Gruchalski Kocjan "Wrona", 2022

Replika szybowca szkolnego. Polska.
Replika szybowca szkolnego Gruchalski Kocjan ”Wrona” podczas pierwszych lotów. (Źródło: Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 9/2022).

Jerzy Gruchalski podczas budowy repliki szybowca wyczynowego Kocjan "Orlik Olimpijski" (patrz Gruchalski Kocjan "Orlik Olimpijski") dotarł do takiego momentu, że wykonaniem metalowych, głównych okuć musiała się zająć zewnętrzna firma. Firma ta jednak zwlekała z wykonaniem zamówienia. W tym czasie ukazała się gotowa dokumentacja szybowca szkolnego Kocjan "Wrona", konstrukcji Antoniego Kocjana. Dokumentację opracował Tomasz Murawski. Żeby nie tracić czasu, Jerzy Gruchalski rozpoczął w 2020 r. budowę repliki "Wrony".

Przez wiele lat gromadził materiał (głównie sosnę), zapew­niając specjalne warunki przechowywania. Selekcja materiału polegała m.in. na określaniu wy­maganej ilości słoi w danym polu przekroju belki oraz stopnia ich skręcenia na długości. Elementy drewniane podlegały klejeniu i późniejszej obróbce mechanicz­nej a czasem termicznej. Wszystkie metalowe okucia, zawiasy, wsporniki czy sworznie Jerzy Gruchalski wykonał osobiście, przy zastosowaniu wyłącznie klasycznych technik ślusarskich oraz podstawowej obróbki skra­waniem. Elementy spawane po­wstały przy użyciu metody TIG.

Płat i stery pokryte są oryginal­nym lotniczym płótnem baweł­nianym i kilkukrotnie zabezpie­czone bezbarwnym cellonem, według starych receptur. Środek ciężkości szybowca wpasował się idealnie w zakres podany w dokumentacji. Projekt nie przewidywał wychyleń różnicowych lotek. Kine­matyka napędów oparta została na systemie zdwojonych linek i krążków. Orczyk steru kierunku osadzono przegu­bowo, na stałe, na dolnej skrzyn­ce kadłuba. Szybowiec wyposa­żono w dwie drewniane płozy, amortyzowane pojedynczymi krążkami gumowymi.

Miejsce pilota to drewniane siodełko na grzędzie wysu­niętej przed krawędź natarcia skrzydła. Dwudzielne skrzydło prostokątne z lotkami w obry­sie, podparte zostało dwoma parami drewnianych zastrza­łów. Na ogonie znalazła się mocna, resorowana płoza sta­lowa oraz zaczep do kotwicze­nia, na dziobie - zaczep do ho­lowania SZD-IIIAP oraz hak do startu z lin gumowych. Ca­łość uzupełnił komplet stalo­wych linek odciągowych, spina­jących skrzydła z kadłubem oraz- osobno- 4 linki stalowe utrzymujące położenia połówek usterzenia poziomego.

Szybowiec jest wierną repli­ką "Wrony" z 1932 r. (pierwszej serii). Został wykonany wielkim nakła­dem pracy, czasu i serca, zdumie­wa starannością doboru i obrób­ki drewna, precyzja wykonania elementów metalowych. Jedynym odstępstwem od dawnego sposobu konstruowania jest rodzaj użytego kleju i lakieru. Budowa pochłonęła ponad 2000 h intensywnej pracy i trwała prawie 2 lata.

21.08.2021 r. na terenie Domu Pomocy Społecznej w Rzadkowie, odbyły się obchody 85. rocznicy utworzenia Szkoły Szybowcowej Ślizgowej nr 10 w Rzadkowie (gm. Kaczory), która w latach 1936-1952 mieściła się w budynku obecnego DPS. Na uroczystość został zaproszony Jerzy Gruchalski, a na trenie DPS była prezentowana replika szybowca "Wrona". Szybowiec był już na ukończeniu i wymagał jedynie opłótnienia.

Budowa została ukończona w 2022 r. Szybowiec został wpisa­ny do ewidencji statków po­wietrznych ULC, w kategorii urządzeń latających- replik (UL- 70) i otrzymał znaki rozpo­znawcze SP-GKTM.

Został oblatany 29.07.2022 r. w Kazi­mierzu Biskupim przez pilota doświadczalnego Michała Ombacha. Początkowo wykonywano szury z lądowaniem na wprost, wykorzy­stując do startu samochód i 200- metrową linkę. Następnie wykonywano loty na wysokości 100- 120 m nad murawę lotni­ska, co wystarczało na bezpieczne wykonanie zakrętów i lądowanie w miejscu startu. Łącznie w ciągu trzech dni wykonano 13 lotów. Jak oczekiwano- szybowiec okazał się łatwym i miłym w sterowa­niu, wybaczający błędy.

Szybowiec został zakupiony przez Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie i w maju 2023 r. znalazł się w jego zbiorach. W dniu 2.09.2023 r. na górze Litwinka koło Białki Tatrzańskiej odbył się IV Zlot Zabytkowych Szybowców. Stało się to w setną rocznicę pierwszych zawodów szybowcowych w Polsce i czwartych w Europie- I Krajowego Konkursu Ślizgowców, rozegranego w tym miejscu w 1923 r. Michał Ombach, na udostępnionej przez Muzeum Lotnictwa Polskiego z Krakowa, "Wronie" wykonał lot trwający ponad 3 minuty.

Dane techniczne "Wrona" (wg [3):
Rozpiętość- 8,8 m, długość- 5,6 m, wysokość- 1,9 m, powierzchnia nośna- 13,2 m2.
Prędkość minimalna- 45 km/h, doskonałość przy prędkości 50 km/h- 11, opadanie- 1,2 m/s przy prędkości 48 km/h.

Galeria

  • Jerzy Gruchalski przy budowie repliki szybowca ”Wrona” spędził dwa lata. (Źródło: Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 9/2022).
  • Start ”Wrony” za samochodem. (Źródło: Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 9/2022).
  • Szybowiec ”Wrona” w widoku z boku. Na miejscu pilota siedzi Jerzy Gruchalski. (Źródło: Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 9/2022).
  • Replika szybowca ”Wrona” w zbiorach Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. (Źródło: przegladkoninski.pl).
  • Replika szybowca ”Wrona” w zbiorach Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. (Źródło: przegladkoninski.pl).
  • Replika szybowca ”Wrona” w locie. IV Zlot Zabytkowych Szybowców na górze Litwinka koło Białki Tatrzańskiej, 2.09.2023 r. (Źródło: Muzeum Lotnictwa Polskiego).

Źródło:

[1] Ombach M. "Wrona poleciała!". Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 9/2022.
[2] Jerzy Gruchalski- informacje.
[3] "Wrona Replika". PiotrP: Strona wstępna.
[4] "Replika szybowca szkolnego "Wrona" oblatana". Strona główna | dlapilota.pl.
[5] "W 85. rocznicę powstania Szkoły Szybowcowej Ślizgowej nr 10 w Rzadkowie prezentowano szybowiec Wrona rekonstruowany przez Jerzego Gruchalskiego ze Ślesina". Portal Konin – Przegląd Koniński – Twoja gazeta w regionie ....
[6] "O Jerzym Gruchalskim ze Ślesina. Jego replika szybowca Wrona w Muzeum Lotnictwa w Krakowie". Portal Konin – Przegląd Koniński – Twoja gazeta w regionie ....
[7] "IV Zlot Zabytkowych Szybowców". Muzeum Lotnictwa Polskiego.
blog comments powered by Disqus