SZD-36 "Cobra 15", 1969

Szybowiec wyczynowy klasy standard. Polska.
zybowiec SZD-36 ”Cobra 15” SP-2921, podejście do lądowania. (Źródło: ”Fotograficzny Rejestr Szybowców”).
Ostatnim produkowanym seryjnie szybowcem o konstrukcji drewnianej powstałym w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym (wg [3]- w Zakładach Sprzętu Lotnictwa Sportowego, bo na taką w międzyczasie zmieniła się nazwa bielskich Zakładów Szybowcowych) była SZD-36 ”Cobra 15”. Konstruktorami szybowca byli inżynierowie: W. Okarmus, A. Meus i M. Mikuszewski. Była to daleko posunięta modyfikacja szybowca SZD-32 ”Foka 5”, w której w efekcie wprowadzonych zmian otrzymano praktycznie nowy szybowiec. Najważniejszymi z nich były: kadłub o zmienionym kształcie w którym zastosowano chowane podwozie i nowe trapezowe skrzydło o dodatnim skosie krawędzi natarcia. W konstrukcji skrzydła zastosowano klasyczne dźwigary i formowane podciśnieniowo w betonowych foremnikach sklejkowe pokrycia. Bardzo interesująca rozwiązano sposób chowania podwozia: koło zabudowano w kołysce, której oś obrotu leży wzdłuż osi kadłuba, a jej obrót o 90° powodował schowanie koła w obrys kadłuba i poprzez łączniki połączone z ruchomą osłoną przykrycie nią komory podwozia.

Cztery prototypy: po dwa SZD-36 ”Cobra 15” i SZD-39 ”Cobra 17” powstały w koprodukcji filii wrocławskiej SZD, gdzie powstały kadłuby z usterzeniami, i macierzystego SZD w Bielsku-Białej, gdzie zbudowano skrzydła, wykonano wszystkie elementy laminatowe, metalowe, montaż ostateczny, wykończenie oraz próby naziemne i w locie. Prototyp ”Cobry 15” został oblatany 30.12.1969 r.

Polacy startowali na szybowcach ”Cobra 15”, w klasie standard, na Mistrzostwach Świata 1970 r. w Marfa w Texasie (USA). J. Wróblewski zdobył wicemistrzowski tytuł i srebrny medal, a F. Kępka tytuł II wicemistrza i trzeci w karierze medal brązowy!

W sierpniu 1969 r. podjęto produkcję seryjną szybowca w wersji SZD-36A. Od prototypów różniły się one m.in. dodaniem kilku wzierników obsługowych, eliminacją dolnego zaczepu umieszczonego tuż przed komorą podwozia. Liczne egzemplarze trafiły najpierw do Centrum Szybowcowego w Lesznie, a w następnych latach sukcesywnie do większości aeroklubów. Wieloletnia eksploatacja ”Cobry 15” wykazała jej walory eksploatacyjne, a doskonałe osiągi uczyniły z niej na długi czas szybowiec zawodniczy, m.in. stały się one monotypem na Szybowcowych Mistrzostwach Polski Kobiet, Mistrzostwach Polski Juniorów i Krajowych Zawodach Szybowcowych im. Szczepana Grzeszczyka. W połowie produkcji zastosowano nową lotkę o konstrukcji laminatowej w miejsce dotychczasowej, konstrukcji drewnianej. Produkcję seryjną szybowca wrocławska filia Zakładów Szybowcowych zakończyła w 1978 r., a łączna liczba wyprodukowanych szybowców wyniosła 293 egz. ”Cobry 15”, z czego wyeksportowano 218 egz.

W dniu 1.01.2006 r. w polskim rejestrze statków powietrznych znajdowało się 56 szybowców SZD-36 ”Cobra 15”.

Konstrukcja:
Jednomiejscowy grzbietopłat o konstrukcji mieszanej (drewno-laminat).
Skrzydło dwudzielne, o obrysie trapezowym i profilu laminarnym. Konstrukcja półskorupowa, dwudźwigarowa z dwiema komorami hamulców aerodynamicznych. Pokrycie sklejkowe ze stopniowanej grubości warstw sklejki formowanej próżniowo w negatywowym foremniku, wzmocnione zewnętrznie warstwą laminatu epoksydowego, wewnętrznie usztywnione laminatowymi korytkami. Lotki o konstrukcji początkowo drewnianej, w późniejszych egzemplarzach o konstrukcji laminatowej. Hamulce aerodynamiczne dwupłytowe, na górnej i dolnej powierzchni skrzydła.
Kadłub półskorupowy o konstrukcji drewnianej, w części rozwijalnej kryty sklejką, w części przedniej i na elementach nierozwijalnych z pokryciem z laminatu poliestrowego. Jeden zaczep do lotów holowanych i startu za wyciągarką w dolnej części kadłuba, przed tablicą przyrządów. Kabina zakryta.
Usterzenie wysokości płytowe, w układzie T, ze sklejkowym kesonem i częścią spływową krytą płótnem. Usterzenie kierunku z charakterystycznym skosem, ster konstrukcji drewniano-laminatowej, kryty płótnem.
Podwozie jednotorowe, główne chowane w locie, płoza tylna metalowa.

Wyposażenie- typowy zestaw przyrządów, radiostacja UHF typu RS-6101. Przystosowanie do zabudowy aparatury tlenowej TA 03A.

Dane techniczne SZD-36A (wg [3]):
Rozpiętość- 15,0 m, długość- 6,985 (wg [4]- 6,98) m, wysokość- 1,59 m, powierzchnia nośna- 11,6 m2.
Masa własna- 257 (wg [4]- 275) kg, masa użyteczna- 128 (wg [4]- 130) kg, masa w locie- 385, masa w locie max- (wg [4]- 405) kg.
Prędkość dopuszczalna- 250 km/h, prędkość dopuszczalna w powietrzu burzliwym- 170 km/h, prędkość minimalna- 65 km/h, doskonałość max- 38 przy prędkości 97 km km/h, opadanie minimalne- 0,68 m/s przy prędkości 73 km/h.

Źródło:

[1] Liwiński J. ”Rejestr polskich statków powietrznych 2006”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2006.
[2] ”Polskie szybowce”
[3] ”Szybowcowy zakątek Pepego (Piotra Puchalskiego)”
[4] Burczyk W. ”Ciekawe rozwiązania konstrukcyjne szybowca SZD-36A Cobra-15”. Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 5/1974,
[5] ”Fotograficzny Rejestr Szybowców”
blog comments powered by Disqus