PWS-52, 1930

Samolot sportowy, rajdowy. Polska.
Samolot sportowy PWS-52. (Źródło: archiwum).
W 1929 r. inż. Zbysław Ciołkosz i inż. Antoni Uszacki zaprojektowali w Podlaskiej Wytwórni Samolotów samolot sportowy PWS-52, przeznaczony do udziału w międzynarodowych zawodach samolotów turystycznych Challenge 1930. Samolot swym układem przypominał angielski samolot De Havilland DH-80A ”Puss Moth”. Był to pierwszy polski samolot sportowy z oszkloną kabiną. W bagażniku można było umieścić fotel pasażera, zamieniając samolot na trzymiejscowy. Samolot miał skrzydła składane do hangarowania.

Na początku lipca 1930 r. oblatany został prototyp, który otrzymał znaki rejestracyjne SP-ADD, W dniach 20-31 lipca 1930 r. F. Rutkowski na PWS-52, z numerem konkursowym 0-8, wziął udział w Challenge 1930, którego nie ukończył z powodu uszkodzenia samolotu. Podczas remontu samolot otrzymał powiększony ster kierunku. Jesienią 1930 r. kpt. Józef Lewoniewski zajął na nim 4 miejsce w III Krajowym Konkursie Awionetek.

We wrześniu 1930 r. wytwórnia złożyła dla Kierownictwa Marynarki Wojennej ofertę na dostawę PWS-52 w wersji lądowej dwu-lub trzyosobowej do łączności, obserwacji i szkolenia oraz jako wodnosamolot morski i rzeczny. Samolot skierowano na dwa tygodnie do MDL w Pucku w celu zapoznania się z nim przez załogi. Oferta nie spotkała się z zainteresowaniem KMW. W jesieni 1930 r. kpt. Józef Lewoniewski rzucił myśl wykonania na PWS-52 samotnie lotu dookoła świata (na trasie Afryka zachodnia-Ameryka Południowa-Alaska-Kamczatka-Azja) lub przelotu przez Atlantyk. W 1931 r. samolot przerobiono w wytwórni, przystosowując go do długich przelotów przez umieszczenie w bagażniku zbiornika na 368 l paliwa, za silnikiem na 55 l i na miejscu obok pilota na 168 l paliwa, co wraz ze zbiornikiem głównym w płacie dawało łączną pojemność 760 l paliwa. Równocześnie wzmocniono konstrukcję samolotu, zmieniono usterzenie pionowe oraz zamontowano silnik o większej mocy. Okucia podwozia dostosowano do ewentualnej zabudowy pływaków.

W końcu kwietnia 1931 r. samolot wykonał pierwszy lot. 15.08.1931 r. Lewoniewski wykonał na nim lot dookoła Polski długości 1755 km w czasie 12 h 35 min. 1.09.1931 r. ten sam pilot wykonał lot z Warszawy do Salonik i z powrotem (2700 km), lecz z powodu uszkodzeń iskrownika samolot lądował dwukrotnie. Z użycia go do lotu długodystansowego zrezygnowano. Warto zwrócić uwagę na to, że samolot mógł zabierać ładunek znacznie przekraczający masę własną samolotu, zachowując wymaganą wytrzymałość konstrukcji.

Po upaństwowieniu wytwórni samolot przez kilka lat stał nieużywany w hangarze wytwórni, a w 1935 r. został wyremontowany. W 1937 r. samolot nabył Zygmunt Przeorski z Klubu Lotniczego PWS, używając go do lotów sportowych. 2.09.1939 r. został przekazany do 6 Pułku Lotniczego we Lwowie. Dalsze losy samolotu nie są znane. (Wg [4]- samolot został rozbity w czasie lotu treningowego w 1939 r. w Klubie Lotniczym PWS).

Konstrukcja.
Dwumiejscowy (wg [3], natomiast wg [1]- dwu- lub trzymiejscowy, a w wersji rajdowej jednomiejscowy) górnopłat zastrzałowy o konstrukcji mieszanej.
Płat prostokątny z zaokrą­glonymi końcami, trójdzielny, drewniany, dwudźwigarowy, kryty płótnem, nosek do pierwszego dźwigara kryty sklejką. Lotki na całej rozpię­tości, napędzane dźwigniami na końcach przy kadłubie, w celu uniknięcia prowadze­nia napędów w skrzydłach. Pod spodem lotek skrzydełka odciążające, usunięte w wersji rajdowej. Skrzydła składane do tyłu po wyjęciu sworzni okuć przednich i po złożeniu do góry klapy na środkowej części płata oraz lotek- po wysunięciu pary sworzni dociskanych sprężyną, z rur stalowych o układzie V. Zbiornik na 170 l paliwa w balda­chimie (środkowa część płata).
Kadłub kratownicowy, spawany z rur duralowych (wg [3], natomiast wg [1]- z rur stalowych albo duralowych), kryty płótnem, na listwach drewnianych. Łoże silnika spawane z rur stalowych. Osłona silnika z blachy aluminiowej. W wersji rajdowej dodatkowe 3 zbiorniki w kadłubie, dające łączną pojemność wszystkich zbiorników 760 l. Kabina zakryta z miejscami obok siebie. Drzwi z obu stron kabiny. Za fotelami znajdował się obszerny bagażnik, mogący pomieścić trzeci fotel.
Usterzenie drewniane, kryte płótnem. Statecznik poziomy, podparty zastrzałami, począt­kowo przestawialny na ziemi, w wersji rajdowej przestawialny w locie.
Podwozie stałe, główne dwukołowe, trójgoleniowe, spawane z rur stalowych, wyposażone w amortyzatory olejowo- powietrzne PZL. Płoza ogonowa amortyzo­wana sznurem gumowym.

Wyposażenie- w wersji rajdowej samolot wyposażono w radiostację i łódkę gumową.

Silnik:
- chłodzony powietrzem, 4- cylindrowy, rzę­dowy De Havilland ”Gipsy I” o mocy nominalnej 63 kW (85 KM) i mocy startowej 70 kW (95 KM),
- w wersji rajdowej-  chłodzony powietrzem, 4- cylindrowy De Havilland ”Gipsy III” o mocy nominalnej 88 kW (120 KM).
Śmigło dwułopatowe, drewniane, stałe.

Dane techniczne PWS-52 (wg [3]):
Rozpiętość- 11,52 (wg [1]-11,524, wg [2]- 11,5) m, długość- 7,53 (wg [2]- 7,5) m, wysokość- 2,39 (wg [2]- 2,4) m, powierzchnia nośna- 19,5 m2.
Masa własna- 439 (wg [1]- 420) kg, masa użyteczna- 216 (wg [1]- 215) kg, masa użyteczna max- 389 (wg [1]- 290) kg, masa całkowita- 655 (wg [1]- 635) kg, masa całkowita max- 828 (wg [1]- 710) kg.
Prędkość max- 170 (wg [1]- 165) km/h, prędkość przelotowa- 130-140 (wg [2]- 135) km/h, prędkość min.- 73 km/h, wznoszenie- 2,6 m/s, czas wznoszenia na 1000 m- (wg [1]) 8', pułap- 3200 (wg [1]- 3500) m, zasięg- 480 km, zasięg max- 760 km.

Dane techniczne PWS-52 rajdowy (wg [3]):
Rozpiętość- 11,52 (wg [2]- 11,5) m, długość- 7,53 (wg [2]- 7,5) m, wysokość- 2,39 (wg [2]- 2,4) m, powierzchnia nośna- 19,5 m2.
Masa własna- 480 kg, masa użyteczna- 566 kg, masa użyteczna max- 680 kg, masa całkowita- 1046 kg, masa całkowita max- 1160 kg,.
Prędkość max- 180 km/h, prędkość przelotowa- 140-155 (wg [2]- 150) km/h, prędkość min.- 94 km/h, wznoszenie- 2,7 (wg [2]- 2,2) m/s, pułap- 3200 (wg [2]- 2800) m, zasięg- 3800-4100 km.

Galeria

  • Samolot PWS-52 sfotografowany na lotnisku w Krakowie. (Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe - Sygnatura: 1-G-1654).
  • PWS-52, rysunek w rzutach. (Źródło: Glass Andrzej ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[2] Chwałczyk T., Glass A. ”Samoloty PWS”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1990.
[3] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[4] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.
blog comments powered by Disqus