersji samolotu, prezentującej znacznie lepsze osiągi i bardzo korzystne parametry eksploatacyjne. Samolot był produkowany do 1999 r., a ostatni 1113 samolot seryjny dostarczono 17.12.1999 r.
Wersja Corporate 77-33 jest odmianą wersji Boeing 737-300 dla odbiorców prywatnych. Na pokładzie przewidziano miejsca dla ok. 20 pasażerów podróżujących w luksusowym wnętrzu, w którego skład wchodzą: sala konferencyjna, łazienki, sypialnie, jadalnia, kuchnia, pomieszczenia gospodarcze i bagażowe.
Wymagania linii lotniczych dotyczące zwiększonej pojemności zadecydowały, że w 1986 r. przystąpiono do prac nad wersją Boeing 737-400, która mogła pomieścić 135- 172 pasażerów. Kadłub został wydłużony o 2,9 (wg [12]- 2,6) m, zabudowano nowocześniejsze silniki CFM56-3B lub CFM56-3C o większym ciągu. Standardowa pojemność w konfiguracji 2- klasowej wynosi 8 miejsc klasy pierwszej plus 138 miejsc klasy turystycznej, zaś w konfiguracji 1 -klasowej (turystycznej) 159. Budowę prototypu ukończono 26.01.1988 r., oblot wykonany został 19.02.1988 r. (wg [12]- 29.04.1988 r.). Od września 1988 r. rozpoczęła się eksploatacja w liniach Piedmont. Dzięki powiększonej objętości kabiny pasażerskiej Boeing 737-400 zajął liczącą się pozycję na rynku samolotów klasy 150- miejscowej stając się głównym konkurentem dla samolotów Airbus A 320 i McDonnell Douglas MD-80. Wersja te była produkowana seryjnie przez 12 lat, a ostatni 486 egz. został dostarczony 25.02.2000 r.
Najmniejszym w rodzinie samolotów generacji Classic był Boeing 737-500. Powstał on na bazie konstrukcji kadłuba B 737-200, z zastosowaniem nowego napędu i wykorzystaniem technologii wprowadzonych w B 737-300/-400. Kadłub w stosunku do B 737-300 został skrócony o 2,4 m. Standardowa pojemność samolotu w konfiguracji 2- klasowej wynosi 8 miejsc klasie I i 100 miejsc klasie turystycznej. W konfiguracji 1- klasowej samolot przewozić może 122 lub 132 pasażerów. W maju 1987 r. rozpoczęto program. Budowę prototypu ukończono 6.03.1989 r., oblot wykonany został 30.06.1989 r. (wg [20]- 30.07.1989 r.). Homologacja FAA przyznana została 12.02.1990 r., a w końcu lutego 1990 r. pierwsze egzemplarze odebrały linie Southwest (USA) i Braathens (Norwegia). W kategorii samolotów klasy 100- miejscowej Boeing 737-500 był konkurentem dla holenderskiego Fokker 100 i amerykańskiego McDonnell Douglas MD-87. Samolot wyposażony jest w silniki General Electric/SNECMA CFM56-3-B1 o ciągu 88,97 kN każdy albo CFM56-3-B4 o ciągu 82 kN każdy. Wersja te była produkowana seryjnie przez 9 lat, a ostatni 389 egz. dostarczono 26.07.1999 r.
Samoloty Boeing 737 zdominowały wówczas rynek samolotów krótkodystansowych. Jesienią 2000 r. w eksploatacji znajdowało się 613 samolotów B 737-200, 1003 egz. B 737-300, 436 egz. B 737-400 i 380 egz. B 737-500.
Pojawienie się samolotu najnowszej generacji- Boeing 777 skłoniło konstruktorów firmy Boeing do opracowania nowych wersji popularnego B 737. Na początku lat 1990-tych rozpoczęto prace na trzema wersjami nowej generacji tzw. Next Generation, stanowiących rozwinięcie samolotów wersji Classic. W efekcie prac powstała rodzina samolotów, które tylko z wyglądu przypominają swoje starsze wersje. Główne zmiany polegają na zastosowaniu nowych większych skrzydeł zakończonych wingletami (opcja na życzenie klienta) i silników CFM56-7 o większym ciągu, a także szerszego zastosowania materiałów kompozytowych oraz najnowszych systemów awionicznych. Były to wersje:
- Boeing 737-600 (wstępnie nazwanym jako B 737-500X), jest modernizacją B 737-500. Zabiera od 108 do 132 pasażerów. Prototyp wzbił się w powietrze 22.01.1998 r. (rollout 8.12.1997 r.). Samolot wszedł do produkcji w 1998 r.,
- Boeing 737-700 (oznaczony wstępnie B 737-300X), odpowiadał średniemu B 737-300. Prace konstrukcyjne rozpoczęto w 1993 r., a budowę prototypu ukończono 8.12.1996 r., a oblatany został 9.02.1997 r. Był on pierwszym modelem Next Generation. Samolot wszedł do produkcji w 1998 r. (wg [12]- pierwsze seryjne egzemplarze dostarczono w grudniu 1997 r.). W pierwszych miesiącach 2000 r. pojawiły się wzmianki wariancie oznaczonym jako B 737-700ERX. Miała zabierać max 149 pasażerów i posiadać zasięg 9 250 km, umożliwiający wykonywanie lotów transatlantyckich,
- Boeing 737-800 (oznaczony wstępnie B 737-400X), to zmodernizowany dotychczasowy B 737-400, w którym wydłużono kadłub o ponad 3 m. Samolot może pomieścić max 189 pasażerów. Budowę prototypu ukończono 30.06.1997 r., oblot wykonany został 31.07.1997 r. Samolot wszedł do produkcji w 1998 r.
- Boeing 737-900- to największy samolot serii Next Generation. Jego prototyp oblatany został we wrześniu 2000 r. (wg [12]- 3.08.2000 r.). Jego kadłub może pomieścić max 189 pasażerów. Pierwszy samolot został dostarczony 27.05.2001 r.
W 2005 r. Boeing rozpoczął program budowy nowego samolotu B 737-900ER, o zwiększonej pojemności i z przedłużonym zasięgiem. Inauguracja budowy nowego samolotu nastąpiła wraz z podpisaniem umowy z indonezyjskimi liniami lotniczymi Lion Air na zakup do 60 egz. tego typu. Do jego budowy będą wykorzystane części stosowane już w modelach B 737NG (-600/-700/ -800/-900), jednak do płatowca wprowadzono kilka istotnych zmian konstrukcyjnych. B 737-900ER występował wcześniej pod umowną nazwą B 737-900X i od 2003 r. był oferowany liniom lotniczym. Głównym inżynierem projektu -900ER jest Mike Delaney. Na początku 2006 r. miał rozpocząć się montaż prototypu, a pod koniec roku program badań i prób w locie. W połowie 2007 r. pierwszy samolot miała wejść do eksploatacji.
Na koniec 2005 r. liczba zamówień (zrealizowanych i oczekujących) na samoloty tego typu wynosiła 6099 szt. W dniu 13.02.2006 r. liniom lotniczym Southwest Airlines został przekazany wyprodukowany w Seattle pięciotysięczny Boeing 737. B 737 były użytkowane w 115 krajach i wykonywały loty do ponad 750 miast na wszystkich kontynentach. Szacowano, że w każdej chwili ok. 1250 samolotów B 737 znajdowało się w powietrzu, a starty i lądowania miały miejsce co 4,6 sekundy. Na wyposażeniu ponad 500 operatorów znajdowało się 4200 samolotów B 737, w tym: Pierwszej generacji - 675 egz., Classic- 1882 egz. oraz Next Generation- 1643 egz.
Opracowano zostało również szereg wersji specjalnych samolotów Boeing 737:
- Boeing Business Jet (BBJ) (można spotkać również oznaczenie B 737-700BBJ), służbowe samoloty dyspozycyjne z luksusowym wyposażeniem. Powstały one na bazie samolotów Next Generation (kadłub z wersji B 737-700, wzmocnione skrzydła i podwozie z wersji B 737-800), natomiast aranżacja kabiny pasażerskiej jest w zależności od życzeń klienta. Samolot BBJ może pomieścić maksymalnie 50 osób i dysponuje zasięgiem do 11 000 km. Prototyp wykonał pierwszy lot 4.09.1998 r. W 2006 r. w eksploatacji było ponad 90 samolotów BBJ,
- Boeing C-40, na bazie płatowca BBJ powstały trzy wersje wojskowych samolotów pasażerskich, wykorzystywanych w amerykańskiej armii do transportu specjalnego. Noszą one wojskowe oznaczenia Boeing C-40 A/B/C. Samoloty C-40A eksploatowane przez lotnictwo morskie mogą przewozić do 70 osób, natomiast użytkowane w USAF Boeing C-40B- 26-32 osób, a C-40C - 42-111 osób,
- Boeing CT-43 (Boeing T-43), przez wiele lat były one wykorzystywane do szkolenia nawigatorów, na potrzeby lotnictwa strategicznego i floty tankowców, a później pełniły rolę samolotów dyspozycyjnych. Boeing CT-43 powstał na bazie płatowca B 737-200, a w latach 1973-1974 zbudowano 19 egz.,
- Boeing 737 Airborne Early Warning & Control (AEW&C) (Boeing Bussines Jet 737 AEW&C), samolot dowodzenia i wczesnego ostrzegania, którego platformą jest płatowiec Boeing 737-700. Projekt ten stanowi połączenie płatowca samolotu Boeing Business Jet 737-700 z systemem radarowym Northrop Grumman Multi-role Electronicaly Scanned Array (MESA). Konstrukcja Boeing Bussines Jet 737 AEW&C stanowić ma tańszą alternatywę dla NATO-wskiego sytemu wczesnego ostrzegania i dowodzenia z powietrza AWACS na platformie Boeing 707 i nowszej jego odmiany na platformie Boeing 767. Tego typu samoloty zostały zamówione przez siły powietrzne Australii (6 egz., otrzymał nazwę ”Wedgetail”), pierwszy z nich został dostarczony w 2009 r. Turcja i Korea Południowa zamówiły po 4 samoloty. W 2005 r. również Włochy prowadziły negocjacje w sprawie zakupu czterech samolotów Boeing 737 AEW&C. Zainteresowanie nabyciem samolotów B 737 AEW&C wyrażały również Zjednoczone Emiraty Arabskie,
- Boeing P-8 ”Poseidon”- morski samolot wielozadaniowy, przeznaczony do wykonywania zadań patrolowo-rozpoznawczych, zwalczania okrętów podwodnych i nawodnych, a także wykrywania i oznaczania celów morskich oraz prowadzenia rozpoznania elektronicznego. Samolot został zbudowany na bazie płatowca Boeing 737-700. Plany US Navy zakładają nabycie 108 egz. P-8. W 2007 r. Australia podjęła decyzję o zakupie samolotów P-8A. Innymi potencjalnymi klientami były Indie, Kanada i Włochy.
W Polsce.
W pracach rozwojowych samolotu pasażerskiego Boeing 737 uczestniczył Witold Kasprzyk (Witold Kasper), jako inżynier aerodynamik małych prędkości i urządzeń supernośnych.
Na samolotach Boeing 737 latali również Polacy, byli lotnicy Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, m.in.:
- Andrzej F. K. Jeziorski w czasie II wojny światowej walczył w składzie 304 Dywizjonu Bombowego "Ziemi Śląskiej im. Ks. Józefa Poniatowskiego". Po wojnie pozostał w Wielkiej Brytanii, gdzie pracował jako pilot m.in. w liniach lotniczych British Airways. Tam latał samolotami Lockheed "Constellation" oraz Bristol 175 "Britannia", Po ukończeniu kursu pilotów w Seattle zasiadał za sterami samolotów Boeing 737, a następnie Boeing 707-320 Intercontinental. Karierę pilota komunikacyjnego zakończył w 1982 r.,
- Kazimierz Sztajer, polski lotnik, major Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, od 1958 r. pracował w kanadyjskich liniach lotniczych Nordair. Ze względu na swoje olbrzymie doświadczenie pełnił rolę instruktora, był pierwszym szkolonym na nowe typy lub przecierającym nowe szlaki i doszkalającym innych pilotów. Rozpoczął erę odrzutową Nordair, był pierwszym pilotem tej linii, który latał na samolocie Boeing 737. W marcu 1969 r. Sztajer został pierwszym kapitanem, który na odrzutowcu pasażerskim wylądował za kręgiem polarnym.
W 1992 r. Polskie Linie Lotnicze ”Lot” rozpoczęły stopniowe wprowadzanie samolotów Boeing 737 w miejsce radzieckich samolotów Tupolew Tu-134.
Samoloty generacji Classic- Boeing 737-300/-400/-500 użytkowane były w 2006 r. przez polskich przewoźników: PLL ”Lot” (10 szt.), Centralwings (5 szt.). W dniu 1.01.2007 r. PLL ”Lot” posiadał 2 samoloty B 737-400 i 6 samolotów B 737-500, natomiast Centralwings posiadał 8 samolotów B 737-300/400 (wg [2], natomiast wg [3]- 9 samolotów).
Wg [12]- pod koniec lat 1990-tych Polskie Linie Lotnicze ”Lot” zamówiły 2 samoloty Boeing 737-800.
PLL "Lot" użytkowały również kilka wypożyczonych samolotów B-737, m.in.: Boeing 737 wypożyczony w maju 1992 r. od linii Air New Zelaland, Boeing 737-3U3 (28732 / 2966) w okresie 19.03.-31.10.1999 r. wypożyczony z Winair, Boeing 737-59D (26419 / 2186) w okresie 20.04.1992 r.- .03.1993 r., wypożyczony od SAS oraz Boeing 737-59MO (26421 / 2279) w okresie 11.05.1992 r.-.04.1993 r., przekazany do Wielkiej Brytanii.
W latach 2003-2004 polska linia niskokosztowa Air Polonia użytkowała 1 samolot B 737-300 i 2 samoloty B 737-400. W latach 2000- 2002 samoloty Boeing 737 znajdowały się także na wyposażeniu linii lotniczych White Eagle Aviation (WEA). W latach 2005-2006 jeden samolot B 737-300 (SP-FVO, w barwach linii siostrzanej Fischer Air z Czech) był użytkowany przez linię lotniczą Fischer Air Polska. Później został przejęty przez niskokosztową linię Centralwings (SP-LME).
W 2005 r. Polskie Linie Lotnicze ”Lot” rozpoczął program wymiany samolotów średniego zasięgu Boeing 737 dla linii europejskich. Jednym z kandydatów jest samolot Boeing 737-900ER, jego rywalem był Airbus A 320.
Polska czarterowa linia lotnicza Enter Air rozpoczęła swoją działalność 2009 r. i w pierwszym okresie korzystała z dwóch samolotów typu B 737-400. Natomiast w 2015 r. Enter Air składała się z 17 Boeing 737, w tym 8 egz. B 737-400 oraz 9 egz. c) oraz 9 egz. B 737-800. Tego samego roku przewoźnik zamówił 4 samoloty (2 egz. Boeing 737-800NG oraz 2 egz. Boeing 737-8 MAX). Pierwsza maszyna miała zostać dostarczona w IV kwartale 2017.
Konstrukcja:
Dolnopłat wolnonośny o konstrukcji metalowej. Załoga- do 1977 r. wyposażony był w kabinę pilotów z trzema miejscami (I i II pilot oraz inżynier pokładowy), później wprowadzono kabinę dwuosobową- typowa dla samolotów komunikacyjnych nowej generacji. Pasażerów- B 737-100- 103-115 (wg [12]- 96), B 737-200Adv- 130, B 737-300- 141 (wg [12]- 128-149, w innym miejscu tylko 115 ?), B 737-400- 171 (wg [12]- 168), B 737-500- 132, B 737-600- 132, B 737-700-171 (wg [12]- 149), B 737-800- 189, B 737-900- 189, B 737-900ER- 180-215.
Skrzydła wolnonośne, konstrukcji dwudźwigarowej typu fail safe. Profile skrzydeł opracowane specjalnie przez zakłady Boeing. Skos w 1/4 cięciwy wynosi 25°, wznios płata 6°, kąt zaklinowania u nasady 1°, średnia grubość 12,89%. Lotki, wykonane z kompozytu węglowego. Na krawędzi spływu umieszczono trzyszczelinowe klapy wykonane ze stopu aluminiowego, krawędzie spływu klap mają konstrukcję typu przekładkowego. Klapy Krügera ze stopu aluminiowego, krawędzie spływu klap mają konstrukcję typu przekładkowego. Klapy Krügera umieszczono na krawędzi natarcia, między gondolami silników a kadłubem. Trzy sloty ze stopu aluminiowego (z krawędzią spływu typu przekładkowego) zainstalowano na skrzydłach, od silnika w kierunku końcówki płata. Dwa spoilery, po jednym na zewnętrznej części skrzydła, używane są podczas lotu jako hamulce aerodynamiczne. Krawędzie natarcia skrzydeł i obrzeża wlotów powietrza do silników są odladzane powietrzem doprowadzanym ze sprężarek silników. Pod skrzydłami umieszczone są gondole silnikowe.
W wersji 737-300 i pochodnych zmodyfikowano profil skrzydła na odcinku od silnika do końcówki przy slotach na krawędzi natarcia, zmieniono oprofilowania prowadnic klap w pobliżu gondoli silnikowych, zainstalowano dodatkowe spoilery na zewnętrznych częściach skrzydeł i wydłużono końcówki płatów.
Kadłub konstrukcji półskorupowej, ze stopu aluminiowego, typu fail safe. Odmiany pasażerskie wyposażone są w przednie drzwi z wbudowanymi schodkami- trapem. Schodki mogą być wbudowane również w tylnych drzwiach. Kabiny zakryte.
Usterzenie wolnonośne w układzie klasycznym o konstrukcji wielodźwigarowej ze stopu aluminiowego. Stery kierunku i wysokości wykonano z kompozytu węglowego.
Podwozie trójzespołowe z przednim podparciem, chowane w locie.
Wyposażenie:
- wersje Boeing 737-100 do -500- wyposażenie pilotażowo-nawigacyjne i radionawigacyjne razem z systemem komputerowym zbierającym dane o osiągach, firmy Lear Siegler, umożliwiały lądowanie wg przepisów II kategorii FAA. Pilot automatyczny jest specjalnie zaprojektowany do współpracy z systemem lądowania według przyrządów instrument Landing System. Po zainstalowaniu dodatkowego wyposażenia samolot spełniał wymagania kategorii IIIA. Do dodatkowego oprzyrządowania 737-200 wchodzą: niskoczęstotliwościowy system nawigacyjny VLF-Omega oraz wyspecjalizowane układy sterowania z różnymi stopniami automatyzacji (m.in. automatyczne sterowanie ciągiem silników). Samoloty 737-200 dostarczane dla British Airways i Lufthansy na początku lat 1980- tych wyposażono w cyfrowy system sterowania lotem Sperry SP-177. Wersje 737-300 i pochodne otrzymały system komputerowy sterujący przebiegiem lotu FMCS, spełniający zadania nawigacyjne i kontroli parametrów lotu. W skład tego systemu wszedł cyfrowy autopilot SP-300 spełniający wymagania II kategorii FAA z możliwością dostosowania do wymagań kategorii IIIA, bezwładnościowy układ odniesienia z laserowymi giroskopami zamiast tradycyjnych, 12,7-centymetrowe wyświetlacze elektromechaniczne. 10-centymetrowe wyświetlacze danych dotyczących parametrów lotu, 2 komputery i układ całkowicie cyfrowego sterowania ciągiem silników. Do wyposażenia 737-300 należą również systemy łączności, nawigacji, radar z barwnym wyświetlaczem i cyfrowe sterowanie układu hamulców podwozia. Na życzenie odbiorcy mogą zostać zainstalowane system nawigacyjny VLF-Omega i zdwojony system nawigacji według przyrządów.
Instalacje- klimatyzacyjna i wytwarzania nadciśnienia w kabinie, hydrauliczna, elektryczna, przeciwoblodzeniowa. Pomocnicza jednostka napędowa APU firmy Garrett do dodatkowego zasilania elektrycznego i rozruchu silników odrzutowych.
Napęd: 2 silniki turbowentylatorowe:
- B 737-100- Pratt & Whitney JT8D-7 o ciągu 69 kN (wg [12]- 62,2) kN każdy, wg [22]- Pratt & Whitney JT8D-7, JT8D-9, JT8D-9A o ciągu 64,74 kN każdy,
- B 737-200- Pratt & Whitney JT8D-9 lub JT8D-15 albo JT8D-17 o ciągu 71,1 kN każdy, wg [22]- Pratt & Whitney JT8D-7, JT8D-9, JT8D-9A o ciągu 64,74 kN każdy,
- B 737-200 Advanced- Pratt & Whitney JT8D-9A o ciągu 64,45 kN każdy, JT8D-15A o ciągu 68,96 kN każdy, JT8D-17A o ciągu 71,12 kN każdy, JT8D-17AR o ciągu 77,4 kN każdy,
- B 737-300- CFM International CFM 56-3C-1 o ciągu 88,9 kN każdy, wg [23]- General Electric /SNECMA CFM56-3-B1 o ciągu 88,97 kN każdy lub CFM56-3B-2 o ciągu 97,8 kN każdy,
- B 737-400- CFM International CFM56-3B o ciągu 97,8 kN lub CFM56-3C o ciągu 104,5 kN każdy,
- B 737-500- CFM International CFM56-3C-1 o ciągu 88,9 kN każdy, wg [23]- General Electric/SNECMA CFM56-3-B1 o ciągu 88,97 kN każdy albo CFM56-3-B4 o ciągu 82 kN każdy,
- B 737-600- CFM International CFM56-7 o ciągu 82,4 kN każdy,
- B 737-700- CFM International CFM56-7 o ciągu 97,9 kN każdy,
- B 737-800- CFM International CFM56-7 o ciągu 106,8 kN każdy,
- B 737-900- CFM International CFM56-7 o ciągu 106,8 kN każdy,
- B 737-900ER- CFM International CFM56-7 o ciągu max 120,1 kN.
Dane techniczne (wg [5]):
Rozpiętość |
Długość |
Wysokość |
Pow. |
Masa |
Max ładunek |
Masa |
Prędkość |
Prędkość |
Pułap |
Zasięg max |
|
Model |
[m] |
[m] |
[m] |
[m2] |
[kg] |
[kg] |
[kg] |
[Ma] |
[Ma] |
[m] |
[km] |
B 737-100 |
28,35 |
28,65 |
11,23 |
91,1 |
23900 |
13200 |
44000 |
0,8 |
0,75 |
11200 |
2960 |
B 737-200Adv |
28,35 |
30,53 |
11,23 |
91,1 |
29600 |
15700 |
52400 |
0,8 |
0,74 |
11200 |
2960 |
B 737-300 |
28,88 |
30,4 |
11,12 |
105,4 |
32820 |
15000 |
56500 |
0,82 |
0,74 |
11200 |
2990 |
B 737-400 |
28,88 |
36,45 |
11,12 |
105,4 |
34820 |
18260 |
62900 |
0,82 |
0,74 |
11200 |
4000 |
B 737-500 |
28,88 |
31,01 |
11,12 |
105,4 |
31950 |
14770 |
52440 |
0,82 |
0,74 |
11200 |
3330 |
B 737-600 |
34,3 |
31,2 |
12,5 |
125,0 |
37100 |
14380 |
65090 |
0,82 |
0,78 |
12500 |
5650 |
B 737-700 |
34,3 |
33,6 |
12,5 |
125,0 |
38140 |
16500 |
70080 |
0,82 |
0,78 |
12500 |
6040 |
B 737-800 |
34,3 |
39,5 |
12,5 |
125,0 |
41140 |
20540 |
78240 |
0,82 |
0,78 |
12500 |
5440 |
B 737-900 |
34,3 |
42,1 |
12,5 |
125,0 |
42490 |
20240 |
78240 |
0,82 |
0,78 |
12500 |
5080 |
Dane techniczne (wg [12]):
Rozpiętość |
Długość |
Wysokość |
Pow. |
Masa |
Masa |
Prędkość |
Pułap |
Zasięg max |
|
Model |
[m] |
[m] |
[m] |
[m2] |
[kg] |
[kg] |
[km/h] |
[m] |
[km] |
B 737-300 |
28,88 |
33,4 |
11,13 |
105,4 |
32881 |
56470 |
885 |
10190 |
1625 |
B 737-400 |
28,88 |
36,45 |
11,13 |
105,4 |
34564 |
62820 |
885 |
9662 |
3629 |
B 737-500 |
28,88 |
31,79 |
11,13 |
105,4 |
31983 |
52390 |
885 |
10440 |
2815 |
B 737-600 |
34,31 |
31,24 |
12,57 |
125,0 |
36954 |
56245 |
885 |
11915 |
2787 |
B 737-700 |
34,31 |
33,63 |
12,55 |
125,0 |
38006 |
60330 |
885 |
11430 |
2935 |
B 737-800 |
34,31 |
39,47 |
12,55 |
125,0 |
41554 |
70535 |
885 |
10730 |
3565 |
B 737-900 |
34,31 |
42,11 |
12,55 |
125,0 |
74840 |
885 |
3565 |
Galeria
Źródło:
[1] Liwiński J. ”PrimaCharter- reaktywowany FischerAir”. Lotnictwo nr 2/2007.
[2] Liwiński J. ”Co lata na polskim niebie, rejestr 2007”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2007.
[3] Liwiński J. ”Polskie przewozy lotnicze 2006”. Lotnictwo nr 5/2007.
[4] Woźniak M. ”Zmiany sprzętowe u polskich przewoźników”. Lotnictwo nr 4/2006.
[5] Liwiński J. ”Pięciotysięczny 737”. Lotnictwo nr 3/2006.
[6] Liwiński J. ”Fischer Air Polska- nowy przewoźnik na rynku”. Lotnictwo nr 6/2005.
[7] (PK) ”AWACS 737 na próbach w powietrzu”. Lotnictwo nr 10/2005.
[8] Liwiński J. ”B 737-900ER- nowy samolot Boeinga”. Lotnictwo nr 10/2005.
[9] Sobczak G. ”Start tanich przewozów”. Lotnictwo nr 1/2004.
[10] Głowacki B., Sobczak G. ”Twarde lądowanie Air Polonii”. Lotnictwo nr 12/2004.
[11] Waśkiewicz J. ”Witold Kasprzyk- pilot, konstruktor-odkrywca, mały wielki człowiek”.
[12] Głowacki B., Sobczak G. ”Współczesne samoloty pasażerskie”. Wydawnictwo Lampart. Warszawa 2002.
[13] ”Australia odebrała pierwsze Wedgetail”. Lotnictwo nr 1/2010.
[14] Abraszek P. ”P-8 Poseidon nabiera kształtów”. Lotnictwo nr 7/2008.
[15] lotnictwo.net.pl.
[16] T. K. "Wersja transportowo- komunikacyjna samolotu Boeing 737-200C oraz 737-200QC". Skrzydlata Polska nr 40/1978.
[17] Stasiak K. "Przelotni przewoźnicy polskiego nieba". samoloty.pl.
[18] Grabowski Franciszek "Transportował V2 do Londynu". Nasz Dziennik Nr 211 / 2012.
[19] "Rosną floty polskich linii czarterowych". Lotnictwo nr 7/2015.
[20] Nowicki J., Zięcina K. „Boeing 737”. Skrzydlata Polska nr 10/1990.
[21] Malinowski T. "Goście". Skrzydlata Polska nr 44/1990.
[22] Nowicki J. "Boeing 737-100/-200". Lotnictwo Aviation International nr 4/1992.
[23] Nowicki J. "Boeing 737-300/-400/-500". Lotnictwo Aviation International nr 4/1992.