PZL-103, 1959 (1956)

Projekt szybowca treningowo- wyczynowego klasy standard. Polska.
Projekt szybowca treningowo-wyczynowego klasy standard PZL-103. (Źródło: rys. Krzysztof Luto).
W 1959 (wg innych źródeł- 1956) r. kierowany przez inż. Stanisława Lassotę zespół konstrukcyjny w WSK-Okęcie opracował projekt wstępny jednomiejscowego szybowca treningowo- wyczynowego klasy standard PZL-103. Konstrukcja metalowa szybowca wynikała zarówno z moż­liwości zakładu, jak i zainteresowania w owym czasie Aeroklubu PRL szybowcami metalowymi o dużej odporno­ści na warunki atmosferyczne. Równocześnie spodziewano się, że taki szybowiec mógłby znaleźć zbyt w Związku Radzieckim, gdzie aeroklubom potrzebny był sprzęt odpor­ny na przechowywanie w warunkach dużej wilgotności.

Kształty szybowca były zbliżone do SZD-22 "Mucha Standard", jed­nak przyjęto mniejszą powierzchnię nośną, profil laminarny pozwalający na uzyskanie większej doskonałości, usterzenie motylkowe i mniejszą długość kadłuba. Choć szy­bowiec określany był jako metalowy, miał część konstrukcji skorupowej duralowej, część spawanej z rur stalowych i część z tworzyw sztucznych. Oceniając rozwiązanie konstrukcyjne zbudowanego w tym czasie w Ośrodku Konstrukcji Lotniczych WSK-Mielec szybowca PZL M3 "Pliszka" , z dużą liczbą nitowa­nych podłużnie w kesonie, jako zbyt pracochłonne — kon­struktorzy zaprojektowali keson skrzydła jako skorupowy (a nie półskorupowy), czyli z grubej blachy, bez podłużnie. Według wyliczeń przy tej samej masie co dla konstrukcji półskorupowej, można było uzyskać wymaganą sztywność przez zastosowanie blachy o odpowiednio dużej grubości. Było to ogromne uproszczenie produkcyjne.

Prawdopodobnie mógłby to być szybowiec lepszy od "Muchy Standard" i miał szanse powodzenia. Brak zamówienia na PZL-103 spowodował wstrzymanie prac konstrukcyjnych, gdy dokumentacja była na ukończe­niu. Do budowy prototypu nie doszło.

Równolegle z projektem szkicowym PZL-103, zespół konstrukcyjny w WSK-Okęcie opracował projekt jednomiejscowego metalowego szybowca treningowego.

Konstrukcja:
Jednomiejscowy średniopłat o konstrukcji metalowej posiadał część konstrukcji skorupowej duralowej, część spawanej z rur stalowych i część z tworzyw sztucznych (w zasadzie z laminatu szkla­nego).
Skrzydło skorupowe z blachy duralowej o znacznej grubości, jednodźwigarowy. Keson skrzydła jako skorupowy, bez podłużnic. Zadźwigarowa jego część miała szkielet (żebra, krawędź spływu) z kształtowników duralowych, zaś pokry­cie z płyt laminatowych lub nitowanej sklejki bakelito­wej. Miało to zapewnić dużą wierność laminarnego profilu NACA 633618 na odcinkach między żebrami. Lotki bezszczelinowe, wychylane różnicowo, z kesonikiem i szkie­letem duralowym, kryte płótnem. Hamulce aerodynamiczne z blachy duralowej, płytowe, wysuwane. Płat był dzielony w miejscu mocowania do kadłuba. Prawdopodobnie na szybowcu zabudowałoby zbiorniki gumowe na wodę, znajdując na nie miejsce w kesonie skrzydeł.

Kadłub- przednia część kadłuba, sięgająca aż do okuć skrzydło­wych, kratowa, spawana z rur stalowych. Pokrycie tej części w postaci osłony z laminatu. Tyl­na część kadłuba duralowa, skorupowa, czyli z wręgami, lecz bez podłużnie. Kabina zakryta, osłona kabiny jednoczęściowa.
Usterzenie motylkowe o niezależnym sterowaniu (kierunkowym i wysokości). Sta­teczniki skorupowe z blachy duralowej. Stery o szkielecie duralowym, kryte płótnem.
Podwo­zie z płozą i kołem.

Wyposażenie- podstawowe przyrządy pokładowe. Przewidziane było miejsce na zabudowę radia i aparatury tlenowej.

Dane techniczne PZL-103 (wg [3]):
Rozpiętość- 14,96 m, długość- 6,2 m, wysokość- 1,83 m, powierzchnia nośna- 11,13 m2.
Masa własna- 176 kg, masa użyteczna- 90 kg, masa całkowita- 266 kg.
Prędkość dopuszczalna- 250 km/h, prędkość minimalna- 62 km/h, doskonałość max- 32 przy prędkości 76 km/h, opadanie minimalne- 0,62 m/s przy prędkości 72 km/h.

Galeria

  • PZL-103. Rysunek w trzech rzutach. (Źródło: Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 2/1983).

Źródło:

[1] Chwałczyk T., Glass A. ”Samoloty PWS”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1990.
[2] Praca zbiorowa ”Konstrukcje lotnicze Polski Ludowej”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1965.
[3] Glass A. "Projekty szybowców metalowych PZL-103 i PZL M-8 Pelikan". Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 2/1983.
blog comments powered by Disqus