LWD "Żuraw", 1951

- ”Żuraw A”- dwumiejscowa wersja łącznikowo-obserwacyjna, uzbrojona w ruchomy kaem SzKas, kal. 7,62 mm, wyposażona w aparat fotograficzny, pokładową radiostację nadawczo-odbiorczą i pełne wyposażenie do lotów nocnych,
- ”Żuraw B”- trzymiejscowa wersja transportowa, o kombinowanym układzie przystosowanym do przewozu osób lub transportu ładunków, miała być przystosowana do lotów nocnych i wyposażona w aparat fotograficzny,
- ”Żuraw C”- dwumiejscowa wersja bombowa miała być uzbrojona w ruchomy kaem SzKas, kal. 7,62 mm, oraz wyposażona w podskrzydłowe i podkadłubowe zamki, pozwalające na zabranie ładunku bomb różnych wagomiarów, o łącznej masie 230 kg. Celem osiągnięcia krótkiego startu i lądowania samolot otrzymał klapy i sloty. Dla ułatwienia operowania z lądowisk na terenach przygodnych zastosowano niezwykle mocne podwozie. Aby umożliwić hangarowanie w niedużych pomieszczeniach zaprojektowano składane skrzydła. Przewidywano, że samolot powinien osiągać prędkość max 213 km/h, prędkość wznoszenia- 3,7 m/s i pułap 4400 m. ”Żuraw” miał zatem przekraczać osiągami, jak również zaletami eksploatacyjnymi dotychczas stosowane samoloty CSS-13.
W międzyczasie zreorganizowano przemysł lotniczy, przemianowując LWD na WSK nr 5. Pod znakami tej firmy został ukończony na wiosnę 1951 r. pierwszy prototyp w wersji łącznikowo-obserwacyjnej ”Żuraw A”, ale bez uzbrojenia i wyposażenia operacyjnego. Samolot został oblatany 16.05.1951 r. Wkrótce po oblataniu prototyp został przekazany do Instytutu Lotnictwa w celu przeprowadzenia homologacji. Samolot oblatano z silnikiem M-11FR, który z uwagi na przekroczenie projektowanej masy własnej samolotu o 160 kg, okazał się za słaby. W próbach ustalono, że samolot ma słabe osiągi i mimo pewnych zalet, jak mała prędkość minimalna i krótki start i lądowanie, nie nadaje się do produkcji seryjnej. Brak odpowiedniej jednostki napędowej sprawił, że Dowództwo Lotnictwa straciło zainteresowanie tym samolotem. Samolot pozostał w Instytucie Lotnictwa, gdzie był eksploatowany w niewielkim zakresie.
Na początku 1956 r. rozważano możliwość modernizacji przez zastosowanie mocniejszej jednostki napędowej. W Polsce uruchamiano wówczas produkcję silnika krajowego WN-3 o mocy 236 kW (320 KM) oraz licencyjnego AI-14 o mocy 191 kW (260 KM). Projektowana wersja ”Żuraw II”, z jednostką napędową o mocy ok. 220 kW (300 KM), miałaby o wiele większy udźwig i lepsze osiągi. Samolotem w tej wersji zainteresował się APRL, zamierzając wykorzystać ”Żurawia II” do holowania szybowców. Taką maszyną wówczas nie dysponowano. Rozważano nawet możliwość zamówienia pierwszej serii w ilości 25 egz. w WSK Okęcie. Do realizacji takiego projektu nie doszło, gdyż w tym czasie została rozpoczęta produkcja licencyjnego samolotu Jak-12M.
Samolot LWD ”Żuraw” był ostatnią konstrukcją Lotniczych Warsztatów Doświadczalnych w Łodzi. Pozostał do końca w stadium prototypu, który kilkakrotnie demonstrowano publicznie na Wystawie Sprzętu Lotniczego na Okęciu w 1956 r., na Warszawskim Salonie Lotniczym przed Arsenałem we wrześniu 1957 r. oraz na Wystawie Lotniczej XV-lecia PRL we Wrocławiu w 1959 r. Po tej ostatniej wystawie samolot przekazano do magazynów Muzeum Techniki we Wrocławiu, skąd w grudniu 1963 r. został przetransportowany do zbiorów Muzeum Lotnictwa i Astronautyki w Krakowie. ”Żuraw” znajduje się w zbiorach muzeum w stanie silnie uszkodzonym.
Na układzie LWD "Żuraw" wzorowany był projekt samolotu holowniczego RO-H.
Konstrukcja:
Dwu- lub trzymiejscowy górnopłat zastrzałowy o konstrukcji mieszanej.
Skrzydła dwudzielne, dwudźwigarowe, o obrysie dwutrapezowym, z lekkim skosem do przodu. Do transportu lub hangarowania skrzydła mogły być składane do tyłu. Konstrukcja drewniana. Pokrycie płata na nosku i górnej powierzchni międzydźwigarowej ze sklejki, reszta kryta płótnem. Skrzydła podparte parą zastrzałów z rur duralowych, o przekroju kroplowym. Lotki szczelinowe, wychylane różnicowo. Duże klapy szczelinowe, tzw. pół-Fowler, pokryte płótnem. Wzdłuż całej krawędzi natarcia znajdowały się skrzela uruchamiane ręcznie z kabiny pilotów.
Kadłub- kratownica przestrzenna, spawana z rur chromomolibdenowych. Oprofilowanie z listw drewnianych, pokrycie płótnem. Kabina zakryta. Tylna górna część osłony unoszona była do góry dla umożliwienia operowania kaemu lub w wersji sanitarnej- dla ułatwienia wsunięcia noszy.
Usterzenie drewniane. Keson pokryty sklejką, reszta płótnem.
Podwozie klasyczne stałe.
Uzbrojenie- 1 ruchomy karabin maszynowy obserwatora SzKAS kal. 7,62 mm, w wersji ”Żuraw C” udźwig bomb- 230 kg.
Silnik- gwiazdowy M-11FR o mocy startowej 118 kW (160 KM) i mocy trwałej 103 kW (140 KM).
Dane techniczne ”Żuraw A” (wg [2]):
Rozpiętość- 11,7 m, długość- 8,26 (wg [1]- 9,13) m, wysokość- 2,98 (wg [1]- 2,7) m, powierzchnia nośna- 21,12 wg( [1]- 20,0) m2.
Masa własna- 913 kg, masa użyteczna- 244 kg, masa całkowita- 1157 kg.
Prędkość max- 168 km/h, prędkość przelotowa- 140 km/h, prędkość lądowania- 66 km/h, wznoszenie- 2,1 m/s, pułap- 2500 m, zasięg- 320 km.
Dane techniczne ”Żuraw B”, projektowe (wg [2]):
Rozpiętość- 11,7 m, długość- 8,26 m, wysokość- 2,98 m, powierzchnia nośna- 21,12 m2.
Masa własna- 750 kg, masa użyteczna- 700 kg, masa całkowita- 1450 kg.
Prędkość max- 213 km/h, wznoszenie- 3,76 m/s, pułap- 4400 m, zasięg- 955 km.
Dane techniczne ”Żuraw C”, projektowe (wg [2]):
Rozpiętość- 11,7 m, wysokość- 2,98 m, powierzchnia nośna- 21,12 m2.
Masa całkowita- 1250 kg.
Prędkość max- 265 km/h, wznoszenie- 7,8 m/s, pułap- 5600 m.
Galeria
Źródło:
[1] Krzyżan M. ”Samoloty w muzeach polskich”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.[2] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1945-1980”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1980.
[3] Praca zbiorowa ”Konstrukcje lotnicze Polski Ludowej”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1965.
[4] Glass A. "Niezrealizowane koncepcje Instytutu Lotnictwa". Polska Technika Lotnicza. Materiały Historyczne nr 45 (8/2008).