W 1936 r. na zamówienie polskiego lotnictwa wojskowego inż. Stanisław Prauss zaprojektował w Państwowych Zakładach Lotniczych samolot PZL-46 "Sum", o prędkości max rzędu 400 km/h. Miał to być następca samolotu PZL-23 "Karaś". Jako studium doświadczalne "Suma" posłużyła doświadczalna wersja "Karasia", oznaczona PZL-42, wyposażona w podwójne usterzenie pionowe oraz w wysuwaną kołyskę bombardiersko- strzelecką. Projekt samolotu powstał na przełomie lat 1937/1938.

Ogólny układ aerodynamiczny nawiązywał do "Karasia". Do interesujących rozwiązań konstrukcyjnych zastosowanych na tym samolocie należały: wciągana kołyska bombardiersko- strzelecka, zasuwana osłona tylnego górnego stanowiska strzeleckiego oraz chowane do kadłuba uzbrojenie. Przy pro­jektowaniu samolotu zwrócono szczególną uwagę na staranne opracowanie aerodynamiczne- nadając kadłubowi opływowy kształt oraz stosując cienki profil płata o małym oporze. Model aerodynamiczny samolotu badany w Instytucie Aerodyna­micznym Politechniki Warszawskiej, miał chowane podwozie, bowiem początkowo zamierzano zastosować na samolocie właśnie takie podwozie. Ponieważ nie produkowano takich podwozi w kraju- zastosowano podwozie stałe.

Wiosną 1938 r. wojsko zaakceptowało makietę samolotu. W lipcu i sierpniu 1938 r. odbyły się próby statyczne płatowca. Według planu oblot PZL-46/I miał się odbyć 1.12.1938 r., a drugiego prototypu 15.03.1939 r. Ponieważ pierwszy prototyp został wystawiony na XVI Międzynarodo­wym Salonie Lotniczym w Paryżu (25.11.- 11.12.1938 r.), został oblany dopiero w styczniu 1939 r. Informacje o oblocie w październiku 1938 r. wydają się mało wiarygodne. W pierwszym pro­totypie gondola podkadłubowa nie była chowana z powodu wad mechanizmu wciągającego. Drugi prototyp PZL-46/II został oblatany w marcu 1939 r. Podczas prób prototypów wystąpiły drobne wady, które były sukcesywnie usuwane. Próby samolotu wykazały, iż samolot jest w pełni udany, a jego osiągi są bliskie wartościom obliczeniowym. Samolot osiągnął w próbach prędkość maksymalną 396 km/h. Przeprowadzono próby uzbrojenia. Próby "Suma" były przeprowadzane pod nadzorem Instytutu Technicznego Lotnictwa.

Gdy wzrosło napięcie stosunków polsko- niemieckich w końcu marca 1939 r., "Sum" został pospiesznie skierowany do produkcji, którą przygotowywano w PZL WP-1 od stycznia 1939 r. We wstępnym zamówieniu wymieniono docelową liczbę 300 egz. Rozpoczęto budowę pierwszej próbnej serii 10 samolotów PZL-46A, które miały być gotowe w IV kwartale 1939 r. Początek wymiany "Karasi" na "Sumy" w eskadrach liniowych przewidziano na 1940 r. Liczono się również z ewentualnością przeniesienia produkcji do PZL WP-2 w Mielcu. (Wg innych źródeł- w drugiej połowie sierpnia pierwsze egzemplarze seryjne PZL-46A znajdowały się w montażu końcowym; tym czasie zawieszono produkcję "Sum", a zgromadzone materiały miały zostać użyte do produkcji samolotów myśliwskich PZL P-11g "Kobuz").

Latem 1939 r. płatowiec wersji eksportowej- PZL-46/III był gotowy i oczekiwał na silnik Gnôme-Rhône 14N21. Projekt tej wersji powstał w 1938 r. Trzeci prototyp miał być wzorcem dla wersji eksportowej PZL-46B ("Sum B"), przeznaczonej dla Bułgarii. Wstępne zamówienie wynosiło 12 egz. (wg innych źródeł- Bułgaria była zainteresowana zakupem 30 "Sumów" z włoskimi silnikami Fiat). Strona polska realizację zamówienia uzależniła od zastosowania silnika PZL WS "Pegaz 19", ze względu na przeciążenie biur konstrukcyjnych pracami dla naszego lotnictwa. Samolot oferowano dla Szwajcarii i Iranu, dostawami była zainteresowana Turcja i Egipt, do którego miano dostarczyć 1 pokazowy samolot PZL-46 "Sum".

Po wybuchu wojny prototyp PZL-46/II (wg [1]- był to PZL-46/I- informacja błędna) został ewakuowany na lotnisko polowe Popowo Kościelne w widłach Bugu i Narwi. W dniu 6.09.1939 r. wykonał lot do Lwowa, a następnie 12.09. na lotnisko Wielick koło Łucka. 17 września został ewakuowany do Rumunii. Do 26 września "Sum" znajdował się na lotnisku w Bukareszcie. 26.09.1939 r. na "Sumie" inż. S. Riess uciekł z lotniska w Bukareszcie przewożąc rozkazy do oblężonej Warszawy (lądował na Lotnisku Mokotowskim), a następnie odleciał do Kowna na Litwie. "Sum" znajdował się w rękach Litwinów aż do 3.08.1940 r., kiedy Litwa została wchłonięta przez ZSRR.

Pierwszy prototyp PZL-46/I- nie został ewakuowany, gdyż nie nadawał się do lotu. W ostatnich dniach sierpnia 1939 r. jego podwozie zostało uszkodzone w wyniku przebicia opony podczas lądo­wania.

Dalszym rozwojem samolotu PZL-46 był projekt samolotu bombowego nurkowego PZL "Łosoś".

Konstrukcja:
Trzymiejscowy dolnopłat wolnonośny o konstrukcji metalowej.
Płat trapezowy z eliptycznymi zakończeniami, trójdzielny, duralowy, kryty blachą. Środkowa część płata trójdźwigarowa z górnym pokryciem pracującym i odejmowanymi pokryciami na dolnej powierzchni. Części zewnętrzne płata konstrukcji kesonowej PZL, według patentu F. Misztala, z blachy fali­stej. Na częściach zewnętrznych płata- klapy szczelinowe uruchamiane hydraulicznie. Na lewym płacie przy kadłubie chodnik.
Kadłub o przekroju owalnym, półskorupowy, duralowej konstrukcji, kryty blachą. Kabina zakryta. Za kabiną pilota- kabina obserwatora. Osłony kabiny pilota i obserwatora otwierane na bok. Miejsce tylnego strzelca (pełniącego funkcję bombardiera) z osłoną chowaną w kadłub. Pod kadłubem wysuwana hydraulicznie, a awaryjnie mechanicznie, gondola (tzw. kołyska) ze stanowiskiem bombardierskim z przodu i strzeleckim z tylu.
Usterzenie konstrukcji duralowej, kryte blachą, wolnonośne. Usterzenie pionowe podwójne. Na sterach wysokości i kierunku klapki wyważająco- odciążające.
Podwozie klasyczne stałe. Podwozie główne dwukołowe stałe, półwolnonośne z dwoma zastrzałami, jednogoleniowe z amortyzatorem olejowo- powietrznym, z umocowanymi w widelcach kołami z hamulcami pneumatycznymi, osłonięte duralowymi owiewkami z elastycznym łącznikiem z brezentu między osłoną koła i osłoną goleni. Płoza ogonowa samonastawna systemu PZL z metalową stopą, samonastawnym kółkiem i amortyzatorem olejowo-powietrznym.

Uzbrojenie- 4 stałe karabiny maszynowe pilota PWU FK wz. 36 kal. 7,92 mm (2 zsynchronizowane i 2 w skrzydłach) oraz 2 sprzężone (wg [1], natomiast [3]- pojedynczy) i 1 podkadłubowy ruchome karabiny maszynowe PWU FK wz. 37 "Szczeniak" kal. 7,92 mm. Wg [1]- konstruktor przewidział zastosowanie w następnych seriach 6 stałych karabinów maszynowych pilota. Udźwig bomb- 600 kg, max- (wg [1]- 880 kg; konstruktor dostrzegł ponadto możliwość zwiększenia go do 1200 kg przy zastosowaniu nowych bomb o kształcie cylindrycznym).

Wyposażenie- zestaw przyrządów pilotażowo- nawigacyjnych i kontroli pracy silnika.
Radiostacja, aparaty fotograficzne, reflektor do lądowania, reflektor sygnalizacyjny.
Instalacje: elektryczna, hydrauliczna, sprężonego powietrza, gaśnicza i tlenowa.

Silnik:
- PZL-46/I, PZL-46/II, PZL-46A- chłodzony powie­trzem, 9- cylindrowy gwiazdowy PZL-Bristol "Pegaz 20B" o mocy nominalnej 596 -618 kW (810- 840 KM) i maksymalnej 662- 692 kW (900- 940 KM) (wg [3]- o mocy 677 kW (920 KM)).
Osłona silnika duralowa, NACA z regulowanymi klapkami. Krawędź tej osłony tworzył kolektor rur wydechowych. Wzdłuż kadłuba nad płatem- dwie rury wydechowe po bokach kadłuba. Śmigło trójłopatowe, metalowe, przestawialne, Hamilton Standard. Zbiorniki na 750 l paliwa w środkowej części płata,
- PZL-46/III, PZL-46B- chłodzony powietrzem, 14- cylindrowy o układzie podwójnej gwiazdy Gnôme-Rhône 14N21 o mocy nominalnej 714 kW (970 KM) i maksymalnej 810 kW (1100 KM), wg [2]- moc max 772 kW (1050 KM).
Śmigło metalowe, trójłopatowe, przestawialne.

Dane techniczne PZL-46/I (wg [1]):
Rozpiętość- 14,6 m, długość- 10,5 m, wysokość- 3,3 m, powierzchnia nośna- 28,0 m².
Masa własna- 2700 kg, masa użyteczna- 1950 kg, masa całkowita- 4650 kg.
Prędkość max- 396 km/h, prędkość przelotowa- 350 km/h, prędkość ekonomiczna- 320 km/h, pułap- 6900 m, zasięg- 1700 km.

Dane techniczne PZL-46 (wg [1]):
Rozpiętość- 14,6 m, długość- 10,5 m, wysokość- 3,3 m, powierzchnia nośna- 28,0 (wg [3]- 31,5) m².
Masa własna- 1995 kg, masa użyteczna- 1555 kg, masa całkowita- 3350 kg.
Prędkość max- 425 km/h, prędkość przelotowa- (wg [3]- 320) km/h, prędkość min.- (wg [3]- 110) km/h, wznoszenie- (wg [3]- 6,0) m/s, pułap- 7700 m, zasięg- 1300 km.

Dane techniczne PZL-46 z silnikiem Gnôme-Rhône 14N21 (wg [2]):
Rozpiętość- 14,6 m, długość- 10,5 m, wysokość- 3,3 m, powierzchnia nośna- 31,5 m².
Masa własna- 2120 kg, masa użyteczna- 1430 kg, masa całkowita- 3550 kg.
Prędkość max- 470 km/h, prędkość przelotowa- 370 km/h, prędkość min.- 115 km/h, pułap- 8600 m, zasięg- 1110 (wg [1]- 1100) km.