Stankiewicz "aeronef", 1885-1892
![](http://www.samolotypolskie.pl/uploads/Products/product_15664/preview_Stankiewicz_aeronef.jpg)
W styczniu 1885 r. Stankiewicz zawiadomił ministra wojny o opracowanym przez siebie projekcie aerostatu, prosząc równocześnie o dotację, która umożliwiłaby jego realizację i przeprowadzenie prób w locie. 23.02.1885 r. Komisja Zastosowań Militarnych Aeronautyki, Poczty Gołębiej i Wież Strażniczych zwróciła mu model statku powietrznego, prosząc o dokładny jego opis.
4.03.1885 r. i 11.04.1888 r. zgłosił w Rosji do opatentowania statek powietrzny, co też w 1885 r. odnotowała prasa Królestwa Polskiego i Galicji. Patent nr 103/1888, wydano mu 24.09.1888 r.
W memoriale patentowym prezentuje sterowiec złożony z powłoki gazowej w kształcie cylindrycznym, zakończonej z przodu stożkowo i z podwieszonej pod nią gondolą, którego ustrój napędowy stanowi para ruchomych, żaluzjowo krytych skrzydeł poruszanych z góry w dół do tyłu za pośrednictwem odpowiedniego mechanizmu, którego konstrukcji bliżej nie przedstawiono.
Sądząc z rysunku należy mniemać, że siła wyporu aerostatu mogła równoważyć ciężary statku powietrznego zaś siłę wzlotu i napędu zapewniać miała praca ruchomych skrzydeł pracujących na wzór ptasi- tak jak wyobrażano to sobie w owej epoce. Skrzydła oparte były na sztywnych dźwigarach i połączone miękkimi cięgnami z kołowrotem. Jego obrót miał powodować ściąganie skrzydeł w dół i ich ruch roboczy. W ruchu jałowym w górę lina odwijała się z bębna, po czym powtarzano cykl. Rozwiązanie to, nader prymitywne, uznać należy za niedostateczne. Równie chybionym pozostaje pomysł ruchomych skrzydeł o bardzo dużej powierzchni i znacznej rozpiętości. Autor rozwiązania nie mówi też nic o silniku. Sterowanie kierunkiem rozwiązuje przy użyciu konwencjonalnego steru kierunku zaś wysokością drogą przemieszczania środka ciężkości układu (przesuwanie gondoli względem zbiornika gazu).
W dalszej korespondencji z Ministerstwem Wojny Stankiewicz twierdził, że przekazał Komisji wystarczające dane, by każdy specjalista mógł jego projekt ocenić i kilkakrotnie ponawiał prośby o dotację, m.in. 25.12.1886 r., 2.01., 30.12.1887 r. i 4.01.1888 r. Główny Zarząd Inżynierii (GIU) monitował Komisję Zastosowań Militarnych Aeronautyki... o rozpatrzenie projektu Stankiewicza, który dosyłał kolejne notatki wyjaśniające układ swego statku powietrznego, m.in. 23.12.1887 r. dostarczył notatkę zawierającą ogólny opis swego aerostatu. Komisja Zastosowań Militarnych Aeronautyki... 8.01.1888 r. informowała z kolei GIU, że podtrzymuje negatywną ocenę propozycji Stankiewicza.
Na skutek nalegań Stankiewicza 11.06.1892 r. Komisja powtórnie rozpatrywała jego wniosek o dotację w wysokości 20 000 rb. na budowę aerostatu. Podtrzymała swe wcześniejsze stanowisko i jeszcze raz oddaliła prośbę Stankiewicza. Już wcześniej- 5.05.1892 r.- prosiła go o dokładny opis statku powietrznego, uznając te, którymi dysponowała- za niewystarczające. Stankiewicz postulat ten spełnił dopiero 4.07.1892 r. Jak pisał do GIU- przesyła dokładny opis aparatu swego wynalazku, przy czym w istocie rzeczy był on analogiczny do wcześniejszych, choćby tego z 19.04.1892 r., w którym mówi się, że urządzeniem napędowo- sterowym aerostatu mają być ruchome płaty, co do efektywności działania których Komisja niewzruszenie wyrażała poważne wątpliwości. Stankiewicz- już w 1885 r.- zakładał, że jego ruchome płaty będą napędzane silnikiem mechanicznym. Sam nie opracował jego konstrukcji- zwracał uwagę, że można by tutaj zastosować silnik parowy Możajskiego. Świadczy to o zainteresowaniu współczesnych pracami wynalazczymi Aleksandra Możajskiego, przypomnijmy, że jego silnikiem interesowali się również Georg Berthenson, a także Stefan Baranowski.
Co najmniej siedem lat trwała wymiana korespondencji A. Stankiewicza z władzami wojskowymi. Wyłania się z niej obraz aerostatu- "aeronefu"- dzisiaj powiedzielibyśmy statodyny, aerostatu opatrzonego parą ruchomych płatów, w proponowanym układzie niezdolnego do nabycia odpowiedniej prędkości lotu i kierowania sobą w powietrzu.
Źródło:
[1] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.[2] Januszewski S. "Tajne wynalazki lotnicze Polaków: Rosja 1870-1917". Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej. Wrocław 1998.