MOS-1 / MOS-2, 1958

Balon sportowy wolny. Polska.
Balon sportowy wolny MOS-2 (SP-BZC) o nazwie ”Warszawa”. (Źródło: Praca zbiorowa ”Konstrukcje Lotnicze Polski Ludowej”. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1965).

Balony typu MOS-1 i MOS-2 (o pojemności 2200 m3) przeznaczone były do lotów wyczynowych- długich przelotów oraz do lotów wysokościowych. Były typowymi przedstawicielami klasy Gordon Bennett. W aeroklubach słu­żyły do szkolenia i treningu pilotów Autorem projektu był mgr inż. Stanisław Mosica. Wg [5]- współkonstruktorem balonu był mgr inż. Jan Koźniewski. Wersja balonu MOS-2 różniła się od MOS-1 konstrukcją klapy i rozrywacza.

Zbudo­wano, w Warsztacie Balonowym Aeroklubu Warszawskiego na Gocławiu, cztery balony tego typu:
- ”Poznań I” (SP-PZB)- typ MOS-2, właściciel: Aeroklub Poznański, rok produkcji: 1958 r. Pierwszy lot wykonano 1.06.1958 r., oblatywacz inż. W. Nowacki. Zarejestrowany 26.08.1958 r. W dniu 15.06.1958 r. wykonał lot z okazji otwarcia Szybowcowych Mistrzostw Świata w Lesznie. 31.07.1958 r. odbyły się pierwsza po wojnie zawody balonowe w Poznaniu, w których startowały dwa balony ”Syrena” i "Poznań". W nocy z 7 na 8,09.1958 r. balon uległ zniszczeniu w okolicach Kościerzyny podczas nocnego lotu po starcie z Gniezna. Pilot balonu Franciszek Hynek zginał na miejscu,
- ”Warszawa” (SP-BZC)- typ MOS-2, właściciel: Aeroklub Warszawski, rok produkcji: 1958. Pierwszy lot: 12.08.1958 r., oblaty­wacz płk F. Hynek. Zarejestrowany 26.08.1958 r., wyrejestrowany- 17.10.1966 r.,
- ”Katowice” (SP-BZD)- typ MOS-2, właściciel: Aeroklub Śląski, rok produkcji: 1959 r., pierwszy lot: 1.05.1959 r., oblatywacz inż. Z. Burzyński. Zarejestrowany 8.05.1959 r. Na początku lat 1960- tych wyko­nano zmodyfikowaną powłokę dla balonu. Wyrejestrowany- 3.06.1970 r.
- ”Poznań II” (SP-PZB)- odbudowany balon ”Poznań I”, wykonał pierwszy lot 30.09.1959 r., oblatywacz inż. Z, Bu­rzyński. Ponownie zarejestrowany 13.10.1959 r.. Ostatni lot balonu dobył się w 1968 r. w Jeleniej Górze, gdzie balon uległ zniszczeniu. Wyrejestrowany: 12.09.1970r.

Konstrukcja:
Balon posiadał układ klasyczny składający się z trzech zespołów: powłoki, sieci i kosza z osprzętem. Minimalna załoga- 2 osoby.

Po­włoka wykonana z pojedynczego materiału gumowanego dwu­stronnie. Kulisty kształt uzyskano dzięki zeszyciu 440 trapezowych płatów tworzących 20 pionowych pasów i 22 poziome pierścienie. Na powłoce zabudowane były podzespoły: klapa nawigacyjna, rozrywacz, rę­kaw, uzdeczka oraz ich osprzęt.

Sieć posiadała konstrukcję oczkowo- południkową. W części równikowej romboidalnie oka przechodziły w tzw. stropy. Konstrukcja wykonana z linek steelonowych. Na szczy­cie sieć zakończona tzw. gwia­zdą i otokiem, który mocowany był do obręczy klapy. Na dole sieć scho­dzi w 12 lin nośnych obręczy kosza. Obręcz kosza wykonana z rury stalo­wej ø 48/46, Kosz podwieszony za pomocą ośmiu odcinków lin w układzie "V".

Konstrukcję nośną kosza sta­nowią: stalowa linka szkieletowa, górna rama z rury stalowej i trzy płozy dna. Ściany kosza wyplatane wikliną i trzciną. Wnętrze obite tkaniną brezentową z przyszy­tymi kieszeniami po bokach. Kosz posiada konstrukcję elastyczną, niezwykle wytrzymałą na momenty gnące od balastu na starcie i duże siły od uderzeń przy lądowaniu. Do wyposażenia załogi należą spado­chrony, kamizelki ratunkowe, noże sierpaki, kaski i pasy ochronne.

Do napełniania mógł być stosowany gaz świetlny, ziemny, koksowniczy lub mieszanka jednego z nim z wodorem. Napeł­nianie samym wodorem dopuszczal­ne jest tylko w ilości nie przekra­czającej 1400 m3, to znaczy 65 % objętości powłoki.

Dane techniczne MOS-1 / MOS-2 (wg [4]):
Pojemność znamionowa- 2200 m3, pojemność rzeczywista- 2300 m3, wysokość całkowita- 25,3 m, średnica powłoki- 16,1 m, powierzchnia powłoki- 818,0 m2, obwód równika powłoki- 50,7 m, powierzchnia rozrywacza- 3,9 m2, średnica użyteczna klapy- 0,54 m, średnica rękawa- 0,64 m, długość rękawa- 2,6 m.
Masa powłoki- 237 kg, masa sieci- 63 kg, masa kosza- 60,1 kg, masa własna- 360,1 kg, masa rozporządzalna- 1249,9 kg, max dopuszczalna siła nośna- 1610 kG.
Pułap teoretyczny- 12 000 m, pułap praktyczny- 7500 m, max dopuszczalna prędkość wiatru- 12 m/s.

Galeria

  • Balon ”Katowice” (SP-BZD) podczas startu. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 41/1964).
  • Załoga w koszu balonu ”Katowice” (SP-BZD) staruje do lotu treningowego. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 41/1964).
  • Start balonów ”Poznań” (SP-PZB) i ”Katowice” (SP-BZD) podczas startu. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 41/1964).
  • Balon wyczynowy MOS-2 ”Katowice” na Stadionie Ludowym w Sosnowcu. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 32/1964).
  • Na starcie zawodów balonowych w Wałbrzychu (1962 r.). Na pierwszym planie balon BS ”Polonez” (SP-BZE), z lewej balon ”Katowice” (SP-BZD). (Źródło: Skrzydlata Polska nr 32/1964).
  • Balon wyczynowy MOS-2 ”Warszawa”. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 32/1964).
  • Balon wyczynowy MOS-2 ”Warszawa” (SP-BZC). (Źródło: Skrzydlata Polska nr 3/1965).
  • Naprawa zaworu balonu SP-BZB ”Poznań II” w 1960 r. (Źródło: Bernard Koszewski via Aeroplan nr 4/2006).

Źródło:

[1] Praca zbiorowa ”Konstrukcje lotnicze Polski Ludowej”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1965.
[2] Klub Balonowy Białystok.
[3] Aeroklub Poznański.
[4] Morgała A. "Polskie balony sportowe". Skrzydlata Polska nr 32/1964.
[5] „Projekty pionowzlotów inż. J. Koźniewskiego”. Polska Technika Lotnicza Materiały Historyczne nr 33 (6/2007).
blog comments powered by Disqus