Wróblewski W-1, 1910
Z początkiem 1910 r. Piotr Wróblewski (Salvez) opracował projekt nowego samolotu. Z pomocą brata Gabriela Wróblewskiego jego budowę zakończył w marcu 1910, a w kwietniu samolot na krótko wzniósł się w powietrze- stąd też miano W-1 (wg [2]- oznaczenie W-I) jako pierwszego samolotu braci Wróblewskich, który oderwał się od ziemi.
Tym razem uwagę skoncentrowali na samolocie układu normalnego, z zespołem napędowym usytuowanym z przodu kadłuba i z usterzeniem ogonowym. Płat nośny miał profil wzorowany na samolocie Blériot-XI, a kadłub, usterzenie i podwozie na samolocie Levavasseur ”Antoinette”. To ostatnie różniło od pierwowzoru amortyzowane sprężynami, przegubowe zawieszenie kół i środkowej płozy przeciwkapotażowej. Układ i rozwiązania techniczne tego podwozia, stosowanego już w samolocie Wróblewski W-0 i w kolejnych konstrukcjach Wróblewskich, były owocem oryginalnej myśli wynalazczej Piotra.
Samolot, już zdecydowanie lżejszy od W-0, wyposażono w silnik Anzani o mocy 18 kW (wg innych źródeł- silnik Anzani o mocy 36 kW- informacja błędna). Oryginalne było też dwułopatowe, drewniane śmigło o średnicy 2,4 m. Obliczył je i zbudował Piotr Wróblewski, dlatego mówiono o tym samolocie jako o jednopłacie typu "W" ze śmigłem typu "W". Stosowano je także w późniejszych konstrukcjach Wróblewskich, także w samolotach Blériot XI, eksploatowanych w Szkole Pilotów w Ambérieu-en-Bugey. Sterowanie w osi podłużnej i poprzecznej samolotu realizowano sterownicą w postaci wolantu, linowymi cięgnami połączoną z usterzeniem ogonowym i sterolotkami na końcówkach skrzydeł, sterowaniu zaś w płaszczyźnie pionowej służył orczyk, cięgnami połączony z usterzeniem kierunku.
Ówczesna prasa lyońska (m.in. Progre” i Lyon Républicain) podkreślała, że aparat charakteryzuje się znakomitymi właściwościami, które plasują go w rzędzie samolotów przyszłości. Przydała mu miana lyońskiego jako, że był pierwszym samolotem zbudowanym w Lyonie, o w pełni oryginalnej strukturze, który wielokrotnie wznosił się w powietrze, czego nie można powiedzieć o innych konstrukcjach tam wówczas powstających. Podkreślała kwalifikacje techniczne twórców. Zwracano uwagę na oryginalność rozwiązań metalowego kadłuba, Śmigla, własności lotne aparatu.
W cieniu pozostał fakt, że konstruktor zastosował słaby i zawodny silnik, co zważywszy masę płatowca (rzędu 420 kg) utrudniało start. W trakcie oblotów konstrukcji nieco ją zmodyfikowano. Wersja W-1bis zyskała już inny obrys płata i sterolotki, usytuowanej już nie w przedłużeniu końcówki skrzydła, lecz za listwą spływu płata.
Samolot spotkał się z zainteresowaniem lyońskiego przedsiębiorcy Josepha Berthaud, dzięki pomocy którego zyskał nowy, mocniejszy silnik Anzani o mocy 26 kW. Tę, trzecią wersję typu określaną w literaturze mianem W-1ter (wg wcześniejszych źródeł- W-2). W sierpniu 1910 r. zyskała nie tylko mocniejszy silnik, ale ponownie zmieniono obrysy płata i usterzenia, a co najistotniejsze to sterowanie sterolotką zastąpiono sterowaniem przez geometryczne i aerodynamiczne zwichrzanie płata nośnego, co pozostało już cechą znamienną kolejnych typów samolotów przez Wróblewskich budowanych.
Samolot ten wykonał kilka lotów, w jednym z nich 26 sierpnia złamano podczas lądowania śmigło, a we wrześniu 1910 r. Gabriel samolot ten rozbił (wg [3]- 26.08.1910 r. w trakcie lądowania na Grand Camp w Lyonie złamano jedną z łopat śmigła. Samolot odstawiono do hangaru i przerwano dalsze loty).
Dalszym rozwojem konstrukcji był samolot Wróblewski W-2 (Berthaud-W).
Konstrukcja.
Dwumiejscowy górnopłat o konstrukcji mieszanej (wg innych źródeł- konstrukcja drewniana- informacja błędna).
Płat trapezowy, wsparty na dwu rurowych dźwigarach stalowych, kryty płótnem, usztywniony linkami, mocowanymi do masztu nad kadłubem i do podwozia. Trójkątne końcówki skrzydeł, mocowane zawiasowo, były wychylane różnicowo za pomocą cięgien- działały jako lotki.
Kadłub o przekroju trapezowym, kratownicowy wykonany ze stalowych rur spawanych, kryty płótnem. Przód kadłuba kryty blachą aluminiową. Kabina odkryta.
Usterzenie pionowe i poziome od samolotu ”Antoinette”. Stateczniki trójkątne z krawędzią natarcia z drutu, kryte płótnem. Stery trójkątne z jednym żebrem i krawędzią spływu z drutu, kryte płótnem.
Podwozie klasyczne stałe. Samolot zaopatrzono w amortyzowane sprężynami, przegubowe zawieszenie kół i środkową płozę przeciwkapotażową.
Silnik:
- W-1, W-1bis- trzycylindrowy, chłodzony cieczą Anzani o mocy 18 kW (25 KM). Wg innych źródeł- silnik Anzani o mocy 36 kW (50 KM)- informacja błędna.
- W-1ter- trzycylindrowy, chłodzony cieczą Anzani o mocy 26 kW (35 KM).
Dane techniczne W-1 (wg [4):
Masa własna- ok. 420 kg.
Galeria
Źródło:
[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.[2] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[3] Januszewski S. „Samoloty ze znakiem W”. Skrzydlata Polska nr 4 i 5 /1990.
[4] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
[5] Januszewski S. "Wynalazki lotnicze Polaków 1836- 1918". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2013.