Psuj Jan Marian
Psuj Jan Marian urodził się w 1949 r.
Skoczek spadochronowy oraz jeden z pionierów polskiego lotniarstwa. W 1973 r. opracował pierwszy, niezrealizowany projekt lotni klasy standard. W 1974 r. wykonał pierwszy egzemplarz lotni na podstawie dokumentacji znanej lotni Seagull III. W 1975 r., na podstawie udostępnionej kolegom dokumentacji, zbudowano następnych kilkanaście egzemplarzy tej lotni. Tak tworzyła się niezwykle prężna w późniejszych latach Sekcja Lotniowa przy Aeroklubie Krakowskim, która zdziałała wiele dobrego dla polskiego lotniarstwa pod wieloletnim szefostwem Jana Psuja.
Jego niezwykle talenty i pasja konstruktorska zaowocowały efektownymi projektami i solidnym, estetycznym wykonaniem wielu lotni. W 1976 r. powstała jedna z pierwszych w Polsce lotni II generacji "Bumerang I". Rok później latał na lotni "Bumerang II", następnie na ulepszonej wersji "Bumerang III". W 1980 r. powstało dalsze 8 egz. tej lotni.
Z tymi działaniami związane były również prace adaptacyjne i konstrukcyjne nad systemami ratowniczymi do lotni. Na początku zaadoptował spadochron SZ-60, ale nie osiągnięto zadowalających wyników. Następnie opracował czaszę o specjalnym kształcie przypominającym jedną z wypukłości damskiego ciała. Przeprowadzona seria zrzutów z samolotu PZL An-2 wykazała znaczną przewagę nowego rozwiązania nad wynikami prób przeprowadzonych z adaptacją spadochronu. Mimo zachęcających efektów nie udało się uruchomić produkcji systemu ratunkowego. Równolegle powstała nowoczesna lotnia "Orkan". Był również konstruktorem i budowniczym balonów meteorologicznych.
Jan Psuj był uczestnikiem pierwszego Kursu Instruktorów Lotniarstwa, który odbył się w kwietniu 1979 r. w Jeżowie Sudeckim, mianowany Instruktorem Lotniarstwa II klasy.
Doświadczenie J. Psuja i jego kolegów z Sekcji Lotniowej Aeroklubu Krakowskiego zaowocowało utworzeniem w 1984 r. w firmie PZ. "C.B. Europol" Wydziału Produkcji Lotni. Podjęto w niej produkcję lotni "Libre 1" i "Libre 2". Do chwili likwidacji zakładu w 1989 r. wykonano ok. 40 lotni oraz opracowano konstrukcję skrzydła eksperymentalnego "Bumerang VII". Jan Psuj był też jednym z pierwszych motolotniarzy. W firmie Europol skonstruował, w oparciu o skrzydło "Libre II", jednoosobową motolotnię.
Od marca 1989 r. Jan Psuj wraz z grupą zapaleńców kontynuował budowę lotni "Libre" w nowej firmie znanej jako Zakład Produkcji Lotni Spółki "Penetrator" w Staniątkach k. Krakowa. W 1991 r. zakład uległ rozwiązaniu.
Następnie projektował i budował motolotnie, które latały przez wiele lat. Gdy nie budował to remontował i modyfikował wózki po wypadkach.
Oprócz lotnictwa drugą pasją Jana psuja była fotografia. Był na każdych pokazach i imprezach lotniczych z nieodłącznym aparatem fotograficznym.
Wyróżniony “Złotą Odznaką za Zasługi dla Aeroklubu Polskiego”.
Zmarł 28.04.2007 r.
Konstrukcje:
JMP projekt lotni klasy standard, 1973, projekt lotni.
JMP "Seagull III", 1974, lotnia.
JMP "Bumerang I", 1976, lotnia.
JMP "Bumerang II", 1977, lotnia.
JMP "Bumerang III", ok. 1980, lotnia.
JMP-IV "Orkan", początek lat 1980- tych, lotnia.
Europol "Bumerang VII", prawdopodobnie II połowa lat 1980- tych,lotnia.
Źródło:
[1] Kibiński J. ”Lotniarstwo dla każdego”. Biblioteczka Skrzydlatej Polski. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1989.
[2] Doruch H. "Od Seagull do Libre III, czyli historia pewnej krakowskiej firmy ". Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 7/1999.
[3] Gorpol.
[4] Stare Skrzydła.