Avro 652 "Anson", 1935

Samolot patrolowy, dyspozycyjny, transportowy, sanitarny, szkolny. Wielka Brytania.
Samolot Avro "Anson" C.19 w służbie Royal Air Force. (Źródło: RuthAS via "Wikimedia Commons").

W 1934 r. w brytyjskich zakładach lotniczych Avro (pełna nazwa A. V. Roe and Company Limited) zbudowano sześciomiejscowy dwusilnikowy samolot pasażerski oznaczony jako Avro 652. Ponieważ w tym czasie w brytyjskich siłach powietrznych brakowało nowoczesnego samolotu do zadań rozpoznawczych nad wodami przybrzeżnymi, zwrócono się do zakładów Avro o przekonstruowanie samolotu do tego właśnie celu. Po pracach adaptacyjnych oblot nowego prototypu odbył się w marcu 1935 r. Od wersji pasażerskiej Avro 652 różniła się silnikami o większej mocy, a także posiadaniem grzbietowej wieży obrotowej z 1 karabinem maszynowym. Nieco inne oszklenie miała również kabina. Po próbach w locie prototyp samolotu przeszedł próby porównawcze z wojskową wersją samolotu De Havilland "Dragon Rapide" i okazał się od niego lepszy, w związku z tym samolot pod oznaczeniem Avro 652A "Anson" skierowano do produkcji seryjnej.

W dniu 31.12.1935 r. oblatano pierwszy seryjny samolot Avro 652A "Anson" Mk.I. Był on napędzany silnikami o jeszcze większej mocy niż prototyp. Był to pierwszy budowany seryjnie samolot w układzie dolnopłata dla brytyjskiego lotnictwa wojskowego. W 1939 r. rozpoczęto produkcję odmiany samolotu "Anson" Mk.I z wyposażeniem do szkolenia i treningu nawigatorów, radiotelegrafistów oraz strzelców pokładowych.

Wersje samolotu Avro "Anson":
- Mk.I- podstawowa wersja, samolot patrolowy i szkolny, silniki Armstrong Whitworth "Cheetach IX",
- Mk.II- kanadyjski licencyjny odpowiednik wersji Mk.I z silnikami Jacobs L-6MB,
- Mk.III- wersja z silnikami Jacobs R915 L-6. Budowana w Wielkiej Brytanii dla Kanady,
- Mk.IV- wersja z silnikami Wright "Whirlwind" R975E-1. Budowany dla Kanady w Wielkiej Brytanii,
- Mk.V- kanadyjski wariant oszczędnościowy z zastosowaniem materiałów niestrategicznych, zaprojektowany specjalnie jako samolot szkolny do nauki pilotażu, silniki Pratt & Whitney R985-AN-14B,
- Mk.VI- wersja Mk.V różniąca się wyposażeniem, przystosowana do szkolenia strzelców pokładowych z wieżą Bristol B Mk.VI,
- Mk.X- samolot dyspozycyjny, transportowy, sanitarny, silniki Armstrong Whitworth "Cheetach X",
- Mk.XI- samolot dyspozycyjny, transportowy, sanitarny, silniki Armstrong Whitworth "Cheetach XIX",
- Mk.XII- samolot dyspozycyjny, transportowy, sanitarny, z silnikami Armstrong Whitworth "Cheetach XV" (wg innych źródeł- "Cheetach IX"),
- Mk.XIX (C.19)- wersja budowana po zakończeniu II wojny światowej, przeznaczona do lotów służbowych,
- T.20,
- T.21,
- T.22.

Produkcje samolotów Avro "Anson" zakończono w maju 1952 r. Wg [1]- łącznie wyprodukowano 11020 samolotów wszystkich wersji, z tego 8138 w Wielkiej Brytanii i 2882 egz. w Kanadzie, w wersjach Mk.II, Mk.V i Mk.VI.

Pierwsze samoloty "Anson" Mk.I dostarczono dla lotnictwa obrony wybrzeża (Coastal Command) w marcu 1936 r., gdzie stosowano je do dozorowania i rozpoznawania w obszarze wód przylegających do Wysp Brytyjskich. Były to pierwsze produkowane seryjnie dolnopłaty z chowanym podwoziem, wprowadzonymi do wyposażenia pierwszej linii w RAF. Pierwszy atak bojowy na samolotach "Anson" Mk.I wykonały załogi z 500 dywizjonu RAF w dniu 5.09.1939 r. atakując niemiecki okręt podwodny. Maszyny tego typu stanowiły standardowy sprzęt jednostek liniowych do 1940 r., kiedy zaczęto zastępować je samolotami Lockheed "Hudson". Ostatnie egzemplarze wycofano w 1942 r. "Ansony" przekazano do ośrodków i szkół lotniczych Training Command oraz do, dywizjonów transportowych Transport Command, gdzie były z powodzeniem stosowane jeszcze przez szereg lat po wojnie. Ostatnie samoloty "Anson" wycofano z lotnictwa RAF w 1968 r.

W Polsce.

Samoloty Avro "Anson" Mk.I znajdowały się w 1941 r. w wyposażeniu polskiej szkoły lotniczej Nr. 25 (P) EFTS, służąc do szkolenia nawigatorów. Później zastąpiono je samolotami Airspeed "Oxford". "Ansony" wprowadzono ponownie do 25 (P) EFTS w 1945 r., pozostawiając je w wyposażeniu szkoły do chwili jej rozwiązania w 1946 r.

Na maszynach tego typu szkolono również naszych nawigatorów brytyjskich ośrodkach, m.in.:
- 3 School of General Recconaissance,
- 4 Air Observation School, Navigation Flight, West Freugh, (Mk.I),
- 3 Air Observation Navigation School w Squires Gate,
- 6 Air Observation Navigation School, Polish Flight, Staverton (Mk.I),
- 7 Air Observation School, Peterborough,
- 10 Air Observation School, Navigation Sqdn, Dumfries,
- 11 Air Navigation School Topcliffe,
- 2 Civil Air Navigation School, Calne.
Wielu polskich nawigatorów przeszkolono w Kanadzie na samolotach "Anson" Mk.II, Mk.III, Mk.IV i Mk.V, m.in. ośrodkach:
- Nr 1 Air Observer School, Toronto-Malton, Ontario,
- Nr 2 Edmonton, Alberta,
- Nr 5 Winnipeg, Manitoba,
- Nr 8 Quebec City, Quebec,
- Nr 31 Air Navigation School, Port Albert, Ontario,
- Nr 32 General Recconaissance School, Charlotetown, New Brunswick,
- Nr 33 Air Navigation School, Monte Hope, Ontario.
Polscy strzelcy pokładowi oraz bombardierzy szkoleni byli na "Ansonach" Mk.I m.in. w szkołach strzelania i bombardowania:
- 4 Air Gunners School, Morpeth,
- 5 Bombing Gunnery School, Leuhars,
- 8 Air Gunnery School Evanton,
- 5 Air Nawigation & Bombing School, Jurby, Isle of Man.

Piloci transportowi i z polskich dywizjonów bombowych latali w przerwach pomiędzy turami operacyjnymi na "Ansonach", m.in. w ośrodkach i jednostkach RAF:
- 1 Beam Approach School- szkoła radiooperatorów pokładowych,
- 4 Service Flying Instructors School, Cambridge- szkoła instruktorów pilotażu,
- 9 Observer Advance Flying Unit Penrhos- szkoła nawigatorów,
- 18 OTU w Bramcote,
- 42 OTU Aschbourne- ośrodek doskonalenia bojowego,
- 62 OTU Ouston- ośrodek doskonalenia bojowego,
- 4 Ferry Pilots Pool- transport maszyn lotem (Mk.I, Mk.XII),
- 7 Ferry Pilots Pool- transport maszyn lotem,
,
- 9 Ferry Pilots Pool- transport maszyn lotem (Mk.I, Mk.XII),
- 10 Ferry Pilots Pool, Hullavington- transport maszyn lotem,
- 16 Ferry Unit, Staverton- transport maszyn lotem (Mk.I, Mk.XII, Mk.XIX),
- 38 Maintennance Unit- oblot wyremontowanych samolotów.

Po zakończeniu II wojny światowej samolotach Avro "Anson"; latali również polscy piloci, którzy wstąpili do Royal Air Force, m.in.: Adam Barszcz (w bazie RAF w Abington w 1950 r.), Tadeusz Wierzbowski (w 23 MU w Aldergrove w Irlandii Północnej).

Konstrukcja:
Sześciomiejscowy wolnonośny dolnopłat o konstrukcji mieszanej.
Skrzydła drewniane.
Kadłub stanowiła kratownica przestrzenna spawana z rur stalowych, oprofilowana i kryta płótnem.
Usterzenie drewniane.
Podwozie klasyczne chowane w locie.

Uzbrojenie:
- w wersji do rozpoznania wód przybrzeżnych- 1 stały karabin maszynowy kal. 7,69 mm w przodzie kadłuba, 1 ruchomy karabin maszynowy kal. 7,69 mm w grzbietowej wieży obrotowej. Udźwig bomb- 163 kg,
- w wersji do szkolenia załóg- 1 ruchomy karabin maszynowy kal. 7,69 mm w grzbietowej wieży obrotowej,
- pozostałe wersje- nie posiadały uzbrojenia.

Napęd- 2 silniki:
- Mk.I- Armstrong Whitworth "Cheetach IX" o mocy 258 kW (350 KM) każdy,
- Mk.II- gwiazdowe Jacobs L-6MB o mocy 243 kW (330 KM),
- Mk.II- gwiazdowe Jacobs R915 L-6 o mocy 243 kW (330 KM),
- Mk.IV- gwiazdowe Wright "Whirlwind" R975E-1 o mocy 268 kW (365 KM),
- Mk.V- Pratt & Whitney R985-AN-14B o mocy 331 kW (450 KM),
- Mk.XII- Armstrong Whitworth "Cheetach IX" o mocy 312,5 kW (425 KM).

Dane techniczne Mk.I (wg [1]):
Rozpiętość- 17,18 m, długość- 12,84 m, wysokość- 3,98 m, powierzchnia nośna- 38,09 m2.
Masa własna- 2430 kg, masa całkowita- 3620 kg.
Prędkość max- 300 km/h, pułap- 5200 m, zasięg- 1260 km.

Galeria

  • Avro ”Anson” Mk.I, rysunek w trzech rzutach. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 51- 52/1976).

Źródło:

[1] Morgała A. "Polskie samoloty wojskowe 1939-1945". Wydawnictwo MON. Warszawa 1976.
[2] Cumft O., Kujawa H. K. "Księga lotników polskich. Poległych, zmarłych i zaginionych 1939-1945". Wydawnictwo MON. Warszawa 1989.
[3] Sikora P. "Adam Barszcz". "Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej".
[4] Zmyślony W. "Tadeusz Wierzbowski". "Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej".
blog comments powered by Disqus