Kozłowski Władysław Aleksander
Władysław Aleksander Kozłowski ur. 8.09.1907 r. porucznik pilot, inżynier, konstruktor lotniczy.
Władysław był najstarszym synem Stefanii z Mystkowskich oraz Mieczysława Kozłowskiego. Matka urodzona w Korytnicy pod Węgrowem, była siostrą ks. Infułata Stanisława Mystkowskiego. Rodzice początkowo zamieszkali w Łosicach , gdzie prawdopodobnie przyszedł na świat Władysław. Po jakimś czasie rodzina dostała nakaz osiedlenia się na Syberii w miejscowości Fiodorówka. Mieczysław utrzymuje rodzinę pracując jako weterynarz. Po wybuchu rewolucji, po wielu ciężkich przeżyciach, rodzinie z czwórką dzieci udało się przedostać do Polski. W wolnej Polsce ojciec Władysława dosłużył się stopnia majora Wojska Polskiego. Niestety umiera wcześnie, bo już w 1926 r. Stefania Kozłowska wraz z czwórką dzieci zamieszkuje w Kaliszu. Mimo problemów finansowych, dzieci kształcą się. Pomaga krewny matki Kazimierz Mystkowski- właściciel kaliskiej fabryki pierników i biszkoptów.
Władysław uczęszcza do Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki. Od najmłodszych lat pasjonuje go lotnictwo. Z jego inicjatywy powstaje w dniu 7.02.1924 r. Szkolne Koło Lotnicze, którego prezesem został wybrany na spotkaniu organizacyjnym. Wkrótce po założeniu koła, staraniem zarządu i przy finansowej pomocy LOPP otwarto modelarnię. Najlepszych 30 modeli wystawiono na Wystawie Lotniczej. Na podstawie cyklu artykułów W. Korbela pt. ”Jak zbudować szybowiec i samolot sportowy?”, zamieszczonego w poznańskim czasopiśmie ”Lotnik" w 1925 i 1926 r. - zaprojektował samolot sportowy WK-1 ”Jutrzenka”. Uzyskawszy wiadomość o ogłoszeniu I Konkursu Awionetek- przystępuje do budowy samolotu oraz zgłasza swój udział w rywalizacji konstruktorów. W konkursie, który się odbył w dniach 6- 9.10.1927 r. jego awionetka WK-1 "Jutrzenka" zajmuje trzecie miejsce. Konstruktorem tej awionetki był Władysław Kozłowski, natomiast w budowie pomagali mu Ludwik Antonowicz, młodszy brat Jerzy Kozłowski oraz Józef Grzmilas. Sukces pobudził młodego konstruktora do dalszej pracy. Po uzyskaniu matury w 1927 r. wstępuje na Wydział Mechaniczny Politechniki Warszawskiej. W tym czasie projektuje awionetkę WK-2, jednak projekt ten nie zostaje zrealizowany. Oprócz studiowania, pracuje jednocześnie jako konstruktor lotniczy w Państwowych Zakładach Lotniczych. W wolnych od nauki i pracy chwilach konstruuje swój nowy samolot- dwuosobową awionetkę WK-3. Pomaga mu w budowie tego samolotu Ludwik Antonowicz. W 1935 r. awionetka zostaje zakupiona przez aeroklub łódzki jako samolot treningowy do szkolenia pilotów. Władysław jest członkiem Aeroklubu Warszawskiego, uzyskuje dyplom pilota samolotowego Międzynarodowej Federacji Lotniczej. Po przeszkoleniu w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty i kursie pilotażu na samolotach wojskowych w 3 pułku lotniczym Poznań- Ławica otrzymuje awans na podporucznika pilota.
Zdobywszy dyplom inżyniera, poświęca się pracom konstrukcyjnym. Pod koniec studiów zostaje głównym konstruktorem dwupłatowego samolotu sportowego PZL-5. Współtwórcą tego samolotu był inż. Stefan Malinowski. W Polskich Zakładach Lotniczych wykonano 11 tego typu awionetek z przeznaczeniem do aeroklubów.
W latach 1930-tych wstępuje w związek małżeński z Ireną z Florenckich. W 1936 r. pracuje jako konstruktor w PZL przy uzbrajaniu samolotów. W tym czasie zakłada Warszawskie Lotniczo- Żeglarskie Warsztaty. W 1939 r. uzyskał stanowisko kierownika działu montażowego w Państwowych Zakładach Lotniczych w Mielcu. Chcąc uzupełnić braki istniejące w technicznym słownictwie lotniczym , kończy w Mielcu encyklopedię lotniczą, która z powodu wybuchu wojny nigdy nie zostaje wydana.
W czasie okupacji zostaje zmuszony do zajęcia swojego dawnego stanowiska w niemieckiej już teraz fabryce samolotów. Inż. Kozłowski nie chce jednak budować samolotów dla okupanta. Już w styczniu 1940r. ucieka przez Węgry i Jugosławię do Francji. Po jej upadku dostaje się drogą okrężną przez Afrykę Północną (Oran, Casablanca) i Gibraltar do Anglii.
W Wielkiej Brytanii początkowo służy jako oficer techniczny, kończy szkolenie w 15 Elementary Flying Training School, kolejno w 3 Service Flying Trannig School, następnie szkoli się na pilota bombowca Vickers Armstrong "Wellington" w jednostce No 18 (Polish) Operational Training Unit RAF.
Nocą z 14 na 15.03.1942 r. załoga "Wellingtona" Mk. IC (T2961) rozbiła się po starcie z Bramcote. Zginęli wtedy por. Władysław Kozłowski, kpr. Hipp oraz plut. Stengierski oraz brytyjski pilot P/O David M. Jones, natomiast katastrofę przeżył radiotelegrafista ppor. Zenon Luba. Polacy pochowani zostali na Cmentarzu Oaston Road Cemetery w Nuneaton hr. Warwickshire (Wlk. Brytania).
Władysław Kozłowski był odznaczony m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem Lotniczym oraz Srebrną Odznaką LOPP.
Konstrukcje:
WK-1 ”Jutrzenka”, 1927, amatorski samolot sportowy.
WK-2, 1927, projekt amatorskiego samolotu sportowego.
PZL-5, 1930, samolot sportowy i szkolny.
WK-3, 1933, amatorski samolot szkolny.
Źródło:
[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.[2] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[3] "Kozłowski Władysław Aleksander". Niebieska eskadra - groby, cmentarze, pomniki, miejsca ....