Lublin R-XX, 1935
(LWS-1)

Wodnosamolot torpedowo-bombowy i rozpoznawczy. Projekt samolotu bombowego. Polska.
Prototyp wodnosamolotu torpedowego Lublin R-XX. (Źródło: archiwum).
Na początku lat 1930-stych Kierownictwo Marynarki Wojennej (KMW) stanęło przed pilną potrzebą pozyskania dla planowanych do sformowania dwóch Eskadr Torpedowych MDL ciężkiego wodnosamolotu torpedowo-bombowego. W 1931 r. zostały złożone trzy oferty na dostawę ciężkich wodnosamolotów torpedowych: PZL-18 konstrukcji Państwowych Zakładów Lotniczych, PWS-62 konstrukcji Podlaskiej Wytwórni Samolotów oraz Lublin R-XX z Zakładów Mechanicznych Plage & Laśkiewicz. W 1932 r. został wybrany do realizacji projekt samolotu R-XX. W latach 1933-34 zespół konstrukcyjny kierowany przez inż. Jerzego Rudlickiego opracował projekt konstrukcyjny, częściowo wzorowany na samolocie Fokker T-IV, którego obliczenia udostępniła wytwórnia Fokker. Przewidywano, że prototyp będzie gotowy jesienią 1933 r., a seryjne egzemplarze dostarczone w ciągu 1934 i 1935 r. Zamierzano zamówić razem z prototypem 10 egz. dla projektowanej eskadry torpedowej. Samolot miał mieć trójdzielny płat, dla ułatwienia transportu kolejowego. Wykonana próba wytrzymałościowa takiego dźwigara nie dała zadowalającego wyniku. Wówczas zaprojektowano płat niedzielony.

Budowę prototypu rozpoczęto w 1933 r. i zakończono w połowie 1934 r. W czerwcu 1934 r. zdemontowany prototyp przetransportowano do Pucka, gdzie po zmontowaniu stwierdzono, że samolot jest ciężki na ogon. Po modernizacji został oblatany 8.04.1935 r. (wg [3]- 10.04.1935 r.). Podczas prób w lutym 1936 r. stwierdzono tendencje do dużych zmian położenia środka ciężkości samolotu podczas lotu, co wymagało przeprowadzenia dalszych przeróbek. Samolot miał bardzo krótki start i dużą prędkość maksymalną. Przeprowadzono również próby zrzutu z samolotu duńskich bomb głębinowych, uzyskując bardzo dobry wynik. Loty wykazały zbyt małą sztywność kadłuba. Przyczyną był błąd w obliczeniach, w wyniku którego kadłub miał parokrotnie niższy współczynnik obciążenia niszczącego niż wymagany. Od lipca do października 1935 r. dokonano dalszych przeróbek. Ostateczny odbiór R-XX nastąpił w październiku 1935 r. Gdy 23.11.1935 r. zerwano umowę z wytwórnią, dalszych lotów na R-XX zaprzestano. Był on na stanie Morskiego Dywizjonu Lotniczego do kasacji w 1937 r. (wg [2], natomiast wg [1]- w 1938 r.).

W latach 1933-1935 inż. Jerzy Rudlicki opracował wersję lądową (kołową) Lublin R-XXB. Pierwsza informacja o tym bombowcu pochodzi z września 1933 r. Konstrukcja samolotu była taka sama jak wersji pływakowych. Samolot został zgłoszony Departamentowi Aeronautyki MSWojsk jako propozycja na średni samolot bombowy. Nowy samolot bombowy miał zastąpić w służbie przestarzałe bombowce Fokker F-VIIb/3m. Jego konkurentami były projekty PZL-30 i nowoczesny PZL-37. Projekt R-XXB nie wzbudził jednak zainteresowania i nie został skierowany do realizacji. Wg [1]- opóźnienie w realizacji prototypu R-XX i upadłość wytwórni ZM PI&L i wstrzymanie budowy serii R-XXA (LWS-1) spowodowały zaniechanie realizacji projektu.

Wg [2] na początku 1935 r. powstał projekt ulepszonej wersji, z nowym kadłubem o bardziej opływowych kształtach Lublin R-XXA, oraz projekt lądowej wersji bombowej. Kierownictwo Marynarki Wojennej zamówiło 6 samolotów R-XXA. Konstruktor w lecie 1935 r. opracował projekty dalszych wersji rozwojowych, oznaczonych R-XXB, R-XXC i R-XXBC.

Wg [1] Kierownictwo Zaopatrzenia Aeronautyki zamówiło w grudniu 1934 r. 6 seryjnych wodnosamolotów torpedowych Lublin R-XXA z terminami dostawy: czerwiec 1936- maj 1937 r. Samolot posiadał kabinę załogi i stanowiska karabinów maszynowych całkowicie zakryte, zmniejszono również rozpiętość. Zastosowano regulację ustawie­nia usterzenia poziomego i piono­wego w locie, końcówki usterzenia poziomego nie zostały wysunięte poza usterzenie pionowe, które zostało zamocowane na końcach statecznika poziomego. Ponadto samolot przystosowano do startu i lądowania na lotniskach lądowych. Projekt R-XXA został opracowany wiosną 1935 r. W połowie roku przystąpiono do przygotowania produkcji serii 6 egz. wodnosamolotów (wg [2] w końcu listopada 1935 r. zamówienie zostało wycofane).

W końcu 1935 r. Zakłady Mechaniczne Plagę i Laśkiewicz ogłosiły upadłość. Na ich miejsce w 1936 r. powstała Lubelska Wytwórnia Samolotów, kontynuująca działalność zakładów. Wówczas kierownictwo Marynarki Wojennej podtrzymało swe zamówienie na R-XXA, którego nazwę zmieniono na LWS-1 (wg [1], natomiast wg [2] w projekt R-XXA przemianowano na LWS-1, a później na LWS-1/I, zaś projekt R-XXB na LWS-1/II). Ponieważ Lubelska Wytwórnia Samolotów przygotowywała się wówczas do produkcji samolotów LWS-4 ”Żubr”, zaproponowano Kierownictwu Marynarki Wojennej pływakową wersję ”Żubra” oznaczoną LWS-5. Propozycja została przyjęta i od zamiaru ukończenia serii LWS-1 (R-XXA) odstąpiono w pierwszej połowie 1936 r. Niepowodzenie z ”Żubrem” zmusiły Kierownictwo Marynarki Wojennej do rezygnacji w 1938 r. także i z LWS-5 oraz do zamówienia włoskich samolotów Cant Z-506B ”Airone”.

Konstrukcja wodnosamolotu R-XX:
Wolnonośny dolnopłat o konstrukcji mieszanej. Załoga- 5 osób.
Płat prostokątno- trapezowy, niedzielony, drewniany, dwudźwigarowy, wielopodłużnicowy, kryty sklejką. Profil max grubości 19,9%.
Kadłub kratownicowy, spawany z rur stalowych, kryty płótnem, przód kadłuba kryty blachą duralową. W wersji R-XX kabiny pilotów i strzelców pokładowych odkryte, kabina radiotelegrafisty zakryta. W wersji R-XXA wszystkie kabiny zakryte.
Usterzenie drewniane, sta­teczniki kryte sklejką, stery- płótnem. Statecznik poziomy stateczniki pionowe - podparte zastrzałami.
Dwa pływaki metalowe Short wsparte rurami stalowymi do płata.

Uzbrojenie:
- R-XX- 5 (wg [1], natomiast wg [2]- 4) ruchomych karabinów maszynowych Vickers F kal. 7,92 mm: dwa sprzężone na obrotnicy w przedzie, dwa sprzężone na obrotnicy na grzbiecie i jeden strzelający do tyłu pod kadłub. Udźwig bomb- 600 kg na wyrzutnikach w kadłubie (wg [1], natomiast wg [2]- 1000 kg na wyrzutnikach w kadłubie i pod skrzydłami), lub torpeda 700 kg (wg [1], natomiast wg [2]- 750 kg) pod kadłubem,
- R-XXA- 6 ruchomych karabinów maszynowych Vickers F kal. 7,92 mm: po 2 sprzężone w górnych wieżyczkach strzeleckich i 2 pojedyncze strzelające pod kadłub. Udźwig bomb- 600 kg na wyrzutnikach w kadłubie, lub 1 torpeda o masie 700 (wg [3]- lub 750) kg zawieszona pod kadłubem.

Wyposażenie- bomby oświetlające, rakietnica Perkun, reflektor oświetlający, aparat fotograficzny Eagle III, radiostacja pokładowa, dwie prądnice.

Napęd:
- R-XX- 2 silniki chłodzone powietrzem, 9- cylindrowe, gwiazdowe Bristol ”Pegasus II L2” o mocy nominalnej 434 kW (590 KM) i mocy startowej 467 kW (635 KM) każdy. Śmigla czterołopatowe, drewniane, stałe. Dwa zbiorniki paliwa o łącznej pojemności 1680 l w środkowej części płata między kadłubem a silnikami,
- R-XXA- 2 silniki chłodzone powietrzem, 9- cylindrowe, gwiazdowe gwiazdowe Bristol ”Pegasus III M2” o mocy 551 kW (750 KM) każdy. Śmigla trójłopatowe, metalowe, przestawialne typu DH. Paliwo mieściło się w 4 zbiornikach usytuowanych w skrzydłach, mających łączną po­jemność 2030 l.
Łoża spawane z rur stalowych. Pierścieniowe osłony silników z blachy duralowej.

Dane techniczne R-XX (wg [2]):
Rozpiętość- 25,4 m, długość- 15,9 m, wysokość- 6,1 m, powierzchnia nośna- 75 m2.
Masa własna- ok. 4000 kg, masa użyteczna- ok. 2000 kg, masa całkowita- 6000 kg.
Prędkość max- 250 km/h, prędkość przelotowa- 210 km/h, prędkość minimalna- 80 km/h, wznoszenie- (wg [1]- 2,8, wg innych danych 1,8) m/s, pułap- (wg [1] 4000, wg innych danych 3500) m, zasięg- 500 km, zasięg max- (wg [1]- 500-1200, wg innych danych 1000) km.

Dane techniczne R-XXA (wg [2]):
Rozpiętość- 23,65 m, długość- 16,64 m, wysokość- 5,9 (wg [1]- 5,8) m, powierzchnia nośna- 76,5 m2.
Masa własna- ok. 4500 (wg [1]- 4730) kg, masa użyteczna- (wg [1] 2255, wg innych danych- 2300) kg, masa całkowita- 6800 (wg [1]- 6985) kg.
Prędkość max- 261 km/h, prędkość przelotowa- 227 km/h, prędkość minimalna- 81 km/h, wznoszenie- 5,2 m/s, pułap- 5500 (wg [1]- 5600) m, zasięg- 950 km, zasięg max- 1650 km.

Konstrukcja projektu samolotu bombowego R-XXB:
Wolnonośny dolnopłat o konstrukcji mieszanej. Załoga- 4 osoby.
Płat niedzielony, drewniany, dwudźwigarowy, pokryty sklejką.
Kadłub kratownica spawana z rur chromomolibdenowych z oprofilowanym grzbietem i spodem. Pokrycie sklejką, płótnem i częściowo blachą. Kabiny zakryte.
Podwozie stałe, główne trójgoleniowe osłonięte szerokimi owiewkami.

Uzbrojenie- 5 ruchomych karabinów maszynowych Vickers: 2 zdwojone w wieżyczce przedniej, 2 zdwojone w wieżyczce grzbietowej i 1 strzelający pod kadłub. Ładunek bomb - 600 (wg [3]- maksymalnie nawet 1500) kg ukryty w ko­morze wewnątrz kadłuba.

Wyposażenie- m.in. radiostacja Philips, aparat fotograficzny Eagle III, 2 rakietnice Perkun, 2 bomby oświetlające.

Napęd- 2 silniki chłodzone powietrzem, 9- cylindrowe, gwiazdowe Bristol ”Pegasus III” o mocy 552 kW (750 KM) każdy. Śmigło trójłopatowe me­talowe o dwuskoku. Zbiorniki pali­wa o maksymalnej pojemności 2200 l wypełniane były normal­nie do 1200 l. Zbiornik oleju 85 l.

Dane techniczne R-XXB (wg [3]):
Rozpiętość- 25,4 m, długość- 15,9 m, powierzchnia nośna- 75,0 m2.
Masa własna- 4300 kg, masa całkowita- 7000 kg. Wg [1]- był lżejszy od wodnosamolotu o ok. 500 kg.
Wg [1]- miał wyższe osiągi. Zasięg- 1700 km.

Galeria

  • Lublin R-XX, rysunek w trzech rzutach. (Źródło: via Sławomir Kin).
  • Model tunelowy samolotu Lublin R-XX. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 20/1963).
  • Model tunelowy samolotu Lublin R-XX. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 20/1963).
  • Samolot torpedowy Lublin R-XX w Pucku. (Źródło: Glass Andrzej ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004).
  • Samolot Lublin R-XX w locie nad zatoką pucką. (Źródło: Glass Andrzej ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004).
  • Projekt samolotu bombowego Lublin R-XXB. (Źródło: Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939 ”).
  • Lublin R-XXA- nie zrealizowana wersja seryjna, rysunek w rzutach. (Źródło: Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[2] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[3] Samoloty wojskowe świata 1935-1945.
blog comments powered by Disqus