Strzyżewice "Orlik" ("Ryś"), 1936

Amatorski szybowiec treningowy. Polska.
Szybowiec "Orlik" na terenie majątku Kołaczkowskich w Strzyżewicach, wrzesień 1936 r. Za sterami szybowca siedzi prawdopodobnie Władysław Rybicki, komendant Związku Strzeleckiego w Kiełczewicach Dolnych. (Źródło: F. Rymarz "Monografia Strzyżewic...").
W latach 1933- 1936 r. w Strzyżewicach gm. Piotrowice, w lubelskim okręgu Związku Strzeleckiego, został zbudowany szybowiec amatorski, typu przejściowego o nazwie "Orlik" (wg innych źródeł posiadał nazwę "Ryś"). Został zbudowany przez pododdział Związku Strzeleckiego w Kiełczewicach Dolnych.

Budowę szybowca zainicjował w 1933 r. Władysław Rybicki- dowódca kompanii Związku Strzeleckiego w Piotrowicach wraz z zarządem gminnym Związku. Wg [5]- to on dostarczył podkomendnym projekt techniczny szybowca. Nie wiadomo, kto był jego konstruktorem (z zapisu w Internecie wynika, że konstruktorem szybowca był Jan Jakubowski, brak jest potwierdzenia w innych źródłach). W pracach brali udział późniejsi lotnicy, uczestnicy II wojny światowej: Jan Jakubowski, Józef Pidek i Jan Pidek. Wspominany jest udział w budowie znanego w okolicy stolarza o nazwisku Teter z Kiełczewic Dolnych. Podobno w jego warsztacie wyrabiane były drewniane elementy użyte do budowy szybowca.

Szybowiec został zaprojektowany w układzie górnopłata typu parasol. Zastosowano bardzo łatwy w budowie kadłub o przekrojach poprzecznych na planie sześciokąta. Prostota technologiczno- wykonawcza była wręcz genialna- nie było potrzeby formowania sklejki na elipsoidalnych przekrojach kadłuba, a przy tym kadłub był już nieźle opływowy. Szybowiec został wykonany w zabudowaniach dworskich, udostępnionych przez Kazimierza Kołaczkowskiego ze Strzyżewic. Specjalistyczne części do awioniki i najpotrzebniejsze przyrządy pokładowe zakupiono w Zakładach Mechanicznych Plage & Laśkiewicz. Na podkreślenie zasługuje fakt, że uwień­czona powodzeniem realizacja budowy "Orlika" napotykała na  cały szereg przeciwności, które jednak przezwyciężono dzięki wytrwałej i konsekwentnej pracy.

W końcu września 1936 r. odbyło się poświęcenie szybowca. W uroczystości wzięli udział przedstawiciele władz państwowych, wojskowych, okoliczne ziemiaństwo, które interesowało się praca­mi Związku Strzeleckiego i pra­ce te czynnie popierało, wła­dze organizacyjne Związku Strzeleckiego oraz sąsiednie pododdziały. Aktu poświęcenia "Orlika" dokonał miejscowy ks. proboszcz. Przemówienia okolicznościowe wygłosili ks. dr Nowak z Lublina i starosta powiatowy dr Józef Bańkowski. Niezwykła uroczystość poświęcenia szybowca oraz jego udane loty wzbudziły zrozumiały podziw i uznanie wśród licznie zebranej okolicznej ludności.

Szybowiec oblatywał Jan Jakubowski. Pierwsze loty próbne "Orlika" wykazały normalną czułość w sterach i dobrą stateczność. Z przekazów ustnych od najstarszych mieszkańców Strzyżewic wiadomo, że szybowiec wykonał kilka lub kilkanaście lotów. Do pierwszej próby sprowadzono samochód, który ciągnął szybowiec. Natomiast kolejne starty były przy użyciu zaprzęgów konnych. Niekiedy zaprzęgiem powoziła siostra Jana Jakubowskiego. Ostatni lot zakończył się uszkodzeniem szybowca przez nagły podmuch wiatru. Nie został odbudowany.

Wg [6]- pierwszy lot szybowca wyznaczono na niedzielę, przybyło wielu okolicznych mieszkańców, został sprowadzony samochód do ciągnięcia szybowca, ale warunki atmosferyczne, bardzo silny wiatr i burza pokrzyżowały plany. Kolejna próba odbyła się w kilka dni później. Do ciągnięcia szybowca użyto koni. Maszyna wzbiła się w górę, jednak dość silny wiatr doprowadził do jej uszkodzenia i lot zakończył się rozbiciem szybowca. Pilot Jan Jakubowski wyszedł z wypadku bez większych obrażeń, jednak szybowca już nie odbudowano.

Konstrukcja.
Jednomiejscowy górnopłat zastrzałowy typu parasol o konstrukcji drewnianej.
Płat drewniany. Profil dwuwypukły. niesymetryczny. Płat zamocowany do kadłuba za pomocą pylona i podparty dwoma parami zastrzałów.
Kadłub o przekrojach poprzecznych na planie sześciokąta. Pokrycie ze sklejki. Kabina odkryta.

Źródło:

[1] "Poświęcenie nowego szybowca". Polska Zbrojna z 6 października 1936.
[2] "Strzelcy zbudowali szybowiec". nn ?/?, via Forum Odkrywcy: Forum.
[3] "Nieznany typ szybowca". Forum Odkrywcy: Forum.
[4] Marian Paszkiewicz "Słownik biograficzny żołnierzy i represjonowanych mieszkańców gminy Strzyżewice 1914 -1950". Wydana staraniem Strzyżewickiego Towarzystwa Regionalnego,  2019.
[5] Ferdynand Rymarz "Monografia Strzyżewic 1375-2018". Wydawnictwo Polihymnia. Lublin, 2018.
[6] "Jan Jakubowski". Myśliwcy - polskie lotnictwo myśliwskie w II Wojnie Światowej.

blog comments powered by Disqus