W drugiej połowie lat 1950-tych Aeroklub PRL zamówił w Szybowcowych Zakładach Doświadczalnych nowy prototyp szybowca akrobacyjnego, który miał zastąpić szybowce IS-4 ”Jastrząb”. Nowy szybowiec miał służyć do wykonywania, oprócz akrobacji, szybkich przelotów, a z racji swej silnej budowy, małej rozpiętości i dużej zwrotności, powinien umożliwić wykonywanie przelotów na fali. Opracowanie projektu szybowca akrobacyjnego, oznaczonego początkowo SZD-21 ”Sokół” (później SZD-21 ”Kobuz”), rozpoczął w styczniu 1958 r. zespół pod kierunkiem mgr inż. Jerzego Trzeciaka. Pierwsza zaprojektowana wersja przewidywała budowę skrzydła konstrukcji przekładkowej z wklejanymi okuciami głównymi wykonane w formach. Kadłub miał być w konstrukcji mieszanej metalowo-drewnianej. Trudności technologiczne w budowie skrzydeł spowodowały jednak zarzucenie tych rozwiązań.

W 1960 r. została opracowana druga wersja nazwana SZD-21-2 ”Kobuz” (wg [2]- nosił oznaczenie SZD-21 ”Kobuz 1”, dopiero po modernizacji konstrukcji otrzymała oznaczenie SZD-21-2A ”Kobuz 2”). Otrzymała skrzydło wielopodłużnicowe, bezdźwigarowe i pokryte grubą sklejką zapewniającą zachowanie kształtu profilu. Kadłub nie różnił się od pierwszego projektu kształtem zewnętrznym, lecz tylko zmianą konstrukcji wewnętrznej. W styczniu 1961 r. warsztaty SZD wykonały pierwszą parę skrzydeł dla prototypu. Prototyp został oblatany 3.06.1961 r. w Bielsku. Próby w locie wykazały, że szybowiec jest na ogół poprawny w pilotażu jednak własności w akrobacji były niewystarczające dla szybowca o takim przeznaczeniu.

Trzecią wersją był SZD-21-2A ”Kobuz” zaopatrzony w takie samo skrzydło ze zmienioną lotką o mniejszej różnicowości i większym wychyleniu w dół. Kadłub otrzymał zupełnie inny, bardziej rasowy kształt, konstrukcji całkowicie drewnianej, inną konstrukcję podwozia oraz limuzyny. Prototyp SZD-21-2A ”Kobuz” powstał z przeróbki prototypu SZD-21-2. Oblot przeprowadzono w dniach 18-25.05.1962 r. w Bielsku. Próby na ziemi oraz w locie wykazały konieczność wprowadzenia zmian zmierzających do: poprawienia stateczności statycznej podłużnej, do radykalnej poprawy warunków wsiadania i wysiadania z szybowca oraz dostosowania rozmiarów kabiny do pilotów średniego i dużego wzrostu. W wyniku przeprowadzonych prób w locie poddano szybowiec przebudowie, w której zmieniono kąt zaklinowania usterzenia wysokości. Wersję oznaczono SZD-21-2AZ. W dniu 20.04.1963 r. podczas prób ”Kobuza 2A”, badając drgania samowzbudne (flatter) występujące na szybowcu, zginął pilot doświadczalny Instytutu Lotnictwa inż. Sławomir Makaruk, a prototyp szybowca uległ zniszczeniu.

Następna wersja SZD-21B ”Kobuz 3” powstała pod kierunkiem mgr inż. Jerzego Trzeciaka i inż. Mariana Gracza. Różni ją od SZD-21-2A bardziej wydłużony przód kadłuba oraz przekonstruowane skrzydło i usterzenie. Budowę ”Kobuza 3” podjęły Zakłady Szybowcowe we Wrocławiu. Pierwszy prototyp został oblatany 10.12.1964 r. W czasie prób na szybowcu usunięto płetwę grzbietową z kadłuba. ”Kobuz 3” wszedł w 1964 r. do produkcji seryjnej w Zakładach Szybowcowych we Wrocławiu. Łącznie zbudowano 31 egz.

Niestety, pomimo że szybowiec ten miał znakomite własności pilotażowe, historia jego zawiera i tragiczne momenty. W sierpniu 1989 r., w drugim programie oficjalnym III Mistrzostw Świata w Akrobacji Szybowcowej w Hockenheim (RFN) latał Krzysztof Wyskiel na ”Kobuzie 3” praktycznie perfekcyjnie. Ten znakomity pilot w przedostatniej figurze którą była świeca, wyprowadzał już z nurkowania jak potężny trzask i jednoczesne złożenie się obydwóch skrzydeł doprowadziło do tragedii. Szybowiec, a właściwie jego kadłub jak strzała z ogromną szybkością spadał na ziemię. Ten 32-letni pilot zginął na miejscu. Mistrzostwa zawieszono i po dwóch dniach ze względu na ten śmiertelny wypadek zamknięto. W międzyczasie jednak rozegrano jeszcze jedną konkurencję nie zaliczoną do Mistrzostw. Pozostałe trzy polskie ”Kobuzy” pozostały jednak już na ziemi. Polscy piloci po otrząśnięciu się z szoku latali w tej konkurencji na wypożyczonych im niemieckich szybowcach Akaflieg München Mü-28.

W dniu 14.04.2001 r. oblatano w Gliwicach dwa odrestaurowane ”Kobuzy” (SP-2480 i SP-2500). Szybowce te są w prywatnych rękach miłośników zabytkowych szybowców, ale nie zostały one dopuszczone już do wykonywania akrobacji. W dniu 1.01.2006 r. w polskim rejestrze statków powietrznych znajdowały się 3 szybowce SZD-21 ”Kobuz”.

Konstrukcja:
Jednomiejscowy wolnonośny średniopłat o konstrukcji drewnianej.
Skrzydło dwudzielne o obrysie trapezowym z lekkim skosem do przodu, konstrukcji drewnianej wielopodłużnicowej, kryte grubą pracującą sklejką, zapewniającą wierne odtworzenie kształtu profilu. Profil skrzydła laminarny. Nosek wykonany z pianki polistyrenowej pokrytej cienką sklejką, spływ żeberkowy kryty płytami przekładkowymi z wypełniaczem z pianki polistyrenowej. Lotki dwudzielne, szczelinowe, drewniane, całkowicie kryte sklejką, wyważone ciężarowo i aerodynamicznie. Hamulce aerodynamiczne płytkowe blokujące się samoczynnie, wykonane z blachy.
Kadłub drewniany półskorupowy, kryty w przedniej części laminatem, w tylnej sklejką, bardzo mały przekrój dzięki zastosowaniu leżącej pozycji pilota. Wszystkie nierozwijalne powierzchnie kadłuba i przejść kadłub-skrzydło wykonane z laminatów. Przez zastosowanie zerowego kąta zaklinowania skrzydła uzyskano dużą symetrię własności w locie normalnym i odwróconym. Zaczep do holu startu za wyciągarką i hak do startu z lin gumowych umieszczone z przodu kadłuba. Kabina zakryta.
Usterzenie poziome niedzielone, statecznik poziomy dwudźwigarowy z duralowymi żebrami, kryty sklejką. Ster wysokości drewniany z kesonem noskowym, kryty płótnem z metalową klapką wyważającą. Statecznik pionowy wykonany jako jedna całość z kadłubem, kryty sklejką. Ster kierunku kryty płótnem.
Podwozie jednotorowe, koło główne całkowicie chowane w obrys kadłuba, z tyłu kadłuba płoza ogonowa.

Wyposażenie- typowy zestaw przyrządów pokładowych.

Dane techniczne SZD-21-2 ”Kobuz 2” (wg [3]):
Rozpiętość- 14,0 m, długość- 6,38 m, wysokość- 1,5 m, powierzchnia nośna- 13,5 m².
Masa własna- 250 kg, masa startowa- 340 kg.
Prędkość dopuszczalna- 250 km/h, prędkość minimalna- 67 km/h, doskonałość max- 25,9 przy prędkości 97,2 km/h, opadanie minimalne- 0,99 m/s przy prędkości 86,5 km/h.

Dane techniczne SZD-21-2A ”Kobuz 2A” (wg [3]):
Rozpiętość- 14,0 m, długość- 6,93 m, wysokość- 1,89 m, powierzchnia nośna- 13,5 m².
Masa własna- 250 kg, masa startowa- 340 kg.
Prędkość dopuszczalna- 250 km/h, prędkość minimalna- 65 km/h, doskonałość max- 30 przy prędkości 102 km/h, opadanie minimalne- 0,93 m/s przy prędkości 100 km/h.

Dane techniczne SZD-21-2B ”Kobuz 3” (wg [3]):
Rozpiętość- 14,0 m, długość- 7,25 m, wysokość- 1,9 m, powierzchnia nośna- 13,5 m².
Masa własna- 311 kg, masa startowa- 401 kg.
Prędkość dopuszczalna- 350 km/h, prędkość minimalna- 73 km/h, doskonałość max- 30 przy prędkości 100 km/h, opadanie minimalne- 0,9 m/s przy prędkości 100 km/h.