Gruchalski Kocjan "Wrona", 2022
Jerzy Gruchalski podczas budowy repliki szybowca wyczynowego Kocjan "Orlik Olimpijski" (patrz Gruchalski Kocjan "Orlik Olimpijski") dotarł do takiego momentu, że wykonaniem metalowych, głównych okuć musiała się zająć zewnętrzna firma. Firma ta jednak zwlekała z wykonaniem zamówienia. W tym czasie ukazała się gotowa dokumentacja szybowca szkolnego Kocjan "Wrona", konstrukcji Antoniego Kocjana. Dokumentację opracował Tomasz Murawski. Żeby nie tracić czasu, Jerzy Gruchalski rozpoczął w 2020 r. budowę repliki "Wrony".
Przez wiele lat gromadził materiał (głównie sosnę), zapewniając specjalne warunki przechowywania. Selekcja materiału polegała m.in. na określaniu wymaganej ilości słoi w danym polu przekroju belki oraz stopnia ich skręcenia na długości. Elementy drewniane podlegały klejeniu i późniejszej obróbce mechanicznej a czasem termicznej. Wszystkie metalowe okucia, zawiasy, wsporniki czy sworznie Jerzy Gruchalski wykonał osobiście, przy zastosowaniu wyłącznie klasycznych technik ślusarskich oraz podstawowej obróbki skrawaniem. Elementy spawane powstały przy użyciu metody TIG.
Płat i stery pokryte są oryginalnym lotniczym płótnem bawełnianym i kilkukrotnie zabezpieczone bezbarwnym cellonem, według starych receptur. Środek ciężkości szybowca wpasował się idealnie w zakres podany w dokumentacji. Projekt nie przewidywał wychyleń różnicowych lotek. Kinematyka napędów oparta została na systemie zdwojonych linek i krążków. Orczyk steru kierunku osadzono przegubowo, na stałe, na dolnej skrzynce kadłuba. Szybowiec wyposażono w dwie drewniane płozy, amortyzowane pojedynczymi krążkami gumowymi.
Miejsce pilota to drewniane siodełko na grzędzie wysuniętej przed krawędź natarcia skrzydła. Dwudzielne skrzydło prostokątne z lotkami w obrysie, podparte zostało dwoma parami drewnianych zastrzałów. Na ogonie znalazła się mocna, resorowana płoza stalowa oraz zaczep do kotwiczenia, na dziobie - zaczep do holowania SZD-IIIAP oraz hak do startu z lin gumowych. Całość uzupełnił komplet stalowych linek odciągowych, spinających skrzydła z kadłubem oraz- osobno- 4 linki stalowe utrzymujące położenia połówek usterzenia poziomego.
Szybowiec jest wierną repliką "Wrony" z 1932 r. (pierwszej serii). Został wykonany wielkim nakładem pracy, czasu i serca, zdumiewa starannością doboru i obróbki drewna, precyzja wykonania elementów metalowych. Jedynym odstępstwem od dawnego sposobu konstruowania jest rodzaj użytego kleju i lakieru. Budowa pochłonęła ponad 2000 h intensywnej pracy i trwała prawie 2 lata.
21.08.2021 r. na terenie Domu Pomocy Społecznej w Rzadkowie, odbyły się obchody 85. rocznicy utworzenia Szkoły Szybowcowej Ślizgowej nr 10 w Rzadkowie (gm. Kaczory), która w latach 1936-1952 mieściła się w budynku obecnego DPS. Na uroczystość został zaproszony Jerzy Gruchalski, a na trenie DPS była prezentowana replika szybowca "Wrona". Szybowiec był już na ukończeniu i wymagał jedynie opłótnienia.
Budowa została ukończona w 2022 r. Szybowiec został wpisany do ewidencji statków powietrznych ULC, w kategorii urządzeń latających- replik (UL- 70) i otrzymał znaki rozpoznawcze SP-GKTM.
Został oblatany 29.07.2022 r. w Kazimierzu Biskupim przez pilota doświadczalnego Michała Ombacha. Początkowo wykonywano szury z lądowaniem na wprost, wykorzystując do startu samochód i 200- metrową linkę. Następnie wykonywano loty na wysokości 100- 120 m nad murawę lotniska, co wystarczało na bezpieczne wykonanie zakrętów i lądowanie w miejscu startu. Łącznie w ciągu trzech dni wykonano 13 lotów. Jak oczekiwano- szybowiec okazał się łatwym i miłym w sterowaniu, wybaczający błędy.
Szybowiec został zakupiony przez Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie i w maju 2023 r. znalazł się w jego zbiorach. W dniu 2.09.2023 r. na górze Litwinka koło Białki Tatrzańskiej odbył się IV Zlot Zabytkowych Szybowców. Stało się to w setną rocznicę pierwszych zawodów szybowcowych w Polsce i czwartych w Europie- I Krajowego Konkursu Ślizgowców, rozegranego w tym miejscu w 1923 r. Michał Ombach, na udostępnionej przez Muzeum Lotnictwa Polskiego z Krakowa, "Wronie" wykonał lot trwający ponad 3 minuty.
Dane techniczne "Wrona" (wg [3):
Rozpiętość- 8,8 m, długość- 5,6 m, wysokość- 1,9 m, powierzchnia nośna- 13,2 m2.
Prędkość minimalna- 45 km/h, doskonałość przy prędkości 50 km/h- 11, opadanie- 1,2 m/s przy prędkości 48 km/h.
Galeria
Źródło:
[1] Ombach M. "Wrona poleciała!". Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 9/2022.[2] Jerzy Gruchalski- informacje.
[3] "Wrona Replika". PiotrP: Strona wstępna.
[4] "Replika szybowca szkolnego "Wrona" oblatana". Strona główna | dlapilota.pl.
[5] "W 85. rocznicę powstania Szkoły Szybowcowej Ślizgowej nr 10 w Rzadkowie prezentowano szybowiec Wrona rekonstruowany przez Jerzego Gruchalskiego ze Ślesina". Portal Konin – Przegląd Koniński – Twoja gazeta w regionie ....
[6] "O Jerzym Gruchalskim ze Ślesina. Jego replika szybowca Wrona w Muzeum Lotnictwa w Krakowie". Portal Konin – Przegląd Koniński – Twoja gazeta w regionie ....
[7] "IV Zlot Zabytkowych Szybowców". Muzeum Lotnictwa Polskiego.