British Taylorcraft Auster Mk.I / Mk.II / Mk.III / Mk.IV / Mk.V, 1940
W dniu 21.11.1938 r. w Wielkiej Brytanii powstała firma lotnicza Auster Aircraft Limited, będąca filią amerykańskiej wytwórni Taylorcraft Aircraft Corporation of America. Rozpoczęła produkcję lekkiego samolotu Taylorcraft Auster C, który był zmodernizowaną wersją samolotu Taylorcraft Model B. Oblot pierwszego samolotu nastąpił 24.04.1939 r. Był on napędzany silnikiem rzędowym Lycoming 0-145-A2 o mocy 40 kW (55 KM). W 1940 r. zastosowano w tym samolocie silnik Cirrus ”Minor I” o mocy 66 kW (90 KM), dzięki czemu zwiększono jego osiągi, samolot otrzymał oznaczone Auster D.
W 1940 r. samolot Auster D przystosowano dla potrzeb wojska i oznaczono jako Auster Mk.I. Początkowo w Royal Air Force (RAF) został zastosowano do obserwacji i łączności, a potem także do korygowani ognia artylerii. W 1942 r. opracowano wersję samolotu Auster Mk.II, w którym zastosowano amerykański silnik Lycoming 0-290-3, jednak z powodu braku dostaw tego silnika zbudowano tylko 2 egz. Opracowano więc wersję Auster Mk.III z angielskim silnikiem De Havilland ”Gipsy Major I” . Wersja ta była budowana w dużych ilościach. W 1943 r., gdy do Wielkiej Brytanii zaczęły ponownie napływać amerykańskie silniki Lycoming 0-290-3, przystąpiono do budowany samolotów Auster Mk.IV, w której powiększono kabinę tak że posiadała trzy miejsca. Dla ochrony załogi przed rażeniem pociskami lub odłamkami kabinę osłonięto od spodu, z tyłu i po bokach płytami pancernymi. W 1944 r. zaczęto produkować wersję Auster Mk.V, która różniła się od poprzedniej bardziej udoskonalonymi przyrządami pokładowymi oraz wyposażeniem umożliwiającym loty bez widoczności ziemi.
Produkcja samolotów Taylorcraft Auster trwała do 15.01.1946 r. Wg [1]- ogółem zbudowano ponad 1600 egz. wszystkich wersji, z tego 780 egz. w wersji Mk.V. Wg [2]- zbudowano: Mk.I- 100 egz., Mk.II- 2 prototypy, Mk.III- 460, Mk.IV- 254, Mk.V- 790. Natomiast wg innych źródeł- powstało: Mk.I- 1, Mk.II- 2 prototypy, Mk.III- 470, Mk.IV- 254, Mk.V- 790.
Samoloty Taylorcraft Auster zaczęły pełnić służbę w Royal Air Force w 1940 r., początkowo stosowano je do służby komunikacyjnej i łącznikowej. 1 sierpnia 1941 r. utworzono 651 dywizjon tzw. współpracy z artylerią (ang. 651 Squadron Air Observation Post), wyposażony w samoloty Auster Mk.III. Dywizjon ten użyty został w walce w Afryce Północnej. Później powstało więcej takich dywizjonów i samoloty Auster były stosowane na wszystkich frontach zachodnich do końca II wojny światowej. Samoloty były użytkowane w RAF do 1957 r.
Samoloty Auster znajdowały się również na wyposażeniu lotnictwa wojskowego:
- Australii,
- Holandii,
- Hong Kongu,
- Izraela,
- Kanady.
W Polsce.
Na początku 1944 r. podjęto w Dowództwie 2 Korpusu Polskiego na Bliskim Wschodzie decyzję o uformowaniu dywizjonu obserwacyjnego do współpracy z artylerią korpusu. Grupa oficerów artylerii została skierowana do szkoły pilotażu N°62 Air School w Bloemfontein w Płd. Afryce. Szkolenie trwało od 5.07. do 4.10.1944 r. i odbywało na samolotach De Havilland DH-82 ”Tiger Moth”, a później na Auster Mk.II (wg [1], jest to chyba pomyłka, ponieważ zbudowano tylko 2 prototypy tej wersji?). Następnie przeszli trening w OTU na lotnisku Eboli, we Włoszech, na samolotach Auster Mk.III. W dniu 8.10.1944 r. powstał 663 Dywizjon Samolotów Artylerii- N°663 (Polish) Air Observation Post (Artilery Aircraft) Squadron. W grudniu dywizjon otrzymał 6 samolotów Auster Mk.III, w drugiej połowie stycznia otrzymał samoloty Auster Mk.V, przystosowanych do wykonywania lotów w nocy. Po osiągnięciu gotowości bojowej dywizjon współpracował z 5 Brytyjskim Korpusem 8 Armii (wg innych źródeł z 10 Korpusem Brytyjskim) a następnie 13.02.1945 r. został przydzielony do dyspozycji dowódcy artylerii 2 Polskiego Korpusu. Wiosną 1945 r. dywizjon otrzymał nowe samoloty Auster Mk.IV dla uzupełnienia stanu. Największą ilość lotów dywizjon wykonał w kwietniu 1945 r. w okresie walk o Bolonię. Po kapitulacji wojsk niemieckich (25.04.1945 r.) we Włoszech, dywizjon pozostał w dyspozycji dowództwa 2 Korpusu i wykonywał loty służbowe, łącznikowe i kurierskie. Na wyposażeniu jednostki znajdowały się wyłącznie samoloty Auster Mk.V oraz kilka poniemieckich maszyn. 663 Dywizjon Samolotów Artylerii został rozwiązany na początku października 1946 r.
Samoloty British Taylorcraft Auster w różnych wersjach były dostarczane na obszarze Wielkiej Brytanii przez polskich pilotów w ramach Unit N°6 Ferry Pilots Pool. Dwie maszyny tego typu znajdowały się w wyposażeniu polskiej szkoły lotniczej N°25 (P) EFTS w Hucknall, gdzie były wykorzystywane do lotów służbowych oraz do szkolenia na kursach dla instruktorów w 1944 r. Kilka dywizjonów, w tym 306 dywizjon myśliwski, posiadało Austery Mk.III jako samoloty łącznikowe.
W 2010 r. Jacek Mainka zakupił samolot Auster Mk.IV. Po wyremontowaniu w Anglii, w 2011 r. samolot został sprowadzony do Polski. Egzemplarz ten został wyprodukowany w kwietniu 1944 r. (nr seryjny 799, nr RAF MT255) uczestniczył w działaniach wojennych II Wojny Światowej na pierwszej linii frontu. Od 23.06.1944 do maja 1945 r. uczestniczył w walkach- od Normandii aż po Niemcy. Auster był używany do korygowania ognia artylerii w 659 Dywizjonie, wspierając działania 1 Armii Kanadyjskiej, więc również Dywizji Generała Maczka. Po wojnie znajdował się w rękach prywatnych w Hiszpanii. W Polsce samolot można oglądać na pokazach i zlotach lotniczych.
Konstrukcja:
Dwumiejscowy lub trzymiejscowy (Mk.IV i Mk.V) grzbietopłat o konstrukcji mieszanej.
Dla zabezpieczenia załogi przed rażeniem pociskami lub odłamkami zastosowano płyty pancerne, którymi osłonięto kabinę od spodu, z tyłu i po bokach. Kabina zakryta.
Podwozie klasyczne stałe.
Wyposażenie:
- Mk.III, Mk.IV i Mk.V-y silna radiostacja typu PV-14HF,
- Mk.V- była specjalnie przystosowana do lotów bez widoczności.
Uzbrojenie- samolot nie miał uzbrojenia.
Silnik:
- Mk.I- Cirrus ”Minor I” o mocy 66 kW (90 KM),
- Mk.II, Mk.IV i Mk.V- Lycoming 0-290-3 o mocy 96 kW (130 KM),
- Mk.III- De Havilland ”Gipsy Major I” o mocy 96 kW (130 KM),
Dane techniczne Mk.III (wg [1]):
Rozpiętość- 11,0 m, długość- 7,1 m, wysokość- 2,5 m, powierzchnia nośna- 15,5 m2.
Masa własna- 474 kg, masa użyteczna- 230 kg, masa całkowita- 704 kg.
Prędkość max- 202,7 km/h, prędkość minimalna- 48 km/h, zasięg- 260 km.
Dane techniczne Mk.IV i Mk.V (wg [1]):
Rozpiętość- 10,97 m, długość- 6,83 m, wysokość- 2,44 m, powierzchnia nośna- 15,65 m2.
Masa własna- 499 kg, masa użyteczna- 272 kg, masa całkowita- 771 kg.
Prędkość max- 209,2 km/h, prędkość minimalna- 41-60 km/h, zasięg- 260 km.
Galeria
Źródło:
[1] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1976.[2] Arct B. ”Samoloty świata”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1959.
[3] "aeroklub nowy targ - najpiekniejsze lotnisko w Polsce"