Latham-43HB3, 1924

Latająca łódź rozpoznawczo-bombowa dalekiego zasięgu. Francja.
Latająca łódź rozpoznawczo-bombowa dalekiego zasięgu Latham-43HB3 z Morskiego Dywizjonu Lotniczego w Pucku. (Źródło: archiwum).

Łódź łatającą tego typu zbudowano i oblatano w 1924 r. we francuskiej wytwórni lotniczej Latham Cie. Societe Industrie de Coudebec w Caudebec en Caux (departament Sekwany). Próby w locie zakończyły się pomyślnie i w tym samym roku przystąpiono do produkcji seryjnej łodzi latających oznaczo­nych Latham-43HB3 na zamówienie francus­kiej marynarki wojennej.

Łodzie te miały znaczne wymiary i masę całkowitą i były przeznaczone do bombardowania l dalekiego rozpoznania.

W Polsce.

Początkowo wodnosamolotem niszczycielskim dla polskiego lotnictwa morskiego został wybrany Liore et Olivier LeO H-13B3. Nie zyskał jednak uznania i po rezygnacji z zakupu następnych LeO, dokonano kolejnego wyboru, decydując się na ciężką latającą łódź Latham-43HB3. Samoloty zostały zamówione w 1924 r. i dotarły do Pucka w 1926 r. Zakupiono 8 egzemplarzy, z tego 6 do użytku bieżącego i 2 jako rezerwa.

Lathamy weszły na wyposażenie II Eskadry Morskiej Niszczycielskiej, przemianowanej później na Morską Eskadrę Wielosilnikową i w 1930 r. na I Eskadrę liniową Wiking. Oprócz regularnych lotów patrolowych wykonywanych wykorzystywano je również do szkolenia i treningu załóg w Sekcji Ćwiczeń, oraz do ćwiczeń z bombardowania i strzelania w locie, fotografowania i łączności radiowej. Jeden egzemplarz używany był jako holownik celów powietrznych. Lathamy wykonywały loty w głąb kraju, korzystając przeważnie z Wisły jako wodowiska docierały najdalej na południe do Tyńca k. Krakowa. Brały również udział w grupowych rajdach nad Bałtykiem, połączonych z oficjalnymi wizytami w 1928 r. w Danii (Kopenhaga) i dwukrotnie na Łotwie (Ryga i Lipawa).

W miarę upływu czasu wodnosamoloty starzały się, niektóre skasowano po wypadkach. Ostatni zakończył służbę pod koniec 1933 r. Zastąpiły je wodnosamoloty Lublin R-VIII. Płatowce trzech Lathamów przechowywano w hangarach MDL do 1938/1939 r. Ostatni został skasowany na początku 1939 r.

Konstrukcja:
Dwupłat o konstrukcji drewnianej. Załoga- 3- 4 osoby.
Płaty dwudźwigarowe, trój­dzielne. Pokrycie noska sklejką, całość pokryta płótnem. Lotki znajdo­wały się na górnym i dolnym płacie. Komora płatów dwuprzęsłowa połą­czona stojakami o przekroju kroplowym i usztywniona wykrzyżowaniem ze ścięgien z drutu. Skrzydło środkowe dolne płata podparto parą krótkich zastrzałów. Pod dolnym płatem znajdowały się boczne pły­waki stabilizujące.
Kadłub kratownicowy pokry­ty sklejką, łodziowy z redanem, ze spodem wyprofilowanym. Kabina odkryta, załogi otwarta z głębokimi wykrojami w burtach.
Usterzenie- pionowe miało fantazyjny obrys z noskiem. Ster kierunku z kompensacją rogową. Statecznik poziomy podparty parą zastrzałów i usztywniony ścięgnami, pokrycie usterzenia płótnem.

Uzbrojenie- 2 lub 4 ruchome karabiny maszynowe Lewis kal. 7,7 mm na 2 obrotnicach TO-7 w przodzie i na grzbiecie kadłuba. Ładunek bomb o łącznej masie 400 kg na wyrzutnikach pod dolnym pła­tem.

Wyposażenie- radiostacja RKL i RKL/L albo RKL/1 i RKL/N, reflektor sygnalizacyjny i reflektor do lądowania, 2 prądnice o łącznej mocy 600 W umieszczonych na grzbiecie kad­łuba.

Napęd- 2 silniki 12- cylindrowe w układzie V, chłodzone wodą Lorraine-Dietrich B12 o mocy nominalnej 294 kW (400 KM) każdy i maksymalnej 302 kW (410 KM) każdy. Śmigła ciągnące o średnicy 2,92 m. Zbior­niki paliwa: główny w kadłubie, opa­dowy na górnym płacie.

Dane techniczne Latham-43HB3 (wg [1]):
Rozpiętość- 22,5 m, długość- 15,6 m; wysokość- 5,5 m; powierzchnia nośna- 125,0 m2.
Masa własna- 3600 kg, masa użyteczna- 1800 kg, masa całkowita- 5400 kg.
Prędkość max- 160 km/h, wznoszenie- 3,5 m/s, pułap- 5000 m, zasięg max- 840 km, czas lotu- 7 h.

Galeria

  • Latająca łódź Latham-43HB3 podczas wodowania.  (Źródło: archiwum).
  • Latham-43HB3 w bazie Morskiego Dywizjonu Lotniczego w Pucku. (Źródło: archiwum).
  • Latham-43HB3 podczas ustawiania na wodzie za pomocą dźwigu. (Źródło: archiwum).
  • Latham-43HB3, rysunek w trzech rzutach. (Źródło: Morgała A. ”Samoloty w polskim lotnictwie morskim”. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1985).
  • Latham-43HB3, widok przodu kadłuba i silników. (Źródło: forum.odkrywca.pl).
  • Latham 43HB3 na Wiśle w Warszawie. (Źródło: forum.odkrywca.pl).
  • Latham-43HB3 nr 3-1 podczas ustawiania na wodzie za pomocą dźwigu. (Źródło: archiwum).
  • Latham-43HB3 nr 3-1 w widoku z przodu. (Źródło: forum.odkrywca.pl).
  • Latham-43HB3 nr 3-2 w locie. (Źródło: forum.odkrywca.pl).
  • Latham-43HB3 nr 3-4 jako atrakcja na plaży. (Źródło: forum.odkrywca.pl).
  • Latham-43HB3 nr 3-4 jako atrakcja na plaży. (Źródło: forum.odkrywca.pl).
  • Latham-43HB3 nr 3-1 holowany w bazie w Pucku. (Źródło: forum.odkrywca.pl).
  • Widok przodu łodzi latającej Latham-43HB3. (Źródło: forum.odkrywca.pl).
  • Grupa żołnierzy przy łodzi latającej Latham-43HB3 Morskiego Dywizjonu Lotniczego. (Źródło: forum.odkrywca.pl).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[2] Domański J. "Łódź latająca rozpoznawczo- bombardująca Latham-43HB3". Żołnierz Polski nr 17/1989.
[3] Morgała A. "Samoloty w polskim lotnictwie morskim". Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1985.
blog comments powered by Disqus