Scheidt (Szeidt) Franciszek

Franciszek Scheidt (Szeidt) urodził się w 1759 r. w Krakowie. Fizyk, chemik i botanik.

Należał do najlepiej wykształconych ludzi polskie­go Oświecenia. Kształcił się w domu, w Szkołach Nowodworskich i na wydziale filozoficznym Uniwer­sytetu Krakowskiego. Znakomicie znał łacinę, francu­ski i niemiecki. Studia ukończył w 1779 r. jako doktor filozofii. Z zamiłowania był jednak fizykiem i znako­mitym dydaktykiem.

Do 1785 r. pracował jako nauczyciel fizyki i historii naturalnej w Lublinie i Krakowie. Na prowadzone przezeń w Lu­blinie pokazy eksperymentów fizycznych zjeżdżała również zaciekawiona okoliczna szlachta. Towarzyszył królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu w podróży po ziemi krakowskiej i sandomierskiej, a w 1787 r. odczytał w jego obecności rozprawę O chemicznym powinowactwie ciał. Był zwolennikiem po­glądów naukowych Lavoisiera. Franciszek Scheidt jest autorem dzieła O elektryczności uważanej w ciałach ziemskich i atmosferze (1786 r.).

Razem z profesorami: Janem Jaśkiewiczem, Janem Śniadeckim i Janem Szasterem zbudowali w 1784 r. (rok po braciach Montgolfier) kilka balonów na ogrzane powietrze.

W latach 1787- 1803 (wg innych źródeł- od 1785 r.) był profesorem Szkoły Głównej Koronnej, następnie Liceum w Krzemieńcu. Pracując w krakowskiej Szkole Głównej Koronnej, wraz z Ja­nem Jaśkiewiczem urządzał tam gabinet chemiczny, kompletował zbiory gabinetu historii naturalnej, zakładał i rozwijał ogród botaniczny.

Oddanie Polsce manifestował czynnym udziałem w Powstaniu Kościuszkowski. Po rozbiorach Polski, nie akceptując procesów germanizacji uczelni kra­kowskiej odszedł z niej w 1803 r. i przeniósł się na Wołyń gdzie korzystając z mecenatu Tadeusza Czackiego podjął pracę nauczyciela w nowopowstałym Liceum w Krz­emieńcu. Włączył się w organizację jego prac, pra­cowni i gabinetów, podjął też nowe studia na polu chemii i historii naturalnej.

Zmarł w 1807 r. w Krzemieńcu.

Konstrukcje:
Balony Szkoły Głównej Koronnej, 1784, balony na ogrzane powietrze.

Galeria

  • Pierwszy polski podręcznik o elektryczności. Wydany w Krakowie w 1786 r przez Szkołę Główną Koronną. Autorem był Franciszek Scheidt. (Źródło: archiwum).

Źródło:

[1] Banaszczyk E. ”Karuzela pod gwiazdami”. Wydawnictwo Iskry. Warszawa 1960.
[2] Elsztein P. ”Modelarstwo lotnicze w Polsce”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1986.
[3] Januszewski S. "Pierwsze eksperymenty balonowe w Polsce XVIII wieku". Skrzydlata Polska nr 35/1978.
[4] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
blog comments powered by Disqus