Hawker "Hotspur", 1938

Samolot myśliwski. Wielka Brytania.
Prototyp samolotu myśliwskiego Hawker ”Hotspur” (K8309) z drewnianą makietą wieżyczki. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).

Pierwszym samolotem myśliwskim w służbie RAF, który wyposażono w grzbietową wieżyczkę z napędem silnikowym, był dwupłatowiec Hawker "Demon". W połowie 1935 r. Ministerstwo Lotnictwa ogłosiło przetarg, który miał wyłonić następcę "Demona". Zgodnie ze specyfikacją F.9/35, miał to być nowoczesny, całkowicie metalowy, dwumiejscowy samolot myśliwski o osiągach jednomiejscowych myśliwców. Miał być całkowicie pozbawiony uzbrojenia do strzelania na wprost- przewidziano jedynie cztery karabiny maszynowe w grzbietowej wieżyczce. Zgodnie z wymaganiami specyfikacji wieżyczka musiała posiadać napęd elektryczny. Jego przeznaczeniem było niszczenie samolotów bombowych nieprzyjaciela w dzień i w nocy.

Do przetargu zgłosiło się siedem firm: Armstrong Whitworth (dwusilnikowe, oparte na AW.34), Boulton Paul, Bristol (typ 147), Fairey, Gloster, Hawker i Supermarine (typ 305). Vickers rozpoczął prace nad projektem, ale nie dostarczył go Ministerstwu Lotnictwa. We wrześniu 1935 r. Ministerstwo Lotnictwa wybrało projekty firm Hawker, Boulton Paul i Armstrong Whitworth. Ta ostatnie nie prowadziła dalszych prac projektowych.

Przetarg wyłonił więc dwóch faworytów. Pierwszym, z racji doświadczenia w projektowaniu samolotów myśliwskich, była firma Hawker Siddeley Aircraft. Drugim- firma Boulton & Paul Ltd, która nabyła licencją na produkcję elektro- hydraulicznej wieżyczki strzeleckiej francuskiego koncernu SAMM, znacznie nowocześniejszej od ówczesnych konstrukcji brytyjskich. Samolot firmy Boulton Paul otrzymał oznaczenie P.82- późniejszy Boulton Paul "Defiant". Hawker swój projekt nazwał Hawker "Hotspur". Oba były konstrukcjami jednosilnikowymi.

Choć główne wysiłki firmy Hawker skupiły się na rozwoju i produkcji jednomiejscowego samolotu myśliwskiego Hawker "Hurricane", przystąpiono do prac projektowych. Głównym konstruktorem samolotu był Sydney Camm. Pracę ułatwił fakt, że firma otrzymała zamówienie na budowę lekkiego samolotu bombowego zgodnie z wymaganiami specyfikacji P.4/34. W efekcie powstał samolot Hawker "Henley", w którym wykorzystano szereg elementów konstrukcyjnych myśliwca "Hurricane" (w tym skrzydło). Chociaż "Henley" znacznie przewyższał zwycięzcę konkursu wg specyfikacji P.4/34-  samolot Fairey "Battle", był używany wyłącznie jako holownik celów powietrznych.

Hawker "Henley" posłużył jednak jako podstawa do stworzenia samolotu myśliwskiego,  spełniającego wymagania specyfikacji F.9/35. Dzięki temu możliwe było przyśpieszenie prac nad samolotem. Kadłub aż do kabiny pozostał praktycznie bez zmian. Tylną część kabiny skrócono, aby zrobić miejsce dla obracanej wieżyczki firmy Boulton-Paul, wyposażonej w napęd elektryczny i uzbrojonej w cztery karabiny maszynowe Browning kal. 7,7 mm. Wieżyczka nigdy nie została zainstalowana na samolocie. Zamiast tego prototyp otrzymał drewnianą makietę z balastem odpowiadającym masie uzbrojenia. Zewnętrzne części skrzydeł, pozbawione jednak uzbrojenia-  zestawu ośmiu karabinów maszynowych kal. 7,7 mm- pochodziły z samolotu "Hurricane". W przeciwieństwie do swojego konkurenta z firmy Boulton-Paul, "Hotspur" został uzbrojony jeden stały, zsynchronizowany karabin maszynowy Vickers kal. 7,7 mm. Do napędu zastosowano silnik Rolls-Royce "Merlin E" o mocy 712 kW (955 KM), wymieniony później na Rolls-Royce "Merlin II" o mocy 768 kW (1030 KM).

Niestety od początku prace opóźniały się z różnych powodów. Budowę prototypu rozpoczęto w 1937 r., jednak ukończono go dopiero latem 1938 r. Prototyp został zmontowany w warsztacie doświadczalnym firmy w Canbury, produkcja seryjna miała być podjęta w zakładach AV Roe & Co. Prototyp został oblatany 14.06.1938 r., czyli prawie rok po oblocie prototypu myśliwca Boulton Paul "Defiant".

W kwietnia 1937 r. firma Boulton Paul otrzymała wstępne zamówienie na produkcję 87 samolotów P.82, ponieważ miało to miejsce przed pierwszym lotem prototypu, samolot został faktycznie zamówiony z deski kreślarskiej. W związku z tym program prób w locie samolotu "Hotspur" został znacznie ograniczony, chociaż z tym samym silnikiem i uzbrojeniem był o 32 km/h szybszy od swojego konkurenta. Dalsze prace nad rozwojem samolotu zostały wstrzymane.

Zbudowany prototyp został przekazany Royal Aircraft Establishment (RAE). Samolot był używany w bazach w Bruglands i Farnborough, gdzie wykorzystywano go do testów klap, hamulców aerodynamicznych i lotów z dużą prędkością. Zamiast wieżyczki zainstalowano kabinę dla drugiego członka załogi, który siedział przodem do kierunku lotu. Duże drzwi wejściowe do kabiny drugiego członka załogi pozostały niezmienione.

W dniu 12.02.1942 r. (wg innych źródeł- w 1941 lub 1942 r.) Hawker "Hotspur" uległ zniszczeniu.

W Polsce.

Kpt. pil. inż. Zbigniew Oleński był pierwszym polskim pilotem w Royal Aircraft Establishment (RAE- Królewskim Instytucie Lotniczym) w Farnborough, przybył tam w marcu 1941 r. Wykonał w Farnborough ponad 200 lotów na samolotach Supermarine "Spitfire" i ponad 50 na Hawker "Hurricane", a także około 100 na innych typach alianckich samolotów myśliwskich. Wśród najbardziej egzotycznych brytyjskich myśliwców, jakie pilotował były prototypy nigdy nie wprowadzonych do produkcji seryjnej samolotów Miles M.20 i Hawker "Hotspur". Spośród zdobycznych samolotów niemieckich pilotował samoloty Focke-Wulf Fw-190A oraz Messerschmitt Me-110.

Konstrukcja.
Dwumiejscowy dolnopłat wolnonośny o konstrukcji metalowej.
Skrzydła o metalowej, dwudźwigarowej konstrukcji z metalowymi żebrami i dwoma dźwiga­rami pomocniczymi miały obrys trapezowy o za­okrąglonych końcówkach. profil u nasady to modyfikowany Clark YH o grubości 19% (cięciwa 2,47 m), zaś przy końcówkach Clark YH o grubości 12% (cięciwa 1.2 m). Wznios skrzydeł wynosił 3,5° (centropłat miał wznios zerowy), kąt natarcia 2°, zaś kąt skosu krawędzi natarcia 5° 6’. Pokrycie skrzydeł metalowe. Mechanizacja płata składała się z lotek i klap. Lotki miały metalową konstrukcję i kryte były płótnem, podczas gdy klapy w całości były metalowe.
Kadłub o konstrukcji metalowej. Pokrycie metalowe, w części ogonowej- płótnem. Centropłat, technologicznie stanowiący całość z kadłubem, był kryty blachą duralową i mieścił wnę­ki podwozia głównego. Kabiny zakryte.
Usterzenie klasyczne składało się ze statecz­nika pionowego ze sterem kierunku i poziomych ze sterem wysokości. Miały one metalową konstrukcję z żebrami oraz dźwigarami i kryte były płótnem. Statecznik pionowy, o identycznej jak poziome konstrukcji.
Podwozie trójpodporowe z kółkiem ogono­wym, chowane w locie. Koła główne, wyposażone w amortyzatory oleo-pneumatyczne. Koła podwozia głównego wyposażone one były w pneumatyczne hamulce. Kółko ogonowe chowane w locie.

Uzbrojenie- 1 stały, zsynchronizowany karabin maszynowy Vickers kal. 7,7 mm strzelający do przodu i umieszczony po lewej stronie przedniej części kadłuba oraz z 4 karabiny maszynowe Browning kal. 7,7 mm w wieżyczce Boulton-Paul zamontowanej za kabiną pilota.

Silnik- 12- cylindrowy, chłodzony cieczą, w układzie V typu Rolls-Royce "Merlin E" o mocy trwałej 712 kW (955 KM) i maksymalnej 779 kW (1045 KM), później Rolls-Royce "Merlin II" o mocy startowej 768 kW (1030 KM) i mocy trwałej 733 kW (995 KM).
Śmigło trójłopatowe, nastawne, metalowe typu Hamilton (wg [7]- śmigło De Havilland).

Dane techniczne Hawker "Hotspur" (wg [3]):
Rozpiętość- 14,46 (wg [4]- 14,59) m, długość- 10,91 (wg [4]- 11,01) m, wysokość- 4,32 (wg [4]- 4,37) m, powierzchnia nośna- 31,81 (wg [4]- 31,77) m2.
Masa własna- 2635 (wg [4]- 2631 kg, masa startowa- 3475 (wg [4]- 3740) kg.
Prędkość max- 508 (wg [4]- 510) km/h, wznoszenie- (wg [4]- 10,4) m/s, czas wznoszenia na wysokość 4750 m- 10,5', czas wznoszenia na wysokość 6000 m- (wg [4]- 15'), pułap- 8460 (wg [4]- 8500) m, zasięg- 860 (wg [4]- 600) km.

Galeria

  • Prototyp samolotu myśliwskiego Hawker ”Hotspur” w widoku z tyłu. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).
  • Prototyp samolotu myśliwskiego Hawker ”Hotspur” w widoku z przodu. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).
  • Hawker ”Hotspur”, jako samolot doświadczalny, ze zmienioną owiewką tylnej kabiny. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).
  • Samolot doświadczalny Hawker ”Hotspur”. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).
  • Samolot doświadczalny Hawker ”Hotspur”. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).
  • Hawker ”Hotspur”, rysunek w rzutach. (Źródło: Letectvi + Kosmonautika nr12/1998).

Źródło:

[1] Banach M. "Hawker Hotspur- zapomniany rywal Boulton Paul Defianta". SmartAge.pl: Strona główna.
[2] Matusiak W. "Polacy za sterami FW190". Skrzydlata Polska nr 11/2019.
[3] Němecek V. "Hawker Hotspur". Letectvi + Kosmonautika nr12/1998.
[4] "Hawker Hotspur".  Eine lose Folge von Dokumentationen vom Luftfahrtmuseum Hannover-Laatzen Stand Herbst 2017 - Seite 1.
[5] "Hawker Hotspur". BAE Systems: Home.
[6] Brew Alec "The Turret Fighters - Defiant and Roc". Seria Crowood Aviation Series. Wydawnictwo Crowood Press Ltd. Ramsbury, Marlborough, 2002.
[7] Jarrett P. "Nothing Ventured..." Aeroplane Monthly nr 5/1991.

blog comments powered by Disqus