ZSJ IS-A "Salamandra 53J", 2009

Replika szybowca szkolnego. Polska.
Replika szybowca szkolnego ZSJ IS-A ”Salamandra 53J” zbudowana w Zakładzie Szybowcowym JEŻÓW Henryk Mynarski. (Źródło: ”Zakład Szybowcowy JEŻÓW”).

Z inicjatywy Henryka Mynarskiego, dyrektora i właściciela Zakładu Szybowcowego „JEŻÓW” Henryk Mynarski w Jeżowie Sudeckim, rozpoczęto budowę repliki szybowca szkolnego IS-A "Salamandra 53".

Pierwsze prace podjęto w 2006 r. Wykonanie tego szybowca zostało powierzone dwóm doświadczonym pracownikom: Janowi Rymarowiczowi i Mieczysławowi Smagackiemu. Jan Rymarowicz rozpoczął pracę w jeżowskim zakładzie w 1952 r. jako stolarz. Od razu zaczął wtedy pracować przy produkcji "Salamandry". Wrócił do niej po 50 latach!

Budowa była prowadzona według oryginalnej dokumentacji. Replika wykonana została w techno­logii drewnianej, głównie przy wy­korzystaniu sosny. Staranny dobór tego materiału, jego sezonowanie i obróbka są same w sobie sztuką, którą dziś zna już bar­dzo niewielu. Od pierwowzoru różni ją jedynie zastosowanie nowoczesnych klejów, lakierów oraz pokrycie powierzchni nośnych lekkim płótnem bawełnianym.

Kabina, stwarzająca nieco kłopotu przy wsiadaniu z ubranym uprzednio spadochronem, jest jednak bardzo ob­szerna i wygodna. Pozycja pilota sie­dzącą, z dość daleko usytuowanymi pedałami steru kierunku oraz krótkim drążkiem sterowym, odbiega od wszelkich współczesnych rozwiązań. Wystającą głowę i ramiona chroni od wiatru owiewka z pleksiglasu. "Sala­mandra" otrzymała trzy standardowe przyrządy: prędkościomierz, wysokościomierz i skompensowany wariometr.

Na obu usterzeniach (pionowe- płaska płyta, poziome- cienki profil dwuwypukły symetryczny) zastosowano odciążenia aerodynamicz­ne w postaci wysuniętych przed osie obrotu fragmentów powierzchni stero­wych. Całość konstrukcji zo­stała spięta niezliczoną na pierwszy rzut oka liczbą stalowych linek. Utrzymują one sztywność konstrukcji i nadają jej wytrzymałość.

Skrzydła, konstrukcji dźwigarowej z kesonem krytym cienką sklejką, pod­parte są zastrzałami z rur stalowych. Za­budowano w nich wysuwane z góry i z dołu hamulce aerodynamiczne (pierwsze "Salamandry" nie posiadały ta­kiej mechanizacji skrzydła), chociaż zasadność ich użycia pozostaje pod znakiem zapytania. Zastosowa­no lotki na podobieństwo szczelino­wych, o wyjątkowo dużej powierzch­ni. Podwozie to długa płoza sosnowa, dodatkowo wspieraną pompowanym amortyzatorem. Mała płoza ogonowa zaopa­trzona jest w uchwyt do kotwiczenia.

Budowa repliki ZSJ IS-A "Salamandra 53J" została ukończona w 2009 r. Po zarejestrowaniu, otrzymała znaki SP-8016. We wrześniu 2009 r. trafiła do Bezmiechowej. Wydarzenie to zbiegło się w czasie z otwarciem Ośrod­ka Szkolenia Lotniczego przy Akade­mickim Ośrodku Szybowcowym Po­litechniki Rzeszowskiej. 13.09.2009 r. oblotu "Salamandry" w Bezmiechowej dokonał Michał Ombach, po starcie z lin gumowych. Próby w locie wykazały, że jest to bardzo udana konstrukcja, o znakomitych właściwościach lotnych i bezpieczna. Przy prędkości podejścia ok. 60 km/h dobieg wynosi mniej niż … 9 m !

Szybowiec pozostał w Akademickim Ośrodku Szybowcowym w Bezmiechowej, gdzie wylaszowało się na nim wielu pilotów.

Dane techniczne ZSJ IS-A "Salamandra 53J" (wg tabliczki w kabinie szybowca):
Załadunek min.- 55 kg, załadunek max- 93 kg.
Prędkość max- 150 km/h, prędkość max w burzliwiej atmosferze- 100 km/h, prędkość startu za samolotem- 100 km/h, prędkość startu za wyciągarką- 90 km/h.

Galeria

  • Replika szybowca ZSJ IS-A ”Salamandra 53J” podczas przygotowań do pierwszego lotu. Bezmiechowa, 13.09.2009 r. (Źródło: Zakład Szybowcowy JEŻÓW).
  • Start szybowca ”Salamandra 53J” za pomocą lin gumowych. Bezmiechowa, 13.09.2009 r. (Źródło: Gazeta Politechniki nr 10- 11/2009, dodatek Bezmiechowa 2009).
  • Szybowiec ”Salamandra 53J” w czasie pierwszego lotu. Bezmiechowa, 13.09.2009 r. (Źródło: Gazeta Politechniki nr 10- 11/2009, dodatek Bezmiechowa 2009).
  • Szybowiec ”Salamandra 53J” w locie. (Źródło: Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 2/2022).

Źródło:

[1] Ombach M. "Salamandra w  Bezmiechowej". Gazeta Politechniki nr 10- 11/2009, dodatek Bezmiechowa 2009.
[2] "Zakład Szybowcowy Jeżów Henryk Mynarski. Jubileusz XX lat istnienia". Biuletyn Samorządowy Gmina. Pismo Rady Gminy Jeżów Sudecki nr 4/2021 (nr 147/21).

blog comments powered by Disqus