SNCASE SE-100, 1939
(Lioré-et-Olivier LeO-50)
Samolot LeO-50 zaprojektowany został w układzie dwusilnikowego średniopłata z zakrytymi kabinami załogi i chowanym podwoziem. Kabiny załogi zajmowały większą część jego objętości. Załogę samolotu stanowić miały dwie lub trzy osoby. Skrzydła miały konstrukcję drewnianą. W samolocie zastosowano usterzenie z podwójnymi statecznikami pionowymi, aby powiększyć pole ostrzału ze stanowiska tylnego strzelca, umieszczonego tuż przy końcu kadłuba. Ponadto płaszczyzna statecznika poziomego umieszczona była poniżej płaszczyzny skrzydeł. Do napędu przewidywano początkowo dwa silniki gwiazdowe Gnôme-Rhône 14M-8/9 ”Mars” o mocy 588 kW (800 KM) każdy, umieszczone w gondolach na skrzydłach. Oryginalne było podwozie samolotu, składające się z jednego głównego koła przedniego, chowanego do wnęki w nosie kadłuba oraz dwóch kółek tylnych, umieszczonych, i chowanych do wnęk, w dolnych częściach stateczników pionowych. Bardzo silne uzbrojenie strzeleckie miały tworzyć 4 stałe działka kal. 20 mm w przodzie kadłuba (wg niektórych źródeł dodatkowo 2-4 karabiny maszynowe) oraz 1 ruchome działko kal. 20 mm w tylnym stanowisku strzeleckim. Prototyp latał bez uzbrojenia.
W celu przetestowania niezwykłego układu aerodynamicznego samolotu LeO-50 firma Lioré-et-Olivier zamierzała zbudować najpierw zmniejszony samolot doświadczalny LeO-48. Ostatecznie jednak prace trwały równolegle i LeO-48 powstał już podczas prób w locie prototypu LeO-50.
Prace przy budowie pierwszego prototypu LeO-50C2 (dwumiejscowy), już pod oznaczeniem SE-100 (SE-100 No.01 lub SE-100-01), rozpoczęły się w kwietniu 1938 r. Do napędu prototypu zostały użyte mocniejsze silniki Gnôme-Rhône 14N-0/1 o mocy po 763 kW (1038 KM). Samolot został oblatany 29.03.1939 r. Pierwsze loty próbne okazały się niezbyt udane. W ich trakcie wyszło na jaw kilka wad i usterek. Podczas remontu zmodyfikowano układ sterowania samolotu, wzmocniono usterzenie, wymieniono hamulce kół, powiększono zbiorniki paliwa, dodano niewielką płetwę stabilizującą pod tylną częścią kadłuba oraz wymieniono silniki na mocniesze Gnôme-Rhône 14N-20/21 o mocy po 772 kW (1050 KM). W dniu 9.12.1939 r. samolot rozpoczął testy pod nadzorem lotnictwa wojskowego. Próby wojskowe rozpoczęto 4..01.1940 r. W ich trakcie dokonano kolejnych, niewielkich zmian konstrukcyjnych, dzięki czemu prędkość max samolotu wzrosła z 560 do 579 km/h. Jednak w dniu 5..04.1940 r. prototyp został zniszczony w wypadku.
Drugi prototyp SE-100 No.2 (SE-100-02) miał być wzorcem dla trzymiejscowej wersji seryjnej SE-100C3. Różnił się on od pierwszego egzemplarza całkowicie metalową konstrukcją skrzydeł o większej powierzchni nośnej, powiększonym zbiornikiem paliwa w kadłubie i wzmocnionym uzbrojeniem, składającym się teraz z 6 działek kal.. 20 mm w przodzie kadłuba, 2 działek w stanowisku strzeleckim na końcu kadłuba i jednego takiego samego działka w otwieranym luku w dolnej części kadłuba. Silniki zamierzano wymienić na mocniejsze Gnôme-Rhône 14N-24/25 o mocy 809 kW (1100 KM) lub 14N-48/49 o mocy 838 kW (1140 KM). Zamierzano także zmodyfikować podwozie, dodając drugie główne koło pod tylną częścią kadłuba. Atak Niemiec na Francję w maju 1940 r. przerwał prace nad budową tego prototypu, jego dalsze losy nie są znane.
Francuskie Armée de l'Air były bardzo zainteresowane nowym myśliwcem i zaplanowano, że do końca 1940 r. w fabryce samochodów Citröena pod Paryżem rozpocznie się montaż, z elementów dostarczanych przez zakłady SNCASE, pierwszej partii 300 egz. seryjnych SE-100C3. Od prototypu No.2 miały się one różnić m.in. podwójnym kołem przednim i dodanym jeszcze jednym (dziesiątym) działkiem kal. 20 mm pod kadłubem. Do napędu miały służyć silniki Gnôme-Rhône 14N-48/49 (rozpatrywano także brytyjskie silniki rzędowe Rolls-Royce ”Merlin” o mocy po 1200 KM). Jednak żaden seryjny SE-100C3 nie został zbudowany.
W latach 1938-1940 opracowano projekty wstępne kilku dalszych wersji myśliwca SE-100:
- SE-101C3 trzymiejscowy samolot myśliwski, miał być napędzany silnikami gwiazdowymi Hispano-Suiza 14AB-02/03 o mocy 669 kW (910 KM) lub amerykańskimi Pratt & Whitney R-1830 ”Twin Wasp” o mocy 883 kW (1200 KM),
- SE-102AB3- trzymiejscowy samolot szturmowy, miał otrzymać silniki Gnôme-Rhône 14N-2/3 lub 14N-10/11 o mocy 772 kW (1050 KM) i możliwość zabierania 400 kg bomb. W 1938 r. zamówiono budowę dwóch prototypów tej wersji, ale zdołano jedynie ukończyć makietę kadłuba,
- SE-103AB3- samolot szturmowy napędzany silnikami Hispano-Suiza 14AA-12/13 o mocy 846 kW (1150 KM),
- SE-105C3- trzymiejscowy samolot myśliwski, opracowywany w latach 1939-1940, miał otrzymać silniki Gnôme-Rhône 14R-4/5 o mocy 971 kW (1320 KM) i dodatkowe zbiorniki paliwa w skrzydłach.
Żaden z tych projektów nie został zrealizowany.
W Polsce.
Na początku listopada 1939 r. zespół Polaków rozpoczął pracę w wytwórni płatowców Lioré-et-Olivier w Argenteuil pod Paryżem, należącej do państwowej grupy SNCASE. Inicjatorem i kierownikiem tego zespołu był Wsiewołod Jakimiuk. Do Sekcji Konstrukcyjnej weszli, m.in. inżynierowie: Aleksander Grzędzielski, Kazimierz Korsak i Jerzy Płoszajski oraz technik Józef Medwecki. Pierwszym zadaniem Sekcji Konstrukcyjnej były modyfikacje kadłuba samolotu myśliwskiego SNCASE SE-100, w którym przy próbach były poważne kłopoty z podwoziem o nieccodziennym układzie.
Konstrukcja:
Dwu- lud trzymiejscowy średniopłat wolnonośny o konstrukcji mieszanej.
Skrzydła o obrysie trapezowym z zaokrąglonymi końcówkami. Konstrukcja drewniana, wyposażone w klapy na niemal całej rozpiętości krawędzi spływu i bardzo nietypowe skośne lotki, obejmujące końcówki płata aż do krawędzi natarcia.
Stosunkowo krótki i wąski kadłub o eliptycznym przekroju miał konstrukcję spawaną z rur stalowych, krytą sklejką, płótnem, a częściowo blachą duralową. Kabiny zakryte.
Usterzenie z podwójnymi statecznikami pionowymi. Płaszczyzna statecznika poziomego umieszczona była poniżej płaszczyzny skrzydeł.
Podwozie chowane w locie, składające się z jednego głównego koła przedniego, chowanego do wnęki w nosie kadłuba oraz dwóch kółek tylnych, umieszczonych w dolnych częściach stateczników pionowych.
Uzbrojenie (projektowane):
- SE-100-01- 4 stałe działka Hispano-Suiza HS-404 kal. 20 mm w przodzie kadłuba i 1 ruchome działko Hispano-Suiza HS-404 kal. 20 mm w tylnym górnym stanowisku strzeleckim z tyłu kadłuba,
- SE-100-02- 6 stałych działek Hispano-Suiza HS-404 kal. 20 mm w przodzie kadłuba, 2 ruchome działka Hispano-Suiza HS-404 kal. 20 mm w tylnym górnym stanowisku strzeleckim z tyłu kadłuba i 1 ruchome działko Hispano-Suiza HS-404 kal. 20 mm w dolnym stanowisku strzeleckim pod spodem tylnej części kadłuba,
- SE-100C3- 6 stałych działek Hispano-Suiza HS-404 kal. 20 mm w przodzie kadłuba, 2 ruchome działka Hispano-Suiza HS-404 kal. 20 mm w tylnym górnym stanowisku strzeleckim z tyłu kadłuba i 2 ruchome działka Hispano-Suiza HS-404 kal. 20 mm w dolnym stanowisku strzeleckim pod spodem tylnej części kadłuba.
Napęd- 2 silniki gwiazdowe, w układzie podwójnej gwiazdy:
- SE-100-01- początkowo Gnôme-Rhône 14N-0/1 o mocy po 763 kW (1038 KM) każdy, później Gnôme-Rhône 14N-20/21 o mocy po 772 kW (1050 KM) każdy (wg innych źródeł Gnôme-Rhône 14N-24/25 o mocy po 794 kW (1080 KM) każdy),
- SE-100-02- Gnôme-Rhône 14N-24/25 o mocy po 809 kW (1100 KM) każdy lub Gnôme-Rhône 14N-48/49 o mocy po 838 kW (1140 KM) każdy,
- SE-100C3- Gnôme-Rhône 14N-48/49 o mocy po 838 kW (1140 KM) każdy,
- SE-101C3- Hispano-Suiza 14AB-02/03 o mocy po 669 kW (910 KM) każdy lub Pratt & Whitney R-1830 ”Twin Wasp” o mocy po 883 kW (1200 KM) każdy,
- SE-102AB3- Gnôme-Rhône 14N-2/3 lub 14N-10/11 o mocy po 772 kW (1050 KM) każdy, n
- SE-103AB3- Hispano-Suiza 14AA-12/13 o mocy po 846 kW (1150 KM) każdy,
- SE-105C3- Gnôme-Rhône 14R-4/5 o mocy po 971 kW (1320 KM) każdy.
Dane techniczne SE-100C3, projektowane (wg [1]):
Rozpiętość- 15,65 m, długość- 11,76 m, wysokość- 4,28 m, powierzchnia nośna- 33,06 m2.
Masa własna- 5520 kg, masa startowa normalna- 6500 (wg innych źródeł- 6800) kg, masa startowa max- 7500 kg.
Prędkość max- 600 km/h, prędkość przelotowa- 500 km/h, czas wznoszenia na 4000 m- 5' 33", pułap- 9000 m, zasięg- 1530 km.
Dane techniczne SE-100-01, (wg [1]):
Prędkość max- 579 km/h, zasięg- 1300 km.
Galeria
Źródło:
[1] Samoloty wojskowe świata 1935-1945.[2] Płoszajski J. ”Technicy lotnictwa polskiego na Zachodzie 1939-1946”. Wydawnictwo Z.P. Poligrafia. Warszawa 2007.
[3] Glass A., Kubalańca J. "Polskie konstrukcje lotnicze 1939-1954". Tom 5. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2013.