Supermarine "Spitfire" PR Mk.IV / Mk.IV, 1941

Samolot rozpoznawczy. Wielka Brytania.
Samolot rozpoznawczy Supermarine ”Spitfire” PR Mk.IV. (Źródło: archiwum).
Początkowo planowano uruchomienie produkcji seryjnej samolotu myśliwskiego Supermarine ”Spitfire” Mk.IV bazującej na płatowcu wersji Supermarine ”Spitfire” Mk.III ale z silnikiem Rolls-Royce ”Griffon” o mocy 1103 kW (1500 KM). Z powodu przystąpienia do produkcji wielkoseryjnej wersji Supermarine ”Spitfire” Mk.V od zamiaru produkcji wersji z silnikiem ”Griffon” jednak chwilowo odstąpiono i potem powrócono w wersji Supermarine ”Spitfire” Mk.XII.

Oznaczenie ”Spitfire” Mk.IV ostatecznie nosiły samoloty rozpoznania fotograficznego, które stanowiły wersję rozwojową samolotu rozpoznawczego Supermarine ”Spitfire” PR Mk.ID. W sumie w 1941 r. powstało 229 egz. tego rodzaju samolotów oznaczonych PR Mk.IV. Napędzane były silnikami ”Merlin 45” lub ”Merlin 46”. Maszyny nie były uzbrojone. W miejsce uzbrojenia w skrzydłach zamontowano dodatkowe zbiorniki paliwa o pojemności aż 518 litrów. Ten typ skrzydła oznaczano literą D. Dzięki temu maszyny te miały zasięg aż 3220 km, co pozwalało im wykonywać lot aż do Szczecina. Za kadłubowym zbiornikiem paliwa samolot mógł przenosić dwa aparaty fotograficzne.

Samoloty ”Spitfire” PR Mk.IV weszły do służby w październiku 1941 r. i stanowiły podstawę rozpoznania fotograficznego RAF w latach 1941-1942. Wprowadzenie seryjnych PR.IV umożliwiło regularne rozpoznanie odległych obiektów. W marcu 1942 r. samoloty PR.IV trafiły do Egiptu i na Maltę, skąd wykonywały loty rozpoznawcze rejonie Morza Śródziemnego. W 1943 r. 680 Dywizjon wykonywał ściśle tajne misje, w wyniku których kilka ”Spitfire'ów” PR Mk.IV przymusowo wyładowało w neutralnej Turcji (w której już pozostały). W sierpniu 1942 r. wysłano zespół trzech ”Spitfire'ów” PR Mk.IV do ZSRR. Z lotnisk w okolicach Murmańska kontrolowały one ruchy floty niemieckiej bazującej w portach norweskich. Po zakończeniu przewidzianej tury działań personel wrócił do Wielkiej Brytanii, a samoloty przekazano gospodarzom. We wrześniu 1943 r. powtórnie wysłano ”Spitfire'y” PR Mk.IV do ZSRR. Miały one przygotowań dokumentację fotograficzną do planowanego ataku komandosów na pancernik Tirpitz kotwiczący w norweskich fiordach. Wiosną 1944 r. miała miejsce ostatnia operacja PR.IV w ZSRR, a jej celem było rozpoznanie przed uderzeniem lotnictwa morskiego na pancernik Tirpitz.

W październiku 1942 r. pierwsze PR.IV dostarczono do stacjonującego w Indiach 3 PRU. Rozpoznawcze czwórki wykonywały loty nad Birmę, Chiny, Assam i Wyspy Andamańskie.

Samoloty ”Spitfire” PR Mk.IV używane były również przez lotnictwo wojskowe:
- Turcji- w 1944 r. przejęto 2 egz. PR Mk.IV, które wg oficjalnych danych brytyjskich nie powróciły z lotów bojowych we wschodnim obszarze Morza Śródziemnego. Służyły w oddziale łączności i rozpoznania fotograficznego naczelnego dowództwa. Od 1948 r. były one na wyposażeniu 3 Batalionu 10. Pułku Rozpoznawczego. Po reorganizacji lotnictwa tureckiego w marcu 1951 r. samoloty ”Spitfire” weszły na wyposażenie 141 i 142 Dywizjonu 4. Bazy Lotniczej, gdzie służyły do 1954 r.
- Związku Radzieckiego- w 1942 r. pozostawiono na lotnisku Wajenga trzy brytyjskie PR Mk.IV pochodzące z I PRU. W latach 1943-1944 w ten sam sposób Fota Północna ZSRR weszła w posiadanie jeszcze 5 sprawnych ”Spitfire'ów” PR Mk.IV oraz dwu poważnie uszkodzonych. Wiadomo, że były one następnie użytkowane przez 118 ORAP (samodzielny rozpoznawczy pułk lotniczy) do 1946 r.

W Polsce.

Piloci Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii służyli również w brytyjskich dywizjonach rozpoznawczych P.R.U. (Photo Recconaissance Unit) latając na nie uzbrojonych samolotach ”Spitfire” P.R. Mk.IV mających daleki zasięg lotu. Już na początku 1940 r. pierwszy polski pilot por. rez. Tadeusz Wysiekierski wykonał lot na fotorozpoznanie płn. Norwegii. Dwóch innych naszych pilotów wykonało w tym samym czasie loty rozpoznawcze dalekiego zasięgu na głębokie tyły wroga, fotografując Norymbergę i Mediolan. Polacy pełnili służbę w P.R.U. aż do końca działań wojennych.

Polacy oblatywali również ”Spitfire” P.R. Mk.IV po remontach, adaptacjach i przeróbkach, m.in. w jednostce remontowej N°38 M.U. I/C Test Flight Llandow.

Konstrukcja:
Jednomiejscowy dolnopłat o konstrukcji metalowej.
Skrzydła trójdzielne, jednodźwigarowe o obrysie eliptycznym. Pod skrzydłem znajdowały się chłodnice cieczy silnika. Pokryte blachą, lotek- płótnem.
Kadłub półskorupowy, pokryty blachą, składał się z trzech sekcji: centralnej, przedniej i ogonowej. Kabina zakryta.
Usterzenie wolnonośne. Pokrycie stateczników blachą duralową, pokrycie sterów płótnem lub blachą.
Podwozie klasyczne chowane w locie.

Uzbrojenie:
- Mk.IV- 6 stałych działek kal. 20 mm,
- PR Mk.IV- nieuzbrojony.

Wyposażenie PR Mk.IV- dwa aparaty fotograficzne F.24 z obiektywami o ogniskowej 203 lub 508 mm albo dwa F.8 z obiektywami 508 mm.

Silnik- rzędowy:
- Mk.IV- Rolls-Royce ”Griffon” o mocy 1103 kW (1500 KM),
- PR Mk.IV- Rolls-Royce ”Merlin 45” o mocy 1081 kW (1470 KM) lub ”Merlin 46” o mocy 1040 kW (1415 KM).

Dane techniczne:

Inne wersje:
Supermarine ”Spitfire” Mk.I/Mk.II/Mk.III
Supermarine ”Spitfire” Mk.V
Supermarine ”Spitfire” Mk.VI/Mk.VII/Mk.VIII/Mk.23
Supermarine ”Spitfire” Mk.IX
Supermarine ”Spitfire” Mk.X
Supermarine ”Spitfire” Mk.XI,
Supermarine ”Spitfire” Mk.XII (Mk.IV, Mk.XX)
Supermarine ”Spitfire” Mk.XIII
Supermarine ”Spitfire” Mk.XIV
Supermarine ”Spitfire” Mk.XVI
Supermarine ”Spitfire” Mk.XVIII
Supermarine ”Spitfire” PR.XIX
Supermarine ”Spitfire” Mk.21
Supermarine ”Spitfire” Mk.22
Supermarine ”Spitfire” Mk.24

Źródło:

[1] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1976.
[2] Price A. ”Supermarine Spitfire cz. 1”. Seria Monografie Lotnicze nr 38. Wyd. AJ-Press. Gdańsk 1997.
[3] Matusiak W. ”Supermarine Spitfire cz. 3”. Seria Monografie Lotnicze nr 40. Wyd. AJ-Press. Gdańsk 1999.
blog comments powered by Disqus