Stankiewicz "aeronef", 1885-1892

Projekt statodyny pionierskiej. Polska / Rosja.
Schemat sterowca z urządzeniem nośno- napędowym w formie ruchomego płata, krytego żaluzjowo wg projektu Apolinarego Stankiewicza. (Źródło: Januszewski S. ”Tajne wynalazki lotnicze Polaków: Rosja 1870-1917”).
W 1884 r. Apolinary Stankiewicz przedstawił Cesarskiemu Rosyjskiemu Towarzystwu Technicz­nemu (IRTO) projekt opracowanego przez siebie statku powietrznego. VII Oddział Żeglugi Powietrznej IRTO oceniał jego propozycje i zwrócił mu przed­stawioną dokumentację, uznając, że rozwiązania techniczne jego aparatu latającego są niewłaściwe.

W styczniu 1885 r. Stankiewicz zawiadomił ministra wojny o opracowanym przez siebie projekcie aerostatu, prosząc równocześnie o dotację, która umożliwi­łaby jego realizację i przeprowadzenie prób w locie. 23.02.1885 r. Komisja Zastosowań Militarnych Aeronautyki, Poczty Gołębiej i Wież Strażniczych zwróciła mu model statku powietrznego, prosząc o dokładny jego opis.

4.03.1885 r. i 11.04.1888 r. zgłosił w Rosji do opa­tentowania statek powietrzny, co też w 1885 r. odnoto­wała prasa Królestwa Polskiego i Galicji. Patent nr 103/1888, wydano mu 24.09.1888 r.

W memoriale patentowym prezentuje sterowiec złożony z powłoki gazowej w kształcie cylindrycznym, zakończonej z przodu stożkowo i z podwieszo­nej pod nią gondolą, którego ustrój napędowy stano­wi para ruchomych, żaluzjowo krytych skrzydeł po­ruszanych z góry w dół do tyłu za pośrednictwem odpowiedniego mechanizmu, którego konstrukcji bliżej nie przedstawiono.

Sądząc z rysunku należy mniemać, że siła wyporu aerostatu mogła równoważyć ciężary statku powietrznego zaś siłę wzlotu i napędu zapewniać miała praca ruchomych skrzydeł pracujących na wzór ptasi- tak jak wyobrażano to sobie w owej epoce. Skrzydła oparte były na sztywnych dźwigarach i połączone miękkimi cięgnami z kołowrotem. Jego obrót miał powodować ściąganie skrzydeł w dół i ich ruch robo­czy. W ruchu jałowym w górę lina odwijała się z bębna, po czym powtarzano cykl. Rozwiązanie to, nader prymitywne, uznać należy za niedostateczne. Równie chybionym pozostaje pomysł ruchomych skrzydeł o bardzo dużej powierzchni i znacznej roz­piętości. Autor rozwiązania nie mówi też nic o silni­ku. Sterowanie kierunkiem rozwiązuje przy użyciu konwencjonalnego steru kierunku zaś wysokością drogą przemieszczania środka ciężkości układu (prze­suwanie gondoli względem zbiornika gazu).

W dalszej korespondencji z Ministerstwem Wojny Stankiewicz twierdził, że przekazał Komisji wystarczające dane, by każdy specjalista mógł jego projekt ocenić i kilkakrotnie ponawiał prośby o dotację, m.in. 25.12.1886 r., 2.01., 30.12.1887 r. i 4.01.1888 r. Główny Zarząd Inżynierii (GIU) monitował Komisję Zastosowań Militarnych Aero­nautyki... o rozpatrzenie projektu Stankiewicza, który dosyłał kolejne notatki wyjaśniające układ swego statku powietrznego, m.in. 23.12.1887 r. dostar­czył notatkę zawierającą ogólny opis swego aerostatu. Komisja Zastosowań Militarnych Aeronautyki... 8.01.1888 r. informowała z kolei GIU, że pod­trzymuje negatywną ocenę propozycji Stankiewicza.

Na skutek nalegań Stankiewicza 11.06.1892 r. Komisja powtórnie rozpatrywała jego wniosek o dotację w wysokości 20 000 rb. na budowę aerostatu. Podtrzymała swe wcześniejsze stanowisko i jeszcze raz oddaliła prośbę Stankiewicza. Już wcześniej- 5.05.1892 r.- prosiła go o dokładny opis statku po­wietrznego, uznając te, którymi dysponowała- za niewystarczające. Stankiewicz postulat ten spełnił dopiero 4.07.1892 r. Jak pisał do GIU- przesyła dokładny opis aparatu swego wynalazku, przy czym w istocie rzeczy był on analogiczny do wcześniej­szych, choćby tego z 19.04.1892 r., w którym mówi się, że urządzeniem napędowo- sterowym aero­statu mają być ruchome płaty, co do efektywności działania których Komisja niewzruszenie wyrażała poważne wątpliwości. Stankiewicz- już w 1885 r.- zakładał, że jego ruchome płaty będą napędzane sil­nikiem mechanicznym. Sam nie opracował jego kon­strukcji- zwracał uwagę, że można by tutaj zastoso­wać silnik parowy Możajskiego. Świadczy to o zainte­resowaniu współczesnych pracami wynalazczymi Aleksandra Możajskiego, przypomnijmy, że jego silnikiem interesowali się również Georg Berthenson, a także Stefan Baranowski.

Co najmniej siedem lat trwała wymiana korespondencji A. Stankiewicza z władzami wojskowymi. Wyłania się z niej obraz aerostatu- "aeronefu"- dzisiaj po­wiedzielibyśmy statodyny, aerostatu opatrzonego parą ruchomych płatów, w proponowanym układzie niezdolnego do nabycia odpowiedniej prędkości lotu i kierowania sobą w powietrzu.

Źródło:

[1] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
[2] Januszewski S. "Tajne wynalazki lotnicze Polaków: Rosja 1870-1917". Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej. Wrocław 1998.
blog comments powered by Disqus