Izraelskie ośrodki badawcze i firmy przemysłu zbrojeniowego od lat 1980-tych prowadziły prace nad modernizacją produkowanych w innych państwach, głównie w Stanach Zjednoczonych, przeciwpancernych pocisków kierowanych znajdujących się na uzbrojeniu sił zbrojnych Izraela. Nie zaniedbywano jednak także własnych konstrukcji. Doprowadziły one do skonstruowania i uruchomienia produkcji ppk z kilkoma odmianami układów naprowadzania i głowic bojowych. Końcowym wynikiem tego etapu rozwoju przeciwpancernych pocisków kierowanych jest rodzina pocisków NT-G, NT-S i NT-Dopracowana przez firmę Rafael Armament Development Authority. Są to pociski trzeciej generacji o oryginalnych rozwiązaniach wykorzystujących najnowsze technologie i spełniające wymagania współczesnego pola walki stawiane dla tej klasy broni. Przy konstruowaniu pocisków przyjęto zasadę wykorzystania identycznych zespołów lub zespołów których rozwiązania oparto na takich samych zasadach działania. Szeroko zastosowano we wszystkich pociskach jednakowe materiały i półfabrykaty, co znacząco obniża koszty produkcji i serwisu. Daleko posunięta unifikacja powoduje, że również użytkownicy mają ułatwione szkolenie obsługi i organizację procesów logistycznych.

Zasadnicze różnice między pociskami NT-G a NT-S i NT-D występują w ich układach kierowania, a tym samym w sposobie naprowadzania pocisku na cel. Podstawową głowicą stosowaną we wszystkich typach pocisków jest głowica samonaprowadzająca z detektorem termowizyjnym, chłodzonym ciekłym azotem- kamera I²R. Pociski wyposażone w te głowice określano jako pociski dzienno-nocne. W pociskach są także stosowane głowice samonaprowadzające wyposażone w głowicę telewizyjną, dzienną- CCD. W pociskach NT-S i NT-D układ kierowania umożliwia, dzięki wprowadzeniu światłowodowej linii przesyłowej, obserwowanie celu przez operatora od momentu włączenia kamery głowicy do uderzenia pocisku w cel oraz ingerowanie na jego tor lotu oraz punkt celowania- metodą wystrzel-obserwuj-koryguj. Głowice dzienno-nocne zapewniają naprowadzanie pocisku na cel w nocy i w warunkach ograniczonej widoczności.

Pociski NT-G są stosowane w zestawach przenośnych lub przewoźnych przeznaczonych do walki z czołgami i innymi celami opancerzonymi oraz ze śmigłowcami. Zestawy te są przeznaczone jako uzbrojenie pododdziałów piechoty i sił szybkiego reagowania. W skład zestawu wchodzą: pocisk NT-G, pojemnik transportowo-startowy, optyczno-termalne urządzenia celownicze, zespół kierowania i startu oraz trójnóg. Odpalenia pocisków można dokonywać z ramienia operatora lub wykorzystując wyrzutnię ustawioną na trójnogu. W pocisku NT-G w pełni realizowana jest zasada odpal i zapomnij. Natychmiast po starcie pocisku i zdjęciu pustego pojemnika można do urządzenia odpalającego podłączyć kolejny.

Pociski NT-S od NT-G różnią się zasięgiem lotu, masą, parametrami silników startowego i marszowego, a układ kierowania NT-S został uzupełniony światłowodową linią przesyłania sygnałów. Dzięki temu strzelanie może być realizowane według zasad: odpal i zapomnij, odpal i steruj, jak i odpal-obserwuj-koryguj- z ingerencją operatora na lot rakiety. Pozwala to na poprawienie celności pocisku, a nawet na zmianę celu. Odpowiednio do rozszerzonych możliwości pocisku wprowadzono zmiany w jego blokach elektronicznych i elementach wykonawczych układu kierowania oraz zestawie wyrzutni. Korygowanie toru lotu jest realizowane podobnie jak w naprowadzaniu półautomatycznym pocisków II generacji- zmianą położenia znaków celowniczych na celu.

Zestaw NT-D został skonstruowany jako główne uzbrojenie śmigłowców przeznaczonych do walki z celami opancerzonymi, wozami bojowymi, śmigłowcami i innymi o dużym znaczeniu taktycznym, na odległościach do 6 km. W skład zestawu przeciwpancernego wchodzą: dwie wyrzutnie - każda z czterema pociskami NT-D (w odmianie dzienno-nocnej lub dziennej), układ schładzania detektorów głowic pocisków dzienno-nocnych, układy obserwacyjno-celownicze z kanałami optycznym, telewizyjnym i termowizyjnym, wyposażenie kontroli, odpalania i kierowania pociskami oraz źródła zasilania. Układ obserwacyjno-celowniczy zestawu śmigłowcowego pocisków NT-D umożliwia wykrycie, śledzenie, uchwycenie celu przez układ samonaprowadzania i naprowadzenie głowicy pocisku na wybrany cel. Ponadto operator ma możliwość obserwowania pola walki i celu na ekranie monitora oraz wprowadzanie korekty punktu celowania w czasie lotu rakiety.

Sposób strzelania odpal i zapomnij jest stosowany przy odpalaniu pocisków w strefie dużego zagrożenia ze strony środków obrony przeciwlotniczej, do celów poruszających się z niewielką prędkością i znajdujących się na odległościach do 3 km. Śmigłowiec uzyskuje wtedy możliwość natychmiastowej zmiany pozycji, co pozwala pilotowi skryć się za zasłony terenowe przed ogniem przeciwnika. Równocześnie załoga śmigłowca może zająć pozycję do kolejnego ataku. Metoda odpal-obserwuj-koryguj jest stosowana w następujących przypadkach: do celów znajdujących się na dużych odległościach (ponad 4 km), do celów za zasłonami terenowymi o których operator otrzymał informację z systemu rozpoznania, gdy zachodzi potrzeba obserwacji pola walki na kierunku lotu rakiety do celu, w warunkach dużego zagrożenia ogniem środków OPL. Rakieta NT-D posiada możliwość omijania celów pozornych (zapewne na podstawie analizy ich obrazu termicznego). Operator ma możliwość wyboru programu lotu: wznoszący, dający możliwość skutecznego rażenia celów przez atak z góry lub płaski, zwiększający skuteczność ataku celów na małych odległościach.

W 2007 r. prawa do produkcji ppk ”Spike” posiadały zakłady w Izraelu, Niemczech (DBD/RDE), Włoszech (MBDA/ OTOMELARA), Hiszpanii (GDSBS), Holandii (THALES), Singapurze (SMART) i Finlandii (INSTA).

W 2010 r. Rafael ujawnił istnienie nowej wersji przeciwpancernego pocisku kierowanego ”Spike”, określanego mianem ”Spike NLOS”. Charakteryzuje się on ponad trzykrotnie większym zasięgiem wynoszącym do 25 km i możliwością odpalania z platform lądowych, morskich i powietrznych. Do naprowadzania wykorzystywane będą standardowe głowic e optyczne CCD/IR oraz czujniki odbitej wiązki lasera. Zwiększony zasięg osiągnięto głównie dzięki powiększeniu jednostki napędowej. Pocisk będzie miał masę 70 kg.

Użytkownicy:
- Hiszpania- pociski ”Spike-ER” będą stanowić uzbrojenie śmigłowców szturmowych Eurocopter ”Tiger” HAD. Hiszpanie planowali ponadto zakup 2600 pocisków ”Spike-ER” dla swoich wojsk lądowych,
- Izrael- armia izraelska używała bojowo pocisków ”Spike” w czasie wojny w Libanie,
- Niemcy- w 2009 r. wydano zgodę na zakup 311 pocisków ”Spike LR” (nazywanych lokalnie ”EuroSpike LR”) z opcją na 1160 następnych. Za ich dostarczenie odpowiada konsorcjum EuroSpike GmbH, tworzone przez Diehl BGT Defence (DBD), Rheinmetall Defence Electronics i Rafael Armament Development Authority Ltd.,
- Peru- w 2009 r. podpisano kontrakt na dostawę 244 ppk ”Spike”,
- Włochy- w 2006 r. zamówiono 21 wyrzutni ”Spike LR” i 32 ”Spike MR” wraz z 165 pociskami dla sił specjalnych oraz do testów. Wyrzutnie ”Spike LR” były wykorzystywane przez włoski kontyngent w Afganistanie. W 2009 r. podpisano z firmą Rafael kontrakt na dostawę systemów przeciwpancernych ”Spike LR”. Wojska lądowe otrzymają 64 wyrzutnie przenośne, 20 zestawów dla bwp Dardo i 870 pocisków ”Spike LR”. Dalszych 6 wyrzutni i 120 pocisków trafi na wyposażenie włoskiej piechoty morskiej. Kontrakt miał zostać zrealizowany do końca 2013 r.

W Polsce.

W październiku 1994 r. polskiej delegacji MON w Izraelu pokazano próbne odpalenie ppk NT-D. W lutym 1995 r. Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia w tajemnicy testował głowice śledzące rakiet NT-D.

Pocisk NT-D został zgłoszony do konkursu na przeciwpancerny pocisk rakietowy dla polskiej armii. Ze względu na przyspieszenie terminu składania ofert na pocisk, do 10.12.1995 r. wpłynęła tylko jedna oferta- właśnie izraelska, na rakietę NT-D. Francuzi z Euromissile HOT-3 i Amerykanie z Rockwell ”Hellfire-2” nie byli w stanie na czas dopełnić wymogów proceduralnych i ich oferty nie były ostatecznie rozpatrywane. NT-D została zwycięzcą, gdyż tak naprawdę nie miał konkurentów. 13.10.1997 r. została podpisana umowa dotycząca uzbrojenia polskiego śmigłowca wielozadaniowego PZL W-3 ”Huzar” w rakiety NT-D i systemy elektroniczne produkcji izraelskiej. W 1998 r. Izrael zaproponował utworzenie joint-venture z zakładami MESKO pod nazwą Krajowe Centrum Techniki Rakietowej, produkującego rakiety przeciwpancerne NT-D, a także przeciwlotnicze ”Barak” i powietrze-ziemia ”Popeye”, dla ewentualnych odbiorców w całej Europie. W dniu 8.12.1998 r. rząd Rzeczypospolitej Polskiej zadecydował że umowa nie zostanie notyfikowana i tym samym stała się nieważna.

Dnia 29.12.2003 r. zawarto umowę pomiędzy Ministerstwem Obrony Narodowej a Zakładami Metalowymi MESKO SA i Bumar Sp. z o. o. (polskimi partnerami izraelskiego koncernu Rafael Armament Development Authority). W ramach umowy Wojsko Polskie w latach 2004-2013 powinno otrzymać 264 przenośne wyrzutnie oraz 2675 przeciwpancernych pocisków kierowanych ”Spike-LR Dual”. Pakiet kompensacyjny przewidywał m.in. częściową polonizację produkcji ppk ”Spike” w ZM MESKO SA. Realizacja kontraktu rozpoczęła się latem 2004 r., kiedy dostarczono dwa pierwsze zestawy wraz z 20 pociskami ”Spike” oraz dwa urządzenia treningowe, tj. polowe urządzenie treningowe ODT oraz stacjonarne urządzenie treningowe IDT. Pierwsze realne użycie ppk ”Spike” przez polskiego operatora miało miejsce 21.02.2005 r. na poligonie koło Torunia.

Pierwszą jednostką Wojska Polskiego, do której trafiły ppk ”Spike”, jest 18. batalion desantowo-szturmowy im. kpt. Ignacego Gazurka z Bielska-Białej. Pociski trafiły tam w 2005 r., kiedy to Wojsko Polskie otrzymało kolejne 24 wyrzutnie i 60 pocisków. Pierwsze odpalenie pocisku przez żołnierzy 18. batalionu miało miejsce 8.12.2005 r. w czasie ćwiczeń na poligonie Nowa Dęba. Zgodnie z planami nowe ppk powinny w najbliższych latach wejść na wyposażenie także innych jednostek, w tym 16. batalionu desantowo-szturmowego, 25. Brygady Kawalerii Powietrznej czy 17. Brygady Zmechanizowanej. W 2006 r. trwały prace nad różnymi nośnikami zestawów. Podstawowym pozostanie oczywiście zestaw przenoszony ręcznie, jednak trwają prace nad optymalnymi środkami transportu dla operatorów- do ich przewozu wraz z bronią przewidziano np. samochody HMMWV oraz kołowe transportery opancerzone Rosomak.

W marcu 2004 r. dostarczono dokumentację techniczną i rozpoczęły się przygotowania do uruchomienia produkcji pocisków i elementów ich wyrzutni w kraju. W styczniu 2006 r. MESKO uzyskało tzw. certyfikację częściową nr 1, zezwalającą na wytwarzanie pocisków w oparciu o zespoły dostarczone przez firmę Rafael, a w czerwcu 2007 r. certyfikację częściową nr 2, obejmującą produkcję z wykorzystaniem zespołów wykonanych na miejscu. 3.08.2007 r. ZM MESKO SA otrzymały końcowy certyfikat kwalifikowany producenta rakiet ”Spike-LR”. Wytwarzane są: obie bojowe głowice kumulacyjne, silniki: startowy i marszowy, zbiornik ciśnieniowy na ciekły azot chłodzący kamerę termowizyjną oraz rurowy pojemnik transportowo-startowy, a także dokonywana kompletacja całego pocisku i jego testowanie (stanowi to 70% pocisku).

W sierpniu 2007 r. firma Rafael zaproponowała dostawę śmigłowcowego ppk ”Spike-ER”, znacznie cięższego i dysponującego większym zasięgiem. Zadeklarowano, że w przypadku zainteresowania polskich władz, byłoby możliwe podjęcie w ZM MESKO produkcji Spike-ER, w ciągu 24 miesięcy od podjęcia decyzji. Wyrażono wstępne zainteresowanie tą propozycją. Wspomniano także o rozważanej koncepcji bezpilotowego aparatu rozpoznawczo-uderzeniowego, wykorzystującego jako środek rażenia pocisk ”Spike”.

Konstrukcja:
Pocisk ”Spike-LR” przechowywany jest na stałe w jednorazowej tubie-wyrzutni, z osłonami na jej krańcach.

Głowica naprowadzająca pocisku ”Spike-LR” wyposażona jest w urządzenia obserwacji dzienno-nocnej (CCD/IIR), dzięki czemu zestawu można używać w różnych warunkach pogodowych w dzień i w nocy. Celownik optyczny zestawu umożliwia obserwację celów w odległości do 6500 m, a ich identyfikacja następuje w odległości od 3 km. Celownik termalny pozwala zauważyć obiekt oddalony do 8 km, zaś jego identyfikacja jest możliwa od 2 km.

Układ aerodynamiczny z rozkładanymi stabilizatorami i lotkami, wysuwanymi po wystrzeleniu, sterującymi z napędem elektrycznym zasilanym z baterii pokładowych, sygnały sterujące do napędu sterów są przekazywane z układu kierowania. Układy kierowania składają się z głowicy z zespołem detektorów, żyroskopu i bloku elektroniki. W pociskach NT-S i NT-D układy kierowania są uzupełnione światłowodową linią przesyłową.

Głowica bojowa- dwustopniowa, kumulacyjna o przebijalności ok. 1000 mm pancerza stalowego osłoniętego pancerzem reaktywnym, przebijalności w wersji ”Spike-LR”- ponad 700 mm. Ma działanie sekwencyjne, pocisk może przebić kolejno pancerz reaktywny i właściwy, po czym zdetonować wewnątrz pojazdu. Różnice w budowie ładunków i ich rozmieszczeniu wynikają z wymiarów pocisku i ich parametrów technicznych.

Układ napędowy- składa się z silnika startowego i marszowego. W każdym z pocisków silniki różnią się od siebie wielkością ładunku stałego paliwa rakietowego, rozmiarami, czasem pracy i siłą ciągu odpowiednio do masy pocisków i ich zasięgu. Początkowo pocisk napędzany jest silnikiem startowym, a po oddaleniu się od operatora włącza się główny silnik marszowy, pracujący aż do uderzenia w cel.

Dane techniczne NT-D (wg [1]):
Długość pocisku- 1470 mm, długość pojemnika- 1500 mm, średnica pocisku- 150 mm.
Masa pocisku- 25 kg, masa pocisku w pojemniku- 30 kg.
Średnia prędkość pocisku- 150 m/s, odległość strzelania minimalna- 400 m, odległość strzelania maksymalna- 6000 m, przebijalność- 1000 mm.

Dane techniczne ”Spike-LR” (wg [5]):
Rozpiętość stateczników pocisku- 350 mm, średnica zasobnika- 131 mm, długość zasobnika- 114 cm.
Masa pocisku- 10,5 kg, masa pocisku w pojemniku- 13,3 kg, masa całego zestawu w położeniu bojowym- 26,3 kg.
Prędkość pocisku- 130-180 m/s, zasięg skuteczny do celów lądowych- 200-4000 m, czas lotu na max zasięg- 26", przebijalność- ponad 700 mm.