PWS-A, 1930

Samolot myśliwski. Polska.
Samolot myśliwski PWS-A w locie. (Źródło: Romeyko M. ”Polska lotnicza”. Główna Księgarnia Wojskowa. Warszawa 1937).
W 1929 r. polskie lotnictwo wojskowe nabyło jeden samolot czechosłowacki Avia BH-33/Licence i licencje na jego produkcje. Produkcje Avii powierzono Podlaskiej Wytwórni Samolotów. Biuro konstrukcyjne PWS opracowało projekt modernizacji samolotu PWS-A (A- skrót od Avia), różniącego się wieloma szczegółami konstrukcji od pierwowzoru BH-33/Licence. W latach 1929-1930 zbudowano 50 samolotów (wg [4]- pierwszych 10 PWS-A zostało wykonanych w Państwowych Zakładach Lotniczych w 1929 r. a pozostałe 40 w Podlaskiej Wytwórni Samolotów?). Silniki do nich zostały wzięte z 20 bombowców Farman ”Goliath” pozostałe wzięto z zapasu.

W latach 1930-1931 przezbrojono w PWS-A dywizjon myśliwski 2 PL składający się z 121 i 122 EM, Zastąpiły tam niebezpieczne samoloty Blériot SPAD S-61C1. W październiku 1933 r. wyposażono w te samoloty nowo sformowaną 123 EM. Były używane w latach 1930-1933, a w 123 EM używano ich do przełomu lat 1935/1936. PWS-A były również w wyposażeniu Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie (CWOL), Lotniczej Szkoły Strzelania i Bombardowaniu w Grudziądzu (LSSiB) czy Szkoły Wyższego Pilotażu w Grudziądzu. Ostatnie ok. 20 szt. w kwietniu 1938 r. zostało przeznaczonych do kasacji.

Samoloty PWS-A miały duże wznoszenie i cieszyły się dobrą opinią pilotów. W latach 1931-1934 zasłynął zespół trzech pilotów na Aviach, w składzie: kpt. pil. J. Bajan, kpr. pil. K. Pniak i kpr. pil. S. Macek nazywany ”Trójką Bajana”. Popisywali się oni zespołową akrobacją lotniczą, podczas której, od startu aż do lądowania, skrzydła ich trzech samolotów były z sobą połączone taśmą z chorągiewkami. W PWS na jednym z egzemplarzy zastosowano mocniejszy silnik Wright ”Cyclone”. Samolot został wypróbowany w IBTL w 1931 r., odznaczał się jednak gorszymi własnościami. Samolot ten był testowany także przez Lotniczą Szkolę Strzelania i Bombardowania (LSSiB) w Grudziądzu.

Konstrukcja:
Jednomiejscowy dwupłat o konstrukcji drewnianej.
Skrzydła dwudzielne i dwudźwigarowe. Komora płatów jednoprzęsłowa. Dolny płat miał większą rozpiętość od górnego. Lotki tylko na dolnym płacie, miały skrzydełka odciążające. Pokrycie noska sklejką, reszta płótnem. Krawędzie spływu miękkie, z linki stalowej. Komora usztywniona była stojakami w ukła­dzie odwróconego N i wykrzyżowaniami z taśm stalowych.
Kadłub kratownica drewnia­na. Pokrycie ze sklejki. Przód pokryty blachą duralową. Kabina odkryta.
Usterzenie wolnonośne, kryte sklejką (wg [4]- płótnem), stery płótnem.
Podwozie stałe, dwugoleniowe z amortyzatorami olejowo- powietrznymi.

Uzbrojenie- 2 zsynchronizowane karabiny maszynowe pilota Vickers E (wz. 09/18) kal. 7,9 mm.

Wyposażenie- celownik- kolimator Chrstien, radiostacja, prądnica śmigiełkowa, 2 aparaty fotograficzne, inhalator, fotokarabin K-28, rakietnica.

Silnik- chłodzony powietrzem, 9- cylindrowy, gwiazdowy Bristol (Gnôme-Rhône) ”Jupiter SIV” o mocy 309 kW (420 KM), na jednym z egzemplarzy zastosowano silnik Wright ”Cyclone” o mocy 368/386 kW (500/525KM). Karter starannie oprofilowany, cy­lindry odsłonięte, ale mające długie owiewki zachodzące na kadłub. Głó­wny zbiornik paliwa 250 l w kadłubie, wyrzucany w locie, drugi opadowy 60 l, u nasady górnego prawego skrzyd­ła.

Dane techniczne PWS-A (wg [2] i [3]):
Rozpiętość- 8,9 m, długość- 7,0 (wg [1]- 7,04) m, wysokość- 2,8 (wg [4]- 2,79) m, powierzchnia nośna- 21,8 (wg [1]- 21,86) m2.
Masa własna- 924 (wg [1]- 906) kg, masa użyteczna- 400 (wg [1]- 394, wg [4]- 420) kg, masa całkowita- 1324 (wg [1]- 1300) kg.
Prędkość max- 242 (wg [1]- 236) km/h, prędkość przelotowa- 210 km/h, prędkość min.- 90 km/h, wznoszenie- 7 (wg [1]- 9,3) m/s, czas wznoszenia na wysokość 1000 m- (wg [1] 1'49"), pułap- 6000 (wg [1] i [4]- 6840) m, zasięg- 450 km.

Galeria

  • PWS-A, plany modelarskie. (Źródło: Modelarz nr 1/1957).
  • Samolot myśliwski PWS-A, 122 Eskadra Myśliwska. (Źródło: forum.odkrywca.pl).
  • PWS-A, rysunek w rzutach. (Źródło: Chwałczyk Tadeusz, Glass Andrzej ”Samoloty PWS”).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[2] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[3] Chwałczyk T., Glass A. ”Samoloty PWS”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1990.
[4] Marszałkiewicz J. ”PWS-A czyli polska Avia”. Lotnictwo z szachownicą nr 12 i 13.
blog comments powered by Disqus