W grudniu 1927 r., w Zakładach Mechanicznych Plage & Laśkiewicz, inż. Jerzy Rudlicki przystąpił do projektowania samolotu łącznikowego Lublin R-X, który miał spełnić wymagania Departamentu Aeronautyki MSWojsk na nowy samolot łącznikowy. Samolot mógł służyć również jako pocztowy. Prototyp (nr 52-1) został wykonany w 1928 r. i oblatany 1.02.1929 r. Wiosną 1929 r. samolot przeszedł próby, podczas których wykazał zdolność do wykonywania akrobacji, niestety osiągi oraz masa były gorsze od założeń projektowych.

W lipcu 1929 r. wytwórnia wykonała serię informacyjną 5 samolotów R-Xa, które otrzymały liczbowe oznaczenie typu: 52 i numery od 52-2 do 52-6. Samoloty te miały w tylnej kabinie obrotnice k.m. Na wiosnę 1929 r. został zbudowany ostatni egzemplarz R-Xa o nr fabr. 52-7, w wersji rajdowej o znakach SP-ABW (wg [2], natomiast wg [1]- w marcu 1929 r. został ukończony drugi prototyp R-Xa, przeznaczony do lotów rajdowych, który otrzymał rejestrację SP-ABW, a latem 1929 r. numer 52.7). Wyposażony był w zbiornik paliwa na 15 h lotu. Na tym samolocie inż. pil. W. Makowski z mech. B. Wiemanem wykonał 25 sierpnia 1929 r. przelot bez lądowania z Poznania do Barcelony (1800 km). Samoloty R-Xa, po przejściu prób eksploatacyjnych w 2, 4 i 6 Pułku Lotniczym, były używane m.in. w 2 Pułku Lotniczym w Krakowie oraz w CWL w Dęblinie w latach 1930-32 (wg [2], natomiast wg [1]- używane były w 43 ET z 4 PL i 63 ET z 6 PL).

W końcu 1929 r., po przeprowadzeniu porównawczych prób samolotów Lublin R-X, PZL Ł-2, PWS-5 lotnictwo wojskowe wybrało właśnie R-X. Samoloty Lublin R-X i PZL Ł-2 były równorzędne, jednak wybrany został R-X, gdyż PZL miały inne zamówienia. Samoloty R-Xa nie były jednak produkowane seryjnie, gdyż konstruktor opracował ulepszone wersje Lublin R-XIV i Lublin R-XV, do produkcji został przyjęty ostatecznie samolot Lublin R-XIII.

W 1931 r. trzy samoloty R-Xa przebudowano na samoloty dyspozycyjne i używane w 2,3 i 5 PL do przewozu oficerów sztabowych. W dniu 3.07.1931 r. kpt. pil. S. Karpiński wykonał na samolocie SP-ABW lot długości 1650 km dookoła Polski. W dniach 23.09-7.10.1931 r. S. Karpiński z inż. J. Suchodolskim na tym samolocie wykonali rajd dookoła Europy na trasie Warszawa- Bukareszt- Konstantynopol- Rzym- Turyn- Londyn- Warszawa, długości 6450 km. W 1932 r. samolot ten został zmodyfikowany i otrzymał oznaczenie R-Xa bis. Na tym samolocie załoga S. Karpiński i W. Rogalski wykonała w dniach 2-24.10.1932 r. rajd do Afryki i Azji na trasie Warszawa- Sliwen- Stambuł- Aleppo- Bagdad- Teheran- Herat- Kabul-Teheran- Bagdad- Kair- Jerozolima- Aleppo- Stambuł- Lublin- Warszawa, długości 14390 km, w ciągu 108 h 50 min lotu. Po rajdzie samolot znajdował się w 34 EL z 3 PL. Został skasowany jesienią 1935 r. (wg [2], natomiast wg [1]- jesienią 1934 r.).

Konstrukcja.
Dwumiejscowy zastrzałowy górnopłat (parasol) o konstrukcji mieszanej.
Płat prostokątno- eliptyczny, drewniany, dwudźwigarowy, kryty sklejką do przedniego dźwigara, dalej płótnem, wsparty na piramidce z rur stalowych na kadłubie i podparty dwiema parami zastrzałów z rur stalowych, oprofilowanych blachą duralową. Największa cięciwa płata 2,2 m. Profil Clark Y o grubości 12,5%. Lotki na całej krawędzi spływu płata, dwu­dzielne. Napęd lotek rurą skrętną i układem dźwigni. Skrzydła zdejmowane i moco­wane wzdłuż kadłuba w pozycji pionowej.
Kadłub kratownicowy, spawany z rur stalowych, kryty płótnem. Osłona sil­nika i przodu kadłuba z blachy duralowej. Łoże silnika spawane z rur stalowych. Zbiornik na 250 l paliwa w przodzie kadłuba za silnikiem, awaryjnie wyrzucany. Kabiny odkryte. Przednie miejsce- pilota, osłonięte z przodu wiatrochronem. Tylne miejsce- obserwatora. Sterownice w obu kabinach.
Usterzenie spawane z rur stalowych, kryte płót­nem. Usterzenie poziome dwudzielne, składane do góry. Napęd sterów- lin­kami.
Podwozie stałe, główne dwukołowe, trójgoleniowe z amortyzato­rami olejowo- powietrznymi Aerol. Koła wymienne z drewnianymi nartami. Płoza ogonowa drewnia­na, amortyzowana.

Uzbrojenie: 1 ruchomy karabin maszynowy Lewis kal. 7,7 mm obserwatora.

Wyposażenie- możliwość zastosowania aparatu radiowego lub aparatu fotograficznego oraz podchwytywacza meldunków.

Silnik- chłodzony powie­trzem, 9- cylindrowy, gwiazdowy Wright ”Whirlwind J5” o mocy nominalnej 162 kW (220 KM) i mocy startowej 177 kW (240 KM). Śmigło dwułopatowe, stałe, drewniane lub metalowe, Standard Steel, o średnicy 2,7 m. W R-Xa bis- metalowe Levasseur. Kołpak śmigła duralowy.

Dane techniczne (wg [2]):
Rozpiętość- 13,50 m, długość- 8,33 m, wysokość- 2,98 m, powierzchnia nośna- 25,96 m².
Masa własna- 900 (wg [1]- 966) kg, masa użyteczna- 466 (wg [1]- 397) kg, masa całkowita- 1366 (wg [1]- 1363) kg.
Prędkość max- 161-176 (wg [1]- 164) km/h, prędkość przelotowa- 140-155 km/h, prędkość minimalna- 65 km/h, wznoszenie- 2,4-2,65 (wg [1]- 4,2) m/s, pułap- 3400-3900 m, zasięg- 670-750 km.

Dane techniczne R-Xa bis wersja rajdowa (wg [2]):
Rozpiętość- 13,5 m, długość- 8,33 m, wysokość- 2,98 m, powierzchnia nośna- 25,96 m².
Masa własna- 900 kg, masa użyteczna- 700 kg, masa całkowita- 1750 kg.
Prędkość max- km/h, prędkość przelotowa- km/h, prędkość minimalna- km/h, wznoszenie- m/s, pułap- m, zasięg- 2500 km, czas lotu- 18 h.