Granowski samolot, 1913

Projekt samolotu pionierskiego. Polska / Rosja.
Schemat ideowy samolotu Franciszeka J. Granowskiego (1/2- różne warianty stabilizatora; 3- przekrój statecznika ze stabilizatorem w różnych wersjach). (Źródło: Januszewski S. ”Wynalazki lotnicze Polaków 1836- 1918”).
Franciszek Juliusz Granowski zyskał we Francji kilka patentów wynalazczych, w tym na samolot o automatycznej stateczności po­przecznej. Patent nr 461.965, zgłoszony 28.08.1913 r., wydano mu 11.11.1913 r.

Memoriał opisowy i rysun­ki prezentują samolot i rozwiązania systemu jego samostateczności w locie. W tym celu konwencjonal­ne usterzenie poziome zyskuje dodatkową płaszczy­znę złączoną z nim na krawędzi natarcia oraz prze­ciwległych końcówkach w taki sposób, że powstaje kieszeń otwarta od listwy spływu. Usytuowana być może na dolnej lub górnej powierzchni usterzenia. W przekroju poprzecznym od listwy spływu posiada ona plan trójkąta. W przypadku pochylenia samolotu na jedną stronę, przeciwległa wewnętrzna powierzchnia tak skonstruowanego usterzenia stawia większy opór i działa stabilizująco, przywracając równowagę. Układ ten zredukować można do dwu niewielkich kieszeni usytuowanych na przeciwległych końcówkach uste­rzenia poziomego na górnej bądź dolnej jego płasz­czyźnie.

Rozwiązanie to posiada swe analogie z końców­kami płata czy usterzenia poziomego zamocowanymi skośnie ku górze pod kątem rozwartym (uszy). W formie zredukowanej stosowane jest niejednokrotnie np. w modelarstwie lotniczym przy kształtowaniu końcówek płatów bądź usterzenia poziomego celem uzyskania pewnej naturalnej samostateczności płatowca.

Granowski wiele lat prowadził badania z zakresu samostateczności samolotów wlocie. Prasa polska, początków XX w., donosiła, że opracował niewywracalny aparat trójkątny. Wskazywałoby to, że paten­towane rozwiązanie badał na modelu. W dotychcza­sowym piśmiennictwie polskim, pisząc o niewywracalnym aparacie trójkątnym Granowskiego twier­dzono, że był to samolot typu delta podobny temu jaki w 1910 r. zbudował Anglik Wyndham. W świetle opisu patentowego interpretację tę uznać należy za chybioną.

Źródło:

[1] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
[2] Januszewski S. "Wynalazki lotnicze Polaków 1836- 1918". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2013.
blog comments powered by Disqus