WBS "Gwiazda Polski", 1938
Do budowy powłoki użyto niezwykle lekkiego, kalandrowanego, materiału jednowarstwowego, pokrytego warstewką specjalnie spreparowanej gumy, mającego małą przepuszczalność. Technologię gumowania opracował inż. Józef Rojek w WBS, a produkcję uruchomiono w ZPG Guma w Sanoku. Powłokę według projektu inż. Józefa Paczosy wykonano w WBS. Gondolę wykonano w 3 egz. (wg [1]- w 2 egz.) w zakładach Motolux wg projektu inż. Jana Szala. Stratostat będący szczytowym osiągnięciem techniki otrzymał nazwę "Gwiazda Polski".
W celu realizacji budowy balonu i lotu do stratosfery, zawiązano komitet Organizacyjny I Polskiego Lotu Stratosferycznego. Komitet zajął się gromadzeniem środków finansowych. Zebrano około 400 000 zł, co pokrywało z nadwyżką koszt przedsięwzięcia. Na miejsce startu została wyznaczona Dolina Chochołowska w Tatrach, a gotowość określono na październik 1938 r. Załogę stanowili kpt. pil. Zbigniew Burzyński i dr Konstanty Jodko-Narkiewicz. W dniu 12.10.1938 r. rozpoczęto przygotowania do startu. O 22.00 otwarto zawory dla napełnienia powłoki wodorem. Około północy niespodziewanie zerwał się wiatr halny, uniemożliwiający dalsze prace. Kierownictwo podjęło decyzję o opróżnieniu powłoki, przy końcu którego nastąpił wybuch gazu uszkadzający jej wierzchołek. Balon wrócił do naprawy w Legionowie, a w Ameryce zamówiono hel do następnego startu, którego termin był określony orientacyjnie na 10.09.1939 r. Nowe miejsce zostało znalezione koło m. Sławsko w Gorganach.
W maju 1939 r. władze lotnictwa Argentyny zwróciły się do WBS z zapytaniem ofertowym dotyczącym dostawy balonu stratosferycznego, stanowiącego kopię "Gwiazdy Polski". Zamówienie zostało przyjęte z terminem dostawy w 1940 r.
W lipcu wypłynął z Nowego Orleanu statek z ładunkiem helu, który dotarł do Gdyni pod koniec sierpnia 1939 r. Wagony z helem dotarły 1 września do Warszawy. Skierowane następnie do Sławska, zaginęły gdzieś w drodze. Wybuch wojny przekreślił dalsze poczynania. Powłokę znajdującą się w składzie LOPP na Żoliborzu pocięli cywile przed wkroczeniem Niemców. Jedna z gondol, znajdująca się w Instytucie Aerodynamicznym Politechniki Warszawskiej, przetrwała wojnę. Aparatura z gondoli, umieszczona w zakładach naukowych uczelni warszawskich i krakowskich, zaginęła podczas wojny.
"Gwiazda Polski" pozostała do dzisiaj największym balonem stratosferycznym zbudowanym w oparciu o klasyczne metody produkcji. Budowane po wojnie stratostaty miały powłoki jednorazowego użytku wykonywane z tworzyw sztucznych. "Gwiazda Polski" zarówno pod względem wymiarów, rozwiązań technicznych, wyposażenia i zadań, jakie miała spełniać, stanowiła jedno z największych osiągnięć myśli naukowej i technicznej w Polsce.
Konstrukcja:
Balon stratosferyczny o kształcie owoidu z hermetyczną kulistą kabiną dla 2 osób załogi: pilota i naukowca.
Część górna powłoki wykonana była z podwójnej tkaniny przegumowanej. Część dolna z tkaniny pojedynczej. Do powłoki przyszyte były dwa pasy: górny do zaczepienia lin manewrowych i dolny do zawieszenia lin nośnych: spadków i olinowania gondoli. Gondola hermetycznie zamknięta miała konstrukcję nośną wykonaną z rur duralowych połączonych z podstawą i galeryjką u góry. Pokrycie nadające kulisty kształt było spawane z blachy hydronalowej 2 mm. W płaszczu pokrycia znajdowały się 3 włazy mające specjalne zamki ułatwiające szybkie otwarcie i opuszczenie gondoli. Podstawa gondoli na czas lotu miała dodatkowy amortyzator wypleciony z wikliny.
Wyposażenie składało się z zespołów przyrządów pilotażowo-nawigacyjnych, naukowych i klimatyzacyjnych oraz balastu, który stanowiły śrut ołowiany, piasek oraz akumulatory i baterie zrzucane ze spadochronami.
Dane techniczne "Gwiazda Polski" (wg [1]):
Pojemność całkowita na starcie- 124 790 dm3, wysokość w pozycji startowej- 120,0 m, wysokość na pułapie- 101,7 m, średnica wypełnionej powłoki- 56,6 m, ilość gazu niezbędna do startu- 4500 m3, średnica gondoli- 2,10 m.
Masa własna- 1555 kg, masa użyteczna- 2720 kg (w tym balast- 1200 kg), masa całkowita- 4275 kg.
Przewidywane osiągi: pułap maksymalny- 27 000-30 000 m, pułap całkowitego wypełnienia powłoki- 22 000 m, czas trwania lotu- 8 h.
Galeria
Źródło:
[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.[2] Morgała A. ”Jan Szal. Konstruktor i wynalazca”. Lotnictwo z szachownicą nr 22.
[3] Kozak Z., Moszumański Z., Szczepański J. ”Wytwórnia Balonów i Spadochronów”. Seria ”Zarys Historii Wojennej Pułków Polskich w Kampanii Wrześniowej”. Oficyna Wydawnicza Ajaks. Pruszków 2008.