ZSJ IS-A "Salamandra 53J", 2009
Z inicjatywy Henryka Mynarskiego, dyrektora i właściciela Zakładu Szybowcowego „JEŻÓW” Henryk Mynarski w Jeżowie Sudeckim, rozpoczęto budowę repliki szybowca szkolnego IS-A "Salamandra 53".
Pierwsze prace podjęto w 2006 r. Wykonanie tego szybowca zostało powierzone dwóm doświadczonym pracownikom: Janowi Rymarowiczowi i Mieczysławowi Smagackiemu. Jan Rymarowicz rozpoczął pracę w jeżowskim zakładzie w 1952 r. jako stolarz. Od razu zaczął wtedy pracować przy produkcji "Salamandry". Wrócił do niej po 50 latach!
Budowa była prowadzona według oryginalnej dokumentacji. Replika wykonana została w technologii drewnianej, głównie przy wykorzystaniu sosny. Staranny dobór tego materiału, jego sezonowanie i obróbka są same w sobie sztuką, którą dziś zna już bardzo niewielu. Od pierwowzoru różni ją jedynie zastosowanie nowoczesnych klejów, lakierów oraz pokrycie powierzchni nośnych lekkim płótnem bawełnianym.
Kabina, stwarzająca nieco kłopotu przy wsiadaniu z ubranym uprzednio spadochronem, jest jednak bardzo obszerna i wygodna. Pozycja pilota siedzącą, z dość daleko usytuowanymi pedałami steru kierunku oraz krótkim drążkiem sterowym, odbiega od wszelkich współczesnych rozwiązań. Wystającą głowę i ramiona chroni od wiatru owiewka z pleksiglasu. "Salamandra" otrzymała trzy standardowe przyrządy: prędkościomierz, wysokościomierz i skompensowany wariometr.
Na obu usterzeniach (pionowe- płaska płyta, poziome- cienki profil dwuwypukły symetryczny) zastosowano odciążenia aerodynamiczne w postaci wysuniętych przed osie obrotu fragmentów powierzchni sterowych. Całość konstrukcji została spięta niezliczoną na pierwszy rzut oka liczbą stalowych linek. Utrzymują one sztywność konstrukcji i nadają jej wytrzymałość.
Skrzydła, konstrukcji dźwigarowej z kesonem krytym cienką sklejką, podparte są zastrzałami z rur stalowych. Zabudowano w nich wysuwane z góry i z dołu hamulce aerodynamiczne (pierwsze "Salamandry" nie posiadały takiej mechanizacji skrzydła), chociaż zasadność ich użycia pozostaje pod znakiem zapytania. Zastosowano lotki na podobieństwo szczelinowych, o wyjątkowo dużej powierzchni. Podwozie to długa płoza sosnowa, dodatkowo wspieraną pompowanym amortyzatorem. Mała płoza ogonowa zaopatrzona jest w uchwyt do kotwiczenia.
Budowa repliki ZSJ IS-A "Salamandra 53J" została ukończona w 2009 r. Po zarejestrowaniu, otrzymała znaki SP-8016. We wrześniu 2009 r. trafiła do Bezmiechowej. Wydarzenie to zbiegło się w czasie z otwarciem Ośrodka Szkolenia Lotniczego przy Akademickim Ośrodku Szybowcowym Politechniki Rzeszowskiej. 13.09.2009 r. oblotu "Salamandry" w Bezmiechowej dokonał Michał Ombach, po starcie z lin gumowych. Próby w locie wykazały, że jest to bardzo udana konstrukcja, o znakomitych właściwościach lotnych i bezpieczna. Przy prędkości podejścia ok. 60 km/h dobieg wynosi mniej niż … 9 m !
Szybowiec pozostał w Akademickim Ośrodku Szybowcowym w Bezmiechowej, gdzie wylaszowało się na nim wielu pilotów.
Dane techniczne ZSJ IS-A "Salamandra 53J" (wg tabliczki w kabinie szybowca):
Załadunek min.- 55 kg, załadunek max- 93 kg.
Prędkość max- 150 km/h, prędkość max w burzliwiej atmosferze- 100 km/h, prędkość startu za samolotem- 100 km/h, prędkość startu za wyciągarką- 90 km/h.
Galeria
Źródło:
[1] Ombach M. "Salamandra w Bezmiechowej". Gazeta Politechniki nr 10- 11/2009, dodatek Bezmiechowa 2009.
[2] "Zakład Szybowcowy Jeżów Henryk Mynarski. Jubileusz XX lat istnienia". Biuletyn Samorządowy Gmina. Pismo Rady Gminy Jeżów Sudecki nr 4/2021 (nr 147/21).