SZD-14x "Jaskółka M", 1954
("Motylek")

Szybowiec doświadczalny. Polska.
Szybowiec doświadczalny SZD-14x ”Jaskółka M”. (Źródło: via ”Fotograficzny Rejestr Szybowców”).
Na bazie konstrukcyjnej szybowca SZD-8 ”Jaskółka” zbudowane zostały w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym konstrukcje pokrewne: SZD-14x ”Jaskółka M”, SZD-11 ”Albatros” oraz SZD-17x ”Jaskółka L”.

Jako pierwszy powstał szybowiec SZD-14x ”Jaskółka M”, zwany popularnie ”Motylkiem”, w którym zastosowano usterzenie motylkowe Rudlickiego. Był to pomysł mgr inż. Tadeusza Kostii, który zrealizowano przebudowując drugi prototyp SZD-8-2 (SP-1223). Konstruktorem był inż. Władysław Okarmus a projekt prowadził mgr inż. Tadeusz Kostia. Eksperyment ten miał na celu: zbadanie techniki pilotażu, skuteczności sterów oraz osiągów w porównaniu z usterzeniem normalnym oraz wypróbowanie przydatności usterzenia w przypadku zastosowania napędu odrzutowego do szybowców.

Szybowiec wykonał pierwszy lot 23.07.1954 r. (wg [1], natomiast wg [2] i [3]- we wrześniu 1951 r.- błędna informacja, drugi prototyp SZD-8-2 (SP-1223) został oblatany dopiero 3.12.1951 r.!). Na skutek dużych sił skręcających w jednym z lotów miało miejsce ukręcenie w locie ogona z usterzeniem, i tylko doskonałe opanowanie pilotażu i zimna krew pilota uratowały szybowiec. Na podstawie lotów wykonanych na ”Jaskółce M” stwierdzono, że usterzenie motylkowe daje wiele poważnych korzyści. Opór usterzenia maleje, zmniejsza się bowiem o około 25% wielkość powierzchni oraz redukuje się opór interferencyjny przez zmniejszenie liczby powierzchni z trzech do dwóch. Start w wysokiej trawie jest dużo łatwiejszy i mniej niebezpieczny. Do cech ujemnych zaliczyć trzeba większe obciążenie skręcające tyłu kadłuba oraz bardziej skomplikowany w stosunku do normalnego napęd.

Osiągi ”Jaskółki M” w zasadzie nie różniły się od osiągów ”Jaskółki” seryjnej. Na ”Motylku” poza konkursem startował w II Szybowcowych Mistrzostwach Polski Stanisław Wielgus zajmując w ogólnej punktacji pomimo opuszczenia dwóch konkurencji 18 miejsce.

Konstrukcja:
Jednomiejscowy średniopłat o konstrukcji drewnianej.
Skrzydło dwudzielne, jednodźwigarowe, trapezowe, pokryte w całości sklejką. Dźwigar skrzynkowy. Lotki szczelinowe, dwudzielne, różnicowe, kryte płótnem. W części przykadłubowej skrzydła znajdują się klapy-poszerzacze szczelinowe. Mogą one być blokowane w położeniach odpowiadających wychyleniom 0°, 9°, 17°, 25°. Hamulce aerodynamiczne płytkowe, metalowe, umieszczone za tylnym dźwigarkiem mają urządzenie blokujące je samoczynnie w stanie zamkniętym w celu zabezpieczenia przed wyssaniem podczas lotu. Na końcu skrzydła kroplowa podpórka.
Kadłub konstrukcji półskorupowej o przekroju owalnym kryty sklejką, a w miejscach powierzchni nierozwijalnych laminatem. Z przodu i dołu kadłuba zamocowano zaczepy przedni i dolny. Na tylnej części kadłuba umieszczono chowany w locie uchwyt do transportu szybowca. Kabina zakryta.
Usterzenie motylkowe o konstrukcji drewnianej.
Z przodu kadłuba znajduje się szczątkowa płoza drewnianą, w okolicy środka ciężkości półschowane kółko służące do startu i lądowania, z tyłu kadłuba umieszczono metalową płozę.

Dane techniczne SZD-14X (wg [3]):
Rozpiętość- 16,0 m, długość- 6,48 m, wysokość- 1,3 m, powierzchnia nośna- 13,6 m2.
Masa własna- 288 kg, masa całkowita- 373 kg.
Dopuszczalna prędkość nurkowania- 250 km/h, prędkość minimalna- 59 km/h, doskonałość max- 26,3 przy prędkości 80 km/h, opadanie minimalne- 0,79 m/s przy prędkości 69 km/h.

Galeria

  • Szybowiec SZD-14x ”Jaskółka M”. (Źródło: Praca zbiorowa ”Konstrukcje Lotnicze Polski Ludowej”. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1965).

Źródło:

[1] ”Polskie szybowce”
[2] ”Szybowcowy zakątek Pepego (Piotra Puchalskiego)”
[3] Praca zbiorowa ”Konstrukcje lotnicze Polski Ludowej”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1965.
blog comments powered by Disqus