Niespał Józef

Józef Niespał. (Źródło: Pod redakcją Andrzeja Glassa i Tomasza Murawskiego ”Polskie Szybowce 1945-2011. Problemy rozwoju”. Wydawnictwo SCG. Bielsko-Biała 2012).
Józef Niespał urodził się 4.01.1910 r. we Lwowie, syn Franciszka, robotnika kolejowego i Michaliny z Kaszorowskich. W 1932 r. ukończył kierunek elektro-mechaniczny Państwowej Szkoły Technicznej we Lwowie, po odbyciu praktyki w Stacji Doświadczalnej Politechniki Lwowskiej pracować od 1933 r. w Instytucie Techniki Szybownictwa (ITS) przy Politechnice Lwowskiej, jako technik, a następnie konstruktor. Uczestniczył w opracowywaniu dokumentacji technicznej szybowca dwumiejscowego ITS-IVb, projekcie dwupłatowego szybowca akrobacyjnego ITS-V, słabosilnikowego samolotu ITS "Jaskółka" oraz motoszybowców ITS-8, ITS-8M, ITS-8W. W 1936 r. ukończył kurs szybowcowy, uzyskując kat. A pilota szybowcowego.

W 1937 r. peszedł z ITS do Lwowskich Warsztatów Lotniczych (LWL)., skąd skierowano go na praktykę do Podlaskiej Wytwórni Samolotów (PWS) w Białej Podlaskiej. Praktykę odbył w Biurze Studiów PWS oraz przy budowie prototypów samolotów PWS-35 ”Ogar” i PWS-37. Po zakończeniu praktyki (grudzień 1937) powrócił do LWL i w grupie inż. Wacława Czerwińskiego praco­wał do 30.06.1938 przy tworzeniu dokumentacji szybowca wyczynowego PWS-102 ”Rekin". Od września 1938 r. do końca kwietnia 1939 r. uczestniczył w PWS przy konstrukcji szybowca olimpijskiego PWS-103. Od maja 1939 r. pracował przy dokumentacji samolotu PWS-33 ”Wyżeł”. W tym samym czasie brał udział w usuwaniu usterek szybowca B-38, konstrukcji kpt. inż. inż. Michała Blaichera, zmienił m.in. konstrukcję całej klapy.

Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Lwowa uczestniczył w przekazaniu majątku Instytutu Techniki Szy­bownictwa i Motoszybownictwa (do 1936 r. ITS) do Laboratorium Aerodynamicznego Politechniki Lwowskiej. Do czerwca 1941 r. pracował w warsztatach szybowcowych Płaniemyj Zawód Nr 5 Ossoawiachima (dawne Lwowskie Warsztaty Lotnicze) w charakterze konstruktora, prowadził rekonstrukcję radzieckiego szybowca Rot-Front 7. Po wejściu Niemców podejmował dorywcze prace m.in. jako elektryk, w warsztatach kolejowych we Lwowie, a od potowy 1944 r. w Nowym Sączu i parowozowni Stróże. W 1944 r. w Nowym Sączu rozpo­czął projektowanie szybowca wyczynowego.

W drugiej połowie 1945 r. zatrudnił się jako pracownik umysłowy w Małopolskich Zakładach Chemicznych w Krakowie. W tym czasie nawiązał kontakt z działającą w Bielsku grupą lwowskich inżynierów lotniczych- R. Weiglem, P. Mynarskim, uczestniczył w organizowaniu w Bielsku Instytutu Szybownictwa. W grudniu 1945 r. przeniósł się do Bielska i wraz z inż. Marianem Graczem na zlecenie Dep. Lotnictwa Cywilnego odtworzył dokumentację ocalałego z pożogi wojennej, szybowca treningowego WWS-1 ”Salamandra”. Był współkonstruktorem pierwszego powojennego polskiego szybowca IS-1 "Sęp", opracowanego w wyjątkowo pionierskich warunkach. Wraz z szybowcem "Sęp", jako członek ekipy polskiej w 1947 r., wziął udział w Międzynarodowych Zawodach Szybowcowych w Samedan w Szwajcarii, gdzie pojawienie się "Sępa", jako jedynego powojennego nowo zbudowanego szybowca, było prawdziwą sensacją.

W lutym 1948 r. został kierownikiem Biura Konstrukcyjnego Szybowcowego Zakładu Doświadczalnego (SZD), powstałego z IS. W tym samym roku  pod kierunkiem inż. Józefa Niespała i inż. Andrzeja Kokota została zmodyfikowana i dostosowana do ówczesnych warunków produkcji dokumentacja przedwojennego dwumiejscowego szybowca wyczynowego Kocjan "Mewa" konstrukcji Antoniego Kocjana. Z przyczyn nietechnicznych zapadła jednak decyzja odtworzenia dokumentacji niemieckiego szybowca DFS ”Kranich” i uruchomienia jego produkcji pod nazwą IS-C ”Żuraw”-a nie produkcji "Mewy". Dokumentacja techniczna ”Żurawia” została również opracowana przez inż. inż. J. Niespała i A. Kokota.

W 1949 r. skonstruował szybowiec akrobacyjny IS-4 "Jastrząb". W 1950 r. uzyskał dyplom inż. lotniczego w Szkole Inżynierskiej im. Wawelberga i Rotwanda w Warszawie. Był współkonstruktorem szybowca SZD-11 "Albatros", brał udział w opracowaniu założeń konstrukcyjnych metalowego szybowca treningowego SZD-28 "Sowa", analizie doboru jednostki napędowej do motoszybowca SZD-26 "Wilk" i wielu innych. W 1952 r. otrzymał zespołową nagrodę III stopnia za opracowanie konstrukcji szybowców IS-2 "Mucha", ", „Jastrząb", SZD-6x "Nietoperz", „Sęp", IS-5 "Kaczka" i SZD-8 "Jaskółka". W 1953 r. na własną prośbę odszedł ze stanowiska głównego konstruktora SZD i wrócił do pracy konstrukcyjno-projektowej. W latach 1957- 1958 pracował w Chińskiej Republice Ludowej; zorganizował biuro konstrukcyjne przy Zakładach Szybowcowych w Czan-Tia-Kou. Pod jego kierunkiem został zaprojektowany pierwszy chiński szybowiec dwumiejscowy szkolny Jie-Fang-1, za co w 1958 r. został udekorowany w Pekinie Złotą Gwiazdą Przyjaźni Polsko-Chińskiej.

Po powrocie do kraju skonstruował w latach 1961- 1962 dwumiejscowy metalowy szybowiec SZD-27 „Kormoran". Ostatnią jego konstrukcją był dwumiejscowy drewniany szybowiec SZD-35 „Bekas", zbudowany w latach 1969- 1971. W latach 1970-tych był kierownikiem Sekcji Konstrukcyjnej Obsługi Produkcji SZD.

W 1978 r. przeszedł na emeryturę. Był autorem kilku artykułów i współautorem podręczników Szybownictwo i Warsztatowiec lotniczy. W 1948 r. współorganizował w SZD koło SIMP, któremu przewodniczył w latach 1968- 1975. Był członkiem ZG Ligi Lotniczej, Zarządu Ligi Obrony Kraju w Bielsku- Białej, założycielem i wieloletnim przewodniczącym Klubu Seniorów Lotnictwa przy Aeroklubie Bielsko-Bialskim. W SZD cały czas opiekował się zakładowym Klubem Techniki i Racjonalizacji, pełnił okresowo funkcję przewodniczącego. Przez wiele lat kierował Zespołem Artystycznym Mandolinistów w SZD. Za osiągnięcia techniczne został odznaczony: Krzyżem Kawalerskim OOP (1971 r.), Brązowym i Srebrnym Medalem za Obronność Kraju (1967 r., 1972 r.), Złotą Odznaką za Zasługi dla Rozwoju Woj. Katowickiego (1956), Srebrną Odznaką Zasłużonego Działacza LOK (1971 r.), oraz szeregiem odznaczeń i wyróżnień SIMP i NOT.

Zmarł 8.11.1992 r. i został pochowany na cmentarzu przy ul. Grunwaldzkiej w Bielsku-Białej. W małżeństwie (1936 r.) z Eugenią z domu Wodało, nauczycielką miał syna Witolda, inż. mech. Pierwsza żona została zamordowana przez Ukraińców 13.02.1944 r. pod Lwowem. Z drugiego małżeństwa (1948 r.) z Emilią z domu Wojak miał córkę Annę, inż. budownictwa sanitarnego.

Konstrukcje:
PWS-103, 1939, szybowiec wysokowyczynowy.
Niespał szybowiec, 1944, projekt szybowca wyczynowego.
IS-A ”Salamandra”, 1946, szybowiec szkolny.
IS-1 ”Sęp”, 1947, szybowiec wyczynowy.
IS-4 ”Jastrząb”, 1949, szybowiec akrobacyjny.
IS-C ”Żuraw”, 1952, szybowiec wyczynowy.
SZD-11 ”Albatros” (”Albatros-Super”), 1954, wysokowyczynowy szybowiec doświadczalny.
Jie-fang- 1, 1958, szybowiec szkolno- treningowy.
SZD-28 "Sowa", 1959, projekt szybowca treningowego.
SZD-27 ”Kormoran”, 1965, szybowiec szkolno-treningowy.
SZD-35 ”Bekas”, 1970, szybowiec szkolny.

Źródło:

[1] Praca zbiorowa ”Konstrukcje lotnicze Polski Ludowej”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1965.
[2] ”Polskie szybowce w Chinach”. Polska Technika Lotnicza. Materiały Historyczne nr 37 (10/2007).
[3] Glass Andrzej, Kubalańca Jerzy "Polskie konstrukcje lotnicze". Tom 5. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2013.
blog comments powered by Disqus