M-21, 1975
W 1973 r. Polska i Jugosławia rozpoczęła wspólne prace nad przyszłymi samolotami dla potrzeb obu krajów i na sprzedaż na rynki trzecie. W dniu 11.04.1975 r. podpisane zostały Ogólne warunki współpracy naukowo- technicznej pomiędzy Polską Rzeczpospolitą Ludową a Socjalistyczną Federacyjną Republiką Jugosławii (znane pod skrótem PJWG- Polsko- Jugosłowiańska Współpraca Gospodarcza). Został powołany wspólny zespół konstrukcyjny, pracujący równocześnie w Belgradzie i w Warszawie. Pracownicy zespołu pochodzili z biur konstrukcyjnych zakładów UTVA Pancevo, Politechniki Belgradzkiej, WSK-Okęcie i Instytutu Lotnictwa. Ze strony polskiej zespołem kierował dr inż. Ryszard Orłowski z Instytutu Lotnictwa, z jugosłowiańskiej- prof. Stanojević z Politechniki Belgradzkiej. Efektem działania tego zespołu było opracowanie programu produkcji samolotów lekkich- o masie startowej do 5700 kg.
Wspólnie projektowane samoloty polsko- jugosłowiańskie otrzymały oznaczenia M-10, M-11, M-12, M-13, M-20, M-21, M-22 i M-23- nie mają one jednak nic wspólnego ze stosowanymi w tych samych latach i później oznaczeniami samolotów konstruowanych w WSK PZL-Mielec. Pod koniec 1975 r. zapadła w Polsce decyzja o przerwaniu współpracy.
Wielozadaniowy, sześciomiejscowy samolot krótkiego startu i lądowania M-21, zaprojektowany został w układzie jednosilnikowego wolnonośnego grzbietopłata. Przeznaczony do lotów służbowych, zadań sanitarnych, szkolenia w startach i lądowaniach STOL, do lekkiego transportu, wywożenia skoczków spadochronowych, turystyki i do szkolenia nawigacyjnego.
Miał to być powiększony M-20 i posiadał z nim znaczny stopień unifikacji struktury. Przewidywana w 1974 r. cena miała wynosić 2 500 000 zł. Rozpoczęcie produkcji seryjnej planowane było na początek 1980 r. Projekt nie doczekał się realizacji.
Konstrukcja.
Sześciomiejscowy wolnonośny grzbietopłat o konstrukcji metalowej. W wersji spadochronowej miejsce dla 5 skoczków. W wersji sanitarnej możliwość zabrania 4 chorych na noszach i lekarza ze sprzętem medycznym.
Płat prostokątno- trapezowy z klapami o dużej rozpiętości.
Kabina zakryta, przewietrzana i ogrzewana. Sterownice zdwojone. Możliwość demontażu drzwi kabiny. W wersji transportowej demontowalne fotele, uchwyty dla ładunku.
Podwozie stałe z kołem tylnym i ogumieniem niskociśnieniowym, możliwość montażu nart lub pływaków.
Wyposażenie- zestaw przyrządów VFR, na życzenie dodatkowe wyposażenie do lotów nocnych.
Silnik- wtryskowy Lycoming o mocy 313 kW (426 KM) z reduktorem, śmigło stałoobrotowe o dużej średnicy (2,56 m).
Dane techniczne M-21, obliczeniowe (wg [1]):
Rozpiętość- 14,6 m, długość- 9,6 m, wysokość- 2,8 m, powierzchnia nośna- 23,6 m2.
Masa własna- 1230 kg, masa całkowita- 2100 kg.
Prędkość max- 280 km/h, prędkość przelotowa- 225 km/h, wznoszenie- 4,5 m/s, zasięg- 900 km.
Źródło:
[1] Makowski T. "Polsko- jugosłowiańskie konstrukcie lotnicze". Skrzydlata Polska nr 6/2006.