Sopel / Stalagmit, 1993

Samobieżny przeciwlotniczy zestaw artyleryjsko-rakietowy. Polska.
Samobieżny przeciwlotniczy zestaw artyleryjsko-rakietowy ”Sopel”. (Źródło: Tomasz Szulc- Nowa Technika Wojskowa 2-3/94 via ”Wikimedia Commons”).
Na początku lat 1990-tych na spotkaniu zespołów Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Sprzętu Mechanicznego (OBRSM) w Tarnowie i Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Maszyn Ziemnych i Transportowych (OBRMZiT) ze Stalowej Woli zdecydowano, że należy samobieżny zestaw przeciwlotniczy. Miał on bazować na dostępnych technologiach i być możliwy do zbudowania bez zwłoki. Jako jego uzbrojenie przewidziano doskonale sprawdzony zestaw działek kal. 23 mm produkowanych w Tarnowie (mimo niewielkiego kalibru był on nadal bronią skuteczną przeciw większości śmigłowców bojowych i samolotów taktycznych) sprzężony z wyrzutnią rakiet Strzała-2M.

W marcu 1993 r. rozpoczęto prace projektowe. Rozważano różne warianty ukształtowania wieży i rozmieszczenia uzbrojenia oraz przyrządów celowniczych. W ostatecznej wersji w jej centralnej części znalazły się dwa działka kal. 23 mm. Za działkami zainstalowano uchwyty dla dwóch wyrzutni samonaprowadzających się pocisków rakietowych. Nowy pojazd otrzymał nazwę ”Sopel” i konstrukcyjnie miał się składać z wieży wraz z uzbrojeniem oraz podwozia z kadłubem, zaadaptowanych z transportera ”Opal”. Wieża została zaprojektowana od podstaw, dokonał tego zespół konstruktorów OBRSM z Tarnowa pod kierunkiem inż. Kazimierza Broniewicza. Została ona zaprojektowana w taki sposób, aby mogła być łatwo modernizowana. Nie zainstalowano bowiem w prototypie planowanego bogatego zestawu wyposażenia, tworzącego system kierowania ogniem. Zamontowano jedynie tachometryczny celownik.

Prototyp zestawu ”Sopel” przekazano do prób w grudniu 1993 r. Prototyp z pełnym zestawem urządzeń systemu kierowania ogniem miał być gotowy w połowie 1994 r. Miał być też uzbrojony w znacznie nowocześniejsze i skuteczniejsze pociski rakietowe. W tej samej wieży można było bez większego trudu zainstalować zamiast działek 23 mm jedną armatę kal. 35 mm lub dwulufowe działko 2A38 kal. 30 mm. Przewidziano także możliwość zwiększenia dynamiki ruchu wieży, czynnika, decydującego o czasie reakcji na pojawienie się nieprzyjaciela. ”Sopel” posiadał możliwość pływania.

Powstał zestaw przeciwlotniczy, którego wieża może być instalowana na prawie każdym pojeździe bojowym, a potencjał modernizacyjny rokował wielkie nadzieje na przyszłość. Produkcja ”Sopla” mogła zostać podjęta prawie natychmiast. Tego rodzaju uzbrojenie było bardzo naszej armii potrzebne. ”Sopel” mógł być dość skuteczną tarczą naszych wojsk pancernych, osłaniającą pododdziały wozów bojowych na polu walki.

W sierpniu 1999 r. została zademonstrowana wersja rozwojowa samobieżnego przeciwlotniczego zestawu artyleryjsko-rakietowego ”Stalagmit”/”Sopel”. Zamiast celownika tachometrycznego zastosowano głowicę celowniczo-obserwacyjną izraelskiej firmy Elop. Wieżę zamontowano na gąsienicowym, pływającym podwoziu Opal-2 z OBRMZiT Stalowa Wola. Zestaw został on opracowany ze środków własnych Tamowa i Stalowej Woli. Wojsko mogłoby wprowadzić go na miejsce przestarzałych ”Szyłek”, czy ”Hibnerytów”- ciężarówek Star 266 z działkami ZU-23-2 na platformach. Konfiguracja ”Stalagmita”/”Sopla” miała charakter przejściowy, możliwe było zastąpienie mało skutecznych armat 23 mm pojedynczą 35 mm lub posadowienie wieży na innym nośniku, np. perspektywicznym kołowym transporterze opancerzonym.

Konstrukcja, prototyp ”Sopel”:
Załoga- 3 osoby.
Korpus wieży odporny na rażenie pociskami z broni małokalibrowej, spawany. Wieża obraca się z maksymalną prędkością 80°/s w płaszczyźnie poziomej, a uzbrojenie zmienia kąt podniesienia w zakresie od -8° do +80° z maksymalną prędkością 50°./s.

Uzbrojenie:
- ”Sopel”- 2 działka przeciwlotnicze kal. 23 mm umieszczone w centralnej części wieży. Zapas gotowej do użycia amunicji- 250 szt. na lufę. Szybkostrzelność działek wynosi 1800 pocisków na min, zasięg ognia- 2500 m, donośność pionowa- 1500 m. Zamiast działek 23 mm można zamontować 1 armatę kal. 35 mm lub dwulufowe działko 2A38 kal. 30 mm. Za działkami zainstalowano uchwyty dla dwóch wyrzutni samonaprowadzających się pocisków rakietowych. Są one sprzężone z zespołem luf i przyjmują taki sam kąt podniesienia, co nie wymaga użycia specjalnego celownika i nie rozprasza uwagi obsługi. Uzbrojenie umieszczono we wnęce centralnej części wieży, osłoniętej z tyłu i obu boków pancerzem oraz izolowanej od przedziału bojowego, co zapewnia komfort załodze. Zapas uzbrojenia- 1200 szt amunicji oraz 6 zapasowych rakiet plot.,
- ”Stalagmit”/”Sopel”- 2 działka przeciwlotnicze kal. 23 mm, chłodzone cieczą, 2 podwójne wyrzutnie przeciwlotniczych rakiet ”Grom”.

Wyposażenie:
- ”Sopel”- celownik tachometryczny.
Przewidywany system kierowania ogniem: kamera telewizyjna ze wzmacniaczem światła szczątkowego, termowizor i dalmierz laserowy, stabilizowane żyroskopowe i przekazujące dane do komputera, który wypracowuje parametry strzelania. Nie zaplanowano natomiast zastosowania stacji radiolokacyjnej, aby zmniejszyć ryzyko wykrycia i zniszczenia zestawu pociskami przeciwradarowymi, a także ograniczyć gabaryty i masę wyposażenia,
- ”Stalagmit”/”Sopel”- głowica celowniczo-obserwacyjna z kamerami termowizyjną i telewizyjną, dalmierzem laserowym oraz systemem swój-obcy. Zapewnia ona wykrycie celu z odległości 7000 m i jego śledzenie z odległości 5000 m, system samoosłony pojazdu SSC-1B z wyrzutniami granatów dymnych

Dane techniczne zestawu ”Sopel” (wg [1]):
Długość- 7,61 m szerokość- 3,15 m wysokość- 3,02 m.
Masa- 16 t, masa wieży- 3,5 t.
Prędkość- 60 km/h, zasięg- 600 km.

Dane techniczne zestawu ”Stalagmit”/”Sopel” (wg [2]):

Źródło:

[1] Szulc T. ”Przeciwlotniczy Sopel”. Nowa Technika Wojskowa nr 2-3/1994.
[2] Kiński A. ”Dzień przeciwlotnika”. Nowa Technika Wojskowa nr 10/1999.
[3] ”Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Sprzętu Mechanicznego w Tarnowie”
blog comments powered by Disqus