Jan Nepomucen Potocki urodził się 8.03.1761 r. w Pikowie na Podolu ( obecnie Ukraina) jako syn Józefa Potockiego krajczego koronnego i Anny Teresy z Ossolińskich.

Polski pisarz (tworzący w języku francuskim), podróżnik, polityk, historyk, publicysta, etnograf, jeden z pierwszych polskich archeologów, badacz starożytności słowiańskich, inżynier, pierwszy polski aeronauta, kawaler maltański zaszczycony Krzyżem Devotionis.

Jako 7- letni chłopiec opuścił ojczyznę. W latach 1773- 1776 uczył się wraz z bratem Sewerynem w szkołach w Lozannie i Genewie, gdzie odebrał staranne wykształcenie. Często przebywał w Paryżu. Świetnie władał językiem francuskim, a z językiem polskim zetknął się na dobre dopiero po przyjeździe do Polski w kwietniu 1778 r. Łącznie władał 8 językami. W tym samym roku, w stopniu podporucznika armii austriackiej brał czynny udział w kampanii bawarskiej. Porucznik wojsk austriackich.

Od 1778 r. odbywał liczne podróże po Wschodzie i po Europie, m.in. do Turcji i Egiptu (1784 r.), Holandii (1787 r.), Hiszpanii i Maroka (1791 r.), Dolnej Saksonii (1794 r.) i na Kaukaz (w latach 1797- 1798). Służył w armii austriackiej (1778 r.), walczył jako kawaler zakonu maltańskiego (w latach 1779-1780) z berberyjskimi piratami na Morzu Śródziemnym. Swoje przygody dokumentował w relacjach (część została zebrana w tomie Podróże, relację z podróży do Turcji i Egiptu przełożył na język polski Julian Ursyn Niemcewicz). Był jednym z pierwszych (począwszy od 1782 r.) badaczy historii i archeologii Słowiańszczyzny. Swoje odkrycia i przemyślenia odnośnie słowiańszczyzny spisał w 5 tomach Recherches sur la Sarmatie (1789- 1792) i w Histoire primitive.

W 1783 r. poślubił Julię Teresę Lubomirską, marszałkównę wielką koronną, dziedziczkę Łańcuta i Krzeszowic. Rok później (1785 r.) udał się drogą morską z Chersonia przez Stambuł do Egiptu, a następnie do Wenecji. Przez ponad 2 lata (1785- 1787) przebywał w Paryżu, dzięki uprzejmości E. Lubomirskiej (zamieszkał w jej paryskiej rezydencji). W Paryżu urodzili się dwaj synowie Alfred Potocki i Artur Stanisław Potocki. Aktywnie sprzyjał społeczno- politycznym dążeniom francuskiego mieszczaństwa. Jesienią roku 1787 r. udał się do Holandii, gdzie był świadkiem wojny domowej.

Po powrocie do Polski (via Wiedeń w marcu 1788 r.) przywdział strój polski, a dzięki koneksjom rodzinnym, został (kilka miesięcy później) posłem na Sejm Czteroletni z województwa poznańskiego i działaczem obozu reform (jako zdeklarowany przeciwnik Prus). Wybrany ze stanu rycerskiego sędzią Sejmu Czteroletniego w 1788 r. We wrześniu 1788 r. założył Drukarnię Wolną, wydającą Journal Hebdomadaire de la Diète tygodnik relacjonujący debaty sejmowe. 14.05.1790 r. w Warszawie Potocki towarzyszył w locie balonem pionierowi aeronautyki Jeanowi Blanchardowi stając się pierwszym Polakiem w historii, który wzniósł się w powietrze. W 1789 r. wstąpił do Korpusu Inżynierów Koronnych, z patentem na porucznika, kapitan w 1789 r. W 1791 r. przebywał w Hiszpanii, wyruszył przez Góry Sierra Morena do Kordoby. Góry były wówczas zaludnione przez zbójców, włóczęgów, przemytników i uciekinierów.  Ich  tajemnicze miejsca stały się tłem przygód kawalera Alfonsa van Wordena, bohatera powieści Jana Potockiego Rękopis znaleziony w Saragossie. W tym samym 1791 r. odwiedził Tetuan, Tanger, Rabat i Larach. Został przyjęty przez sułtana Maroka.

W 1792 r. walczył jako ochotnik w wojnie polsko- rosyjskiej. Po przystąpieniu króla do Targowicy przeniósł się do Łańcuta, gdzie przebywała jego żona. Dla sceny dworskiej w Łańcucie napisał w 1792 r. dramat w stylu komedii dell’arte Recueil des Parades (tłum. polskie: Parady).

W latach 1793- 1796 przebywał na przemian w Wiedniu i Niemczech. Wydał kolejne publikacje ze swoich podróży i badań historycznych. W 1794 r. w Krakowie zmarła Julia Potocka, jej mąż nie przerwał wtedy podróży po Niemczech. W 1797 r. Potocki podróżuje na Krym, dociera do Astrachania, przebywa w gościnie u Kałmuków. W następnym roku kontynuuje podróż i badania etnograficzne na Kaukazie.

W 1799 r. odbył się ślub Jana Potockiego z Konstancją, córką Stanisława Szczęsnego Potockiego z Tulczyna. Druga żona urodziła mu syna Andrzeja Bernarda i 2 córki Teresę i Irenę. W 1809 r. Potocki  rozwodzi się z Konstancją.

W  1803 r. został członkiem Towarzystwa przyjaciół Nauk w Warszawie. Znalazł posadę na dworze cara Aleksandra I. Między innymi został mianowany kierownikiem działu naukowego przy wielkim poselstwie rosyjskim hrabiego Jurija Gołowkina wyprawionym do Chin. Poselstwo liczyło 240 ludzi, w tym 40 dragonów, 20 Kozaków, orkiestrę wojskową, ale także zespół naukowców mających prowadzić obserwacje lingwistyczne, etnograficzne i przyrodnicze. W październiku 1805 r. przybyli do Kiachty przy granicy z chińską Mongolią, gdzie oczekiwali dwa miesiące na zgodę władz chińskich, obawiających się szpiegostwa ze strony tak licznej misji. 20 grudnia wyruszyli w dalszą drogę i 2.01.1806 r. dotarli do stolicy Mongolii Urgi. Ze względu na odmowę ambasadora Rosji oddania hołdu przedstawicielowi cesarza Chin w Urdze, poselstwo zawróciło i 19 lutego powróciło do Kiachty.

Jan Potocki tworzył głównie po francusku powieści fantastyczno-filozoficzne. Do największych dzieł należy zaliczyć Rękopis znaleziony w Saragossie (1805 r.). Oprócz tego powstało jeszcze około trzydzieści innych dzieł, a najważniejszym z nich jest Voyage en Turquie et en Egypte (1788 r.), Essay sur I'histoire universelle et recherches sur celle de la Sarmatie (1789-1792), Voyage dans quelques parties de la Basse- Saxe pour la recharche des antiquites Slaves ou Vendes (1795 r.).

W dniu 11.12.1815 r. popełnił samobójstwo trawiony melancholią. Został pochowany 1.01.1816  w Pikowie.

Konstrukcje:
Blanchard- Potocki balon, 1790, pionierski balon wolny na ogrzane powietrze.