Maciewicz Lew (Leon)
Lew (Leon) Maciewicz, syn Makarego, prawosławny, ur. 1.01.1877 r. w Kijowie, polska prasa polonijna w USA pisała o nim jako o pochodzącym z rodziny polskiej na Białorusi. Pierwsza ofiara lotnictwa w Rosji. Inżynier technolog, inżynier budowy okrętów, członek IWAK od 29.10.1910 r.
W 1895 r. podjął studia w charkowskim Instytucie Technologicznym. Mimo wydalenia w 1901 r. z uczelni za aktywny udział w antyrządowym ruchu studenckim, zdołał w 1902 r. uzyskać dyplom inżyniera- technologa. Pracę zawodową rozpoczął w stoczniach Sewastopola i szybko przyjęto go do Korpusu Inżynierów Budowy Okrętów, tam uzyskał pierwszy stopień oficerski. Sprawował nadzór nad budową pancernika Joan Złatoust, w 1905 r. skierowano go na staż do Niemiec gdzie poznawał problematykę budowy okrętów wojennych. W październiku 1906 r. ukończył Nikołajewską Akademię Morską w Sankt Petersburgu, a w 1907 r. kurs żeglugi podwodnej, po którym skierowano go na cztery miesiące do Niemiec, celem nadzoru nad budową dla Rosji okrętów podwodnych Kambala, Karaś i Karp. W grudniu 1907 r. wpisano go na listę oficerów okrętów podwodnych i powierzono nadzór nad budową rosyjskich okrętów podwodnych budowanych dla morza Bałtyckiego.
W 1908 r. skierowano go do Moskwy, do Komitetu Technicznego Marynarki. Jako zastępca naczelnika Biura Konstrukcyjnego pracował tam pod kierunkiem słynnego uczonego- admirała gen. mjr. floty Aleksieja Nikołajewicza Kryłowa. Wiatach 1904- 1909 Maciewicz opracował m.in. projekt boi dla portu sewastopolskiego, dwa projekty zapór minowych, projekt systemu ochrony okrętów przed atakiem torpedowym i 14 projektów okrętów podwodnych. W okresie pracy w Sankt Petersburgu również pływał, na morzu spędził 198 dni, w tym 80 na okrętach podwodnych Karp i Sig.
W 1907 r. zainteresowało go lotnictwo. 15.07.1909 r. wygłosił wykład O typie samolotu morskiego. Opracował projekt samolotu wodno- lądowego, a władzom wojskowym przedstawił projekt wykorzystania okrętu wojennego w roli lotniskowca, sam opracował przy tym projekt katapulty startowej. Propozycje Maciewicza dowództwo Floty akceptowało, ale do działania przystąpiło dopiero w sierpniu 1910 r., już po tragicznej śmierci Maciewicza. Jakby nie było to aktywność Maciewicza zwróciła uwagę dowództwa.
Od 8 do 20.02.1910 r. przebywał we Francji. Morski Komitet Techniczny i Nadzwyczajny Komitet Odbudowy Floty Wojennej skierowały go tam celem zapoznania się ze stanem techniki lotniczej. Odwiedził wówczas zakłady Blériota, Towarzystwa Antoinette, Roberta Esnault-Pelterie, braci Voisin, zakłady Clement-Bayard, Wojskowe Laboratorium Aerodynamiczne w Chalons-Meudon, szkoły lotnicze Blériota i braci Wright w Pau, wiele lotnisk. Poznawał tajniki montażu i demontażu wielu typów samolotów, a dla władz wojskowych Rosji przygotował raport określający warunki techniczne dla ewentualnego zakupu dla armii samolotów- dwu jednopłatów typu Blériot, dwupłata Farman i jednopłata Levavasseur "Antoinette". 23.02.1910 r. na krótko powrócił do Libawy gdzie wykładał teorię okrętów podwodnych w Szkolnym Oddziale Żeglugi Podwodnej. Ponownie powrócił do Francji gdzie kierował zakupem samolotów, a ostatecznie zamówiono dwa Farmany, dwa Sommery, dwupłat "Telle", dwa jednopłaty Bleriot i dwa samoloty "Antoinette". Kierował tam również szkoleniem lotniczym pierwszej grupy oficerów rosyjskich. Również sam szkolił się na pilota. We Francji zdobył dyplom pilota (nr 178, w dniu 9.08.1910 r., na samolocie Henry Farman). W maju/czerwcu 1910 r. latał również w szkole Blériota w Pau, wraz z Haber-Włyńskim i Dorożyńskim. W okresie nauki pilotażu wykonał 45 lotów w czasie 6 h 13 min. 24 sek. (z tego w charakterze pasażera wykonał 13 lotów w czasie 2 h 24 min. 55 sek. i samodzielnie 32 loty w czasie 3 h 48 min. 29 sek., z tego 6 z pasażerami). W czasie nauki pilotażu i po powrocie do Rosji nadal pracował nad projektem własnego samolotu, przystąpił do opracowywania książki o żegludze powietrznej w wojnie morskiej.
Próbował również modernizować eksploatowane już w Rosji samoloty. Według jego wskazówek w samolocie typu Farman zainstalowano rozrusznik silnika Gnôme, umożliwiający wyłączanie i włączanie silnika wlocie. Z jego inicjatywy na górnym płacie samolotu Farman zainstalowano dodatkowe powierzchnie nośne zwiększające stateczność aparatu w locie i zwiększające jego udźwig użyteczny. Z kolei na samolocie typu Blériot zainstalowano drabinkę ułatwiającą pasażerowi zajmowanie miejsca w kabinie. Maciewicz żywo interesował się również udoskonaleniem śmigła lotniczego. Szczególną uwagę poświęcał jednak wspomnianemu projektowi własnego samolotu.
Lew Maciewicz dużo latał, we wrześniu 1910 r. wykonał pierwsze w Rosji loty nocne. 3.10.1910 r. pobił rekord Rosji w wysokości lotu- 1250 m (pobity przez A. Wasiliewa 8.06.1911 r.- 1700 m). Zginął 7 października 1910 r. w czasie Wszechrosyjskiego Święta Lotnictwa w Sankt Petersburgu. Uczestniczyli w nim również inni Polacy: Michał Scipio del Campo, Henryk Segno, Anatol Krumm, Bronisław Matyjewicz- Maciejewicz, Grzegorz Piotrowski i aeronauta Józef Drewnicki (8-29.09.1910 r.).
Tego dnia w pierwszym locie leciał z nim na Farmanie jako pasażer premier Piotr Arkadiewicz Stołypin, znany z osobistej odwagi, któremu lot dostarczył o tyle więcej emocji, że uprzedzono go, że Maciewicz jest aktywnych członkiem Partii Socjalistów- Rewolucjonistów. W drugim locie, na wysokości 385 m złamała się stójka międzypłatowa, uderzyła w śmigło, którego jedna łopata uległa zniszczeniu, wkrótce zniszczeniu uległy kolejne stójki, samolot stracił sztywność i sterowność, Maciewicz wypadł z samolotu i runął na ziemię. Jego śmierć wstrząsnęła Rosją, pogrzeb przybrał charakter narodowej manifestacji, z udziałem niemal miliona mieszkańców Sankt Petersburga. Pochowano go na cmentarzu Nikolskim przy Ławrze Aleksandra Newskiego. Na mogile ustawiono pomnik w formie 8- metrowej kolumny - dzieło architekta Iwana Aleksandrowicza Fomina, a w miejscu śmierci na Komendanckim Aerodromie pamiątkową płytę (1912 r.), w znakomitym stanie utrzymaną do dzisiaj, wśród bloków wzniesionego tutaj osiedla mieszkaniowego.
Po śmierci Maciewicza prasa snuła spekulacje, że jego katastrofa spowodowana została samobójstwem lotnika, który w ten sposób chciał zapłacić swym towarzyszom z organizacji terrorystycznej za niewykonanie polecenia zabicia w locie premiera Stołypina, który siadając na miejscu pasażera miał powiedzieć pilotowi, że w jego ręce składa swe życie.
Konstrukcje:
Maciewicz samolot, 1910, projekt morskiego samolotu lub wodnosamolotu rozpoznawczego operującego z okrętów.
Galeria
Źródło:
[1] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.[2] МирТесен - рекомендательная социальная сеть.