CSS-10, 1948

Pierwszy prototyp CSS-10A, napędzany silnikiem Walter ”Mikron III”, oblatany został 3.09.1948 r., drugi CSS-10C, napędzany silnikiem Walter ”Minor 4-III”, wykonał pierwszy lot w dniu 24.04.1949 r. W tym czasie przewidywano rozpoczęcie u nas produkcji silników Walter z licencji. Samolot CSS-10A różnił ponadto od CSS-10C lekki skos skrzydeł. CSS-10A w czasie od 23.10 do 22.12.1951 r. przeszedł próbę państwową w Głównym Instytucie Lotnictwa. Z powodu małej mocy w stosunku do masy całkowitej, miał długi start, małe wznoszenie oraz niezadowalające właściwości w przeciągnięciu i korkociągu. Dlatego też nie został uznany za nadający się do szkolenia.
Natomiast CSS-10C miał już dobre osiągi i dobre własności pilotażowe, a akrobację wykonywał prawidłowo. Uzyskał przeto opinię dobrego samolotu szkolno-treningowego. W ramach Trzyletniego Planu Odbudowy (1947-1949) przewidywano produkcję 40 samolotów CSS-10C dla aeroklubów, jako samolotu, szkolnego drugiego stopnia. Do ich produkcji nie doszło, gdyż zrezygnowano z uruchomienia licencyjnej produkcji silników do tego samolotu.
Projektowana była również wersja CSS-10B, z kabiną krytą, z oszkleniem tzw. balkonowym, wystającym poza obrys kadłuba w celu zapewnienia dobrej widoczności do dołu. Wykonano jedynie makietę kabiny tej wersji.
W latach 1952-1955 samoloty zostały odstawione za hangar. CSS-10A uległ zniszczeniu. CSS-10C został w 1956 r. odremontowany przez filię Aeroklubu Warszawskiego- Okęcie. Był on wystawiony w tym samym roku na Wystawie Lotniczej na Okęciu. Do ponownego dopuszczenia go do lotów potrzebny był jeszcze remont podwozia. Ponieważ filia Aeroklubu rozwiązała się, do zakończenia remontu nie doszło i samolot w 1960 r. został skasowany.
Konstrukcja:
Dwumiejscowy wolnonośny dolnopłat o konstrukcji mieszanej.
Skrzydło o obrysie podwójnotrapezowym z wycięciem tylnej krawędzi przy kadłubie w celu polepszenia widoczności z drugiej kabiny. Dwudzielne, drewniane, jednodźwigarowe, z kesonem sklejkowym w części przeddźwigarowej. Tylna część skrzydła kryta płótnem. Lotki szczelinowe, wychylane różnicowo, o szkielecie drewnianym, kryte płótnem. Pod pra
Kadłub kratownicowy, spawany z rur stalowych, w obszarze kabin kryty blachą duralową, w części tylnej płótnem na listwach profilujących. Kabiny odkryte.
Usterzenie wolnonośne, trapezowe, z zaokrąglonymi końcami. Stateczniki dwudźwigarowe, keson noskowy kryty sklejką, reszta płótnem. Stery o szkielecie drewnianym, kryte płótnem.
Podwozie klasyczne stałe.
Silnik:
- CSS-10A- rzędowy Walter ”Mikron III” o mocy startowej 48 kW (65 KM) oraz mocy trwałej 35 kW (48 KM),
- CSS-10C- rzędowy Walter ”Minor 4-III” o mocy startowej 77 kW (105 KM) oraz mocy trwałej 59 kW (80 KM).
Dane techniczne CSS-10A (wg [2]):
Rozpiętość- 10,7 m, długość- 7,36 m, wysokość- 1,96 m, powierzchnia nośna- 15,73 m2.
Masa własna- 462 kg, masa użyteczna- 149 kg, masa całkowita- 691 kg.
Prędkość max- 149 km/h, prędkość przelotowa- 112 km/h, prędkość lądowania- 75 km/h, wznoszenie- 1,5 m/s, pułap- 2250 m, zasięg- 310 km.
Dane techniczne CSS-10C (wg [2]):
Rozpiętość- 10,58 m, długość- 7,55 m, wysokość- 1,91 m, powierzchnia nośna- 15,73 m2.
Masa własna- 505 kg, masa użyteczna- 251 kg, masa całkowita- 756 kg.
Prędkość max- 185 km/h, prędkość przelotowa- 152 km/h, prędkość min.- 72 km/h, wznoszenie- 3,5 m/s, pułap- 4900 m, zasięg- 440 km.
Galeria
Źródło:
[1] Glass A. ”Samoloty PZL 1928-1978”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1980.[2] Praca zbiorowa ”Konstrukcje lotnicze Polski Ludowej”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1965.