W 1928 r. radziecki konstruktor lotniczy Nikołaj Polikarpow skonstruował samolot rozpoznawczy, który mógł być także stosowany jako lekki samolot bombowy. Prototyp samolotu oblatano pod koniec 1928 r., a w 1929 r. rozpoczęto próby w locie. Podczas prób prototyp wykazywał dobrą stateczność i sterowność oraz zadowalające osiągi. Do jego napędu służył 12-cylindrowy silnik rzędowy M-17b o mocy 680 KM (500 kW). Po wniesieniu drobnych poprawek w 1930 (wg [2]- 1931) r. uruchomiono produkcję seryjną tego samolotu pod oznaczeniem R-5.

Samolot produkowany był seryjnie w wielu wersjach i odmianach wojskowych i cywilnych, lądowych i morskich, standardowych i specjalnych, przystosowanych m.in. do operowania w warunkach arktycznych:
- R-5- wersja rozpoznawcza, produkowana od 1930 r.,
- R-5a- lekki samolot bombowy, produkowany od 1928 r. Zabierał na zaczepach pod skrzydłami i kadłubem 450 kg bomb. Produkowany od 1930 r.,
- MR-5- wodnosamolot bombowy i rozpoznawczy, uzbrojony w 2 stałe i 2 ruchome karabiny maszynowe kal. 7,62 mm oraz 300 kg bomb. Produkowany od 1930 r.,
- R-5T- samolot torpedowy, produkowany od 1932 r., uzbrojony zamiast bomb w jedną torpedę podwieszaną pod kadłub. Produkowany od 1932 r.,
- R-5Sz- samolot szturmowy, produkowany od 1933 r., opancerzony i wyposażony w 4 karabiny maszynowe SzKAS kal. 7,62 mm umieszczone pod dolnymi płatami,
- R-5SSz- samolot szturmowy, produkowany od 1934 r., udoskonalona wersja samolotu R-5Sz z mocniejszym silnikiem M-17f., uzbrojona w 8 stałych karabinów maszynowych kal. 7,62 mm i 2 ruchome karabiny maszynowe kal. 7,62 mm,
- R-Z- samolot wielozadaniowy, zbudowany w 1935 r., napędzany silnikiem rzędowym M-34RN o mocy 603 kW (820 KM). Samolot miał kabinę zakrytą, nieco krótszy kadłub i wzmocnione uzbrojenie.

Produkcję samolotów R-5 zakończono w 1937 r. Wyprodukowano ok. 7000 samolotów we wszystkich wersjach, w tym 1000 samolotów wielozadaniowych R-Z.

Jeszcze przed rozpoczęciem produkcji seryjnej prototyp samolotu R-5 latem 1929 r. przeleciał trasę z Moskwy do Sewastopola i z powrotem o długości 2500 km w czasie 11 godzin, co było, jak na ówczesne czasy, znacznym osiągnięciem. W 1930 r. w Teheranie w międzynarodowym konkursie samolotów rozpoznawczych samolot R-5 zajął pierwsze miejsce, pokonując samoloty produkcji francuskiej, brytyjskiej i holenderskiej. Samoloty R-5 stały się w latach 1930-tych i na początku 1940-tych podstawowym samolotem rozpoznawczym, lekkim bombowym, szturmowym radzieckiego lotnictwa wojskowego. Najgłośniejszą akcją tych samolotów przed II wojną światową była akcja ratunkowa załogi lodołamacza Czeluskina w kwietniu 1934 r., gdy załogi czterech samolotów R-5 lądując na prowizorycznym wykonanym na dryfujących krach lądowisku, w czasie 21 lotów wywiozły 80 członków załogi lodołamacza. Piloci za swój wyczyn jako pierwsi otrzymali tytuły Bohaterów Związku Radzieckiego.

Pierwsze loty bojowe samoloty R-5 odbyły w czasie wojny domowej w Chinach w 1933 r., gdzie walczyły po stronie sił komunistycznych. W latach 1936-1937 stosowano je w lotnictwie republikańskim w czasie wojny domowej w Hiszpanii. W 1938 r. samoloty te uczestniczyły w walkach w czasie konfliktu granicznego pomiędzy ZSRR a Japonią w rejonie jeziora Chasan. W 1939 r. brały udział w walkach na pograniczu Mongolii, między wojskami Japońskimi a połączonymi siłami radziecko-mongolskimi nad rzeką Chałchyn-Goł. Samoloty te uczestniczyły również w walkach w czasie wojny zimowej z Finlandią.

W momencie agresji Niemiec na ZSRR 22.06.1941 r., 27 radzieckich pułków lotniczych miało na wyposażeniu samoloty R-5 a 7 pułków samoloty R-Z. Stosowano je przeważnie w charakterze nocnych samolotów bombowych do 1944 r. W czasie II wojny światowej samoloty tego typu wykonywały również loty z zaopatrzeniem dla partyzantów. Z czasem samoloty te skierowano do szkolenia personelu latającego oraz zaczęto je wykorzystywać jako samoloty transportowe. W wersji transportowej mogły one zabierać 2 pasażerów oraz w zasobnikach pod skrzydłami ok. 1300 kg ładunku. Ponadto ok. 1000 samolotów R-5 przerobiono na samoloty komunikacyjne i pod oznaczeniem P-2 i PL-2 używano je jeszcze pod koniec lat 1940-tych w radzieckich liniach lotniczych Aerofłot.

W Polsce.

Na samolotach Polikarpow R-5 szkolili się w ZSRR również Polacy z grupy uczniów pilotów przeznaczonych dla lotnictwa bombowego, skierowani w 1944 r. do Wojskowej Szkoły Lotniczej w Engels. Polska grupa podchorążych szkoliła się w Engelsie na R-5 od grudnia 1944 r. do maja 1945 r.

Konstrukcja:
Dwumiejscowy dwupłat o konstrukcji drewnianej.
Kabiny odkryte.
Podwozie klasyczne stałe.

Uzbrojenie:
- R-5- 1 stały karabin maszynowy SzKAS kal. 7,62 mm umieszczony w przodzie kadłuba oraz 1 lub 2 ruchome karabiny maszynowy SzKAS kal. 7,62 mm obserwatora,
- R-5a- 2 stałe karabiny maszynowe SzKAS kal. 7,62 mm w kadłubie oraz 1 ruchomy karabin maszynowy SzKAS kal. 7,62 mm obserwatora. Udźwig bomb- 450 kg,
- MR-5- 2 stałe i 2 ruchome karabiny maszynowe kal. 7,62 mm. Udźwig bomb- 300 kg,
- R-5T- zamiast bomb zabierał jedną torpedę podwieszaną pod kadłub,
- R-5Sz- 4 karabiny maszynowe SzKAS kal. 7,62 mm umieszczone pod dolnymi płatami,
- R-5SSz- 8 stałych karabinów maszynowych kal. 7,62 mm i 2 ruchome karabiny maszynowe kal. 7,62 mm,
- R-Z- 1 działko kal. 20 mm, 2 karabiny maszynowe kal. 7,62 mm. Udźwig bomb- 300 kg.

Silnik- rzędowy M-17b o mocy 500 kW (680 KM),
- R-5SSz- silnik rzędowy M-17f o mocy 537 kW (730 KM),
- R-Z- silnik rzędowy M-34RN o mocy 603 kW (820 KM).

Dane techniczne R-5 (wg [2]):
Rozpiętość- 15,45 m, długość- 10,56 m, powierzchnia nośna- 50,2 m².
Masa własna- 1900 kg, masa całkowita max- 2955 kg.
Prędkość max- 230 km/h, prędkość lądowania- 95 km/h, pułap- 6000 m.