Sido S-1 (S-2, S-3), 1930

Amatorski samolot sportowy, szkolny. Polska.
Amatorski samolot sportowy Sido S-1 w locie. (Źródło: Glass A., Cieślak K. ”Samoloty i szybowce do 1939 r.”. Seria ”Barwa w lotnictwie polskim” nr 1. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1985).

Student Akademii Górniczej w Krakowie Józef Sido zaprojektował w latach 1929- 1930 samolot szkolno-sportowy dla aeroklubów. Konstruktor zbudował 3 egz. tego samolotu w warsztatach 2. Pułku Lotniczego dla Aeroklubu Krakowskiego. Pierwszy egz. (SP-ACZ), nazwany Sido S-1, z silnikiem Cirrus III, został oblatany 28.07.1930 r. Ciężar samolotu był o 50 kg większy niż przewidywał projekt. We wrześniu 1930 r. samolot ten wziął udział w Podhalańskim Zlocie Awionetek w Nowym Targu. Był on przeznaczony do udziału w Challenge 1930, lecz nie wziął w nim i działu z powodu defektu silnika. W lecie 1930 r. został zbudowany i we wrześniu 1930 r. oblatany drugi egz. (SP-AEM), oznaczony Sido S-2 i wyposażony w silnik WZ-7 konstrukcji inż. Władysława Zalewskiego.

W jesieni 1930 r. wersje S-1 i S-2, wzięły udział w III Krajowym Konkursie Awionetek. S-1 zajął 9. miejsce, a S-2 nie ukończył konkursu. Na wiosnę 1931 r. gotowy był trzeci egz. (SP-AFT) wyposażony w silnik Cirrus III. Ponieważ oznaczenia S-1 i S-2 miały jednocześnie charakter numerów fabrycznych, nową wersję początkowo oznaczano Sido S-3, później zaś S-1 ze względu na podobieństwo do prototypu (omyłkowo była też nazywana S-2). W 1930 r. rozważana była możliwość seryjnej produkcji S-1 i MN-5 na równi z samolotem PZL-5. W jesieni 1931 r. w samolotach S-2 i S-3 przerobiono podwozie i zastrzały. Jednocześnie na S-2 zastąpiono silnik WZ-7 silnikiem Cirrus III, oznaczenie samolotu zostało zmienione na S-1. W V Krajowym Lotniczym Konkursie Turystycznym we wrześniu 1933 r. wziął udział S-3, lecz konkursu nie ukończył. Pierwszy wyszedł z użycia w kwietniu 1932 r., pozostałe dwa egzemplarze były w użyciu do 1935 r. (wg [1]- wyszły z użycia w latach 1933- 1934).

W 1933 r. Centralne Warsztaty Aeroklubów przystąpiły do budowy 5 egz. Sido S-1 bis. Z powodu likwidacji warsztatów wykonano tylko 3 egz., których budowę dokończył Władysław Zalewski w swoim Doświadczalnym Warsztacie Lotniczym w Milanówku. Samoloty były nieco zmodernizowane, otrzymały oznaczenie Sido S-1Z. Miały one otrzymać silnik WZ-7. Samolot o nr fabr. 1 otrzymał w 1933 r. silnik WZ-7. Nabył go R. Szukiewicz z Aeroklubu Warszawskiego. Egzemplarz z nr fabr. 2 jako S-1 był używany przez Aeroklub Warszawski, a później przez S. Zielińskiegp, aż do wybuchu II wojny światowej. Egzemplarz nr 3 wyposażono w 1933 r. w silnik gwiazdowy Siemens Sh II i oznaczono Sido S-1 bis. Prawdopodobnie jeden samolot Sido został we wrześniu 1939 r. ewakuowany do Rumunii.

Sido S-1 był udanym samolotem szkolno- turystycznym i jedną z najlepszych naszych konstrukcji amatorskich.

Konstrukcja:
Płat trapezowy, trójdzielny, drewniany, dwudźwigarowy (dźwigary skrzynkowe), kryty sklejką brzozową do pierwszego dźwigara, dalej- płót­nem, podparty zastrzałami o układzie V oraz usztywniony linką stalową. Profil u nasady 74 STAé, przechodzący na końcu skrzydeł w profil G-398. Baldachim (utworzony ze zbiornika paliwa z cynko­wanej blachy stalowej) podparty piramidką z rur stalowych.
Kadłub o przekroju prostokątnym, spawany z rur stalowych, kryty płótnem i z zaokrągloną górą, krytą sklejką. Miej­sca załogi odkryte, z wiatrochronami. Z prawej strony drzwiczki ułatwiające wsiadanie do przedniej kabiny. Za tylnym fotelem- bagażnik.
Usterzenie drewniane kryte płótnem.
Podwozie klasyczne stałe. Podwozie główne trójgoleniowe, początkowo z amortyzatorami gumowymi (S-l, S-2), później- olejowo- powietrznymi (S-3). Płoza ogonowa ze stali resorowej.

Silnik:
- S-1- chłodzony powie­trzem, czterocylindrowy, rzędowy (o cylindrach stojących) Cirrus III o mocy nominalnej 62,5 kW (85 KM) i mocy startowej 69 kW (94 KM),
- S-2, S-1Z- chłodzony powietrzem, 7- cylindrowy gwiazdowy Avia WZ-7, o mocy 59 kW (80 KM),
- S-1 bis- chłodzony powietrzem, 7- cylindrowy gwiazdowy Siemens Sh-II o mocy nominalnej 62 kW (84 KM) i mocy startowej 71 kW (96 KM).
Łoże silnika z rur stalowych. Osłona silnika z blachy aluminiowej. Śmigło dwułopatowe, drewniane, stałe. Zbiornik na 129 l paliwa w środkowej części płata.

Dane techniczne S-1 (wg [1]):
Rozpiętość- 11,4 m, długość- 7,8 m, wysokość- 2,5 m, powierzchnia nośna- 17,0 m2.
Masa własna- 437 kg, masa własna po przeróbkach- 456 kg, masa użyteczna- 213 kg, masa całkowita- 659 kg, masa całkowita max- 700 kg.
Prędkość max- 170 km/h, prędkość przelotowa- 140- 150 km/h, prędkość minimalna- 60 km/h, wznoszenie- 3,5 m/s, pułap- 4500 m, zasięg- 700 km.

Dane techniczne S-2 (wg [1]):
Rozpiętość- 11,4 m, długość- 7,8 m, wysokość- 2,5 m, powierzchnia nośna- 17,0 m2.
Masa własna- 420 kg, masa użyteczna- 230 kg, masa całkowita- 650 kg.
Prędkość max- 170 km/h, prędkość przelotowa- 140 km/h, prędkość minimalna- 60 km/h, wznoszenie- 3,3 m/s, pułap- 4500 m.

Dane techniczne S-1Z (wg [3]):
Rozpiętość- 11,4 m, długość- 7,8 m, wysokość- 2,5 m, powierzchnia nośna- 17,0 m2.
Masa własna- 477 kg, masa użyteczna- 228 kg, masa całkowita- 700 kg.
Prędkość max- 170 km/h, prędkość przelotowa- 140 km/h, prędkość minimalna- 65 km/h, wznoszenie- 3,1 m/s, pułap- 360 m.

Galeria

  • Samolot Sido S-1 w widoku z przodu. (Źródło: ze zbiorów CardPlane).
  • Barwy samolotu Sido S-1. (Źródło: Technika lotnicza i Astronautyczna nr 7/1988).
  • Sido S-1 podczas IV Krajowego Konkursu Samolotów Turystycznych, 1931 r. (Źródło: Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2000).
  • Sido S-1 jeszcze bez rejestracji, na początek lata 1930 r. W środku, w skórzanym bereciku- konstruktor Józef Sido. (Źródło: forum.odkrywca.pl).
  • Samolot Sido S-2 (SP-AEM). (Źródło: forum.odkrywca.pl).
  • Sido S-1, rysunek w rzutach. (Źródło: Glass Andrzej ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”).

Źródło:

[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.
[2] Glass A., Cieślak K. ”Samoloty i szybowce do 1939 r.”. Seria ”Barwa w lotnictwie polskim” nr 1. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1985.
[3] Glass A. "Polskie konstrukcje lotnicze do 1939". Tom 3. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2008.
blog comments powered by Disqus