RBWZ S-20, 1917
(Sikorski S-20)

Samolot myśliwski. Rosja.
Samolot myśliwski RBWZ S-20. (Źródło: archiwum).
Zimą 1914 r. w Rosji powstała es­kadra ciężkich bombowców (tzw. okrętów powietrznych) wyposażona w czterosilnikowe samoloty typu RBWZ S-22 "Ilja Muromiec". Wkrótce też wyłoniła się potrzeba stwo­rzenia lżejszego, zwrotnego i dobrze uzbro­jonego samolotu do ochrony bombowców przed lotnictwem nieprzyjaciela. Prace nad nowym samolotem prowadzone były w Russo- Bałtijskim Wagonnym Zawodzie w Petersburgu (RBWZ), pod kierunkiem inż. Igora Sikorskiego.

Opracowany  1915 r. samolot myśliwski RBWZ S-16 okazał się konstrukcją przestarzałą, która nie spełniała wymagań pola walki. Dlatego w połowie 1916 r. opracowany został projekt nowego jednomiejscowego samolotu myśliwskiego RBWZ S-20. W pracach aktywnie uczestniczył, słynny późniejszy konstruktor radziecki Nikołaj Nikołajewicz Polikarpow. Elegancki i mały aparat powstał na podstawie wieloletniego doświadczenia eksploatacji myśliwców RBWZ S-16 i innych samolotów tej klasy. W jego kon­strukcji zastosowano najlepsze osiągnięcia czasu w sferze sztuki konstruowania szybkich i zwrotnych samolotów. S-20 zaprojektowany został w układzie klasycznego jednosilnikowego, jednomiejscowego dwupłata z silnikiem rotacyjnym zainstalowanym z przodu kadłub. Kadłub miał wydłu­żoną formę, a rozwiązania aerodynamiczne samolotu były znakomite. Sterowanie realizowane było tak, jak i w innych samolotach Sikorskiego- kołem sterowym i orczykiem.

Seria 5 samolotów S-20 została zbudowana we wrześniu- październiku 1916 r. i była przeznaczona do przeprowadzenia kompleksowych prób fabrycznych i wojskowych. Silnik Gnôme "Monosoupape" o mocy 74 kW (100 KM), przewidziany w projekcie, został zastąpiony mocniejszym Rhône o mocy 88 kW (120 KM). Loty na pierwszych dwóch egzemplarzach S-20 zostały wykonane przez pilotów ośrodka testowego zlokalizowanego na Lotnisku Komendanckim w pobliżu Piotrogrodu. W I połowie 1917 r. co najmniej jeden samolot S-20 został wysłany dla przeprowadzenia prób do Eskadry Statków Powietrznych (Eskadra Wozdusznych Korablej, w skró­cie-  EWK).

Pod względem maksymalnej prędkości przewyższył on wszystkie wersje samolotów myśliwskich Nieuport dostarczanych do Rosji, niewiele ustępował jedynie nowemu my­śliwcowi firmy Vickers. Próby wykazały, że samolot szybko nabiera wysokości. Zdaniem pilotów myśliwiec mocno trzymał się w za­krętach i był bardzo stateczny.

Obok podstawowej wersji z silnikiem Rhône Ja konstruktor rozwa­żał modyfikacje wyposażone silniki rotacyjne Rhône Jb o mocy 88 kW (120 KM) lub Clerget o mocy 96 kW (130 KM) , a także wersję z dwurzędowym silnikiem Hispano Suiza o mocy 110 kW (150 KM) z układem cylindrów V.

Jesienią 1917 r. Sikorski przystąpił do prze­budowy S-20 na samolot wodnopłatowy, ale bolszewicki zamach stanu przerwał prace. Zachowały się dokumenty o prowadzeniu jesie­nią 1917 r. produkcji doświadczalnej serii S-20, z której cztery maszyny były już poważnie zaawansowane w budowie.

Dużą wadą samolotu S-20 był zastosowany do jego napędu silnik rotacyjny, znacznie lepszy byłby silnik stacjonarny chłodzony wodą lub powietrzem. Dlatego wiosną 1917 r. został zbudowany ulepszony prototyp RBWZ S-22, napędzany gwiazdowym silnikiem chłodzonym powietrzem Salmson o mocy 110 kW (150 KM). Ze względu na zastosowanie mocniejszego silnika, nieznacznie wzrosły wymiary i masa samolotu. Jego testy w locie zostały przeprowadzone na Lotnisku Komendanckim latem 1917 r. Próby w locie wykazały znaczny wzrost osiągów. Prędkość max wzrosła do 200 km/h, znacznie wzrosła również prędkość wznoszenia i pułap. Uzbrojenie zostało wzmocnione i składało się z 2 zsynchronizowanych karabinów maszynowych zamontowanych po bokach przodu kadłuba przed kabiną pilota. Dalszy los tego najlepszego samolotu myśliwskiego konstrukcji I. I. Sikorskiego jest nieznany.

W Polsce.

Wiosną 1916 r. inż. Witold Jarkowski objął stanowisko dyrektora naczelnego Rosyjsko- Bałtyckiego Zakładu Lotniczego Towarzystwa Akcyjnego (RBWZ)- "Awiabałt" w Piotrogrodzie. Stał się tym samym najbliższym współ­pracownikiem Igora Iwanowicaz Sikorskiego- głównego konstruktora. Od 1916 r. Jarkowski kierował produkcją, m.in. ciężkich samolotów RBWZ "Ilja Muromiec" oraz samolotów lekkich RBWZ S-16, RBWZ S-19 i RBWZ S-20.

Robert Niżewski, Rosjanin o polskich korzeniach, wykonał lot próbny na samolocie S-20, który zakończył się wypadkiem. Na wysokości dwustu metrów samolot wymknął się spod kontroli. Na szczęście uderzył w ziemię bokiem, dzięki temu skrzydło zamortyzowało upadek. Pilot został ranny.

Konstrukcja RBWZ S-20.
Jednomiejscowy dwupłat o konstrukcji drewnianej.
Płaty miały standardową, w całości drew­nianą, dwudźwigarową konstrukcję. Lotki zamontowane tylko na górnym skrzydle. Skrzydła różniły się od siebie rozpiętością i obrysem. Rozpiętość i cię­ciwa górnego płata były znacznie większe. W górnym płacie znajdowało się półokrągłe wycięcie na krawędzi spływu nad kabiną, co miało zapewnić pilotowi lepszy widok do góry. Komora płatów jednoprzęsłowa usztywniona wykrzyżowaniem ze stalowych taśm. Pokrycie płótnem lnianym. Dla doświadczeń Sikorski dwie klatki skrzydeł różniące się profilami.
Kadłub o przekroju prostokątnym we wszystkich sekcjach od silnika do ogona. Przód kadłuba zaokrąglony przez cylindryczną osłonę silnika. Górna część kadłuba zaokrąglona od kabiny pilota do usterzeni pionowego. Kabina odkryta.
Usterzenie ogonowe miało opływowe, koliste formy. Usterzenie pionowe składało się ze statecznika i steru kierunku. Usterzenie poziome, składało się ze statecznika i dzielonego steru wysokości.
Podwozie w układzie klasycznym, stałe.

Uzbrojenie:
- S-20- 2 karabiny maszynowe: jeden zsynchronizowany Vickers umieszczony przed kabiną pilota oraz Lewis, ustawiany nad centropłatem dla strzelania poza obrębem dysku śmigła. Wg innych źródeł- 1 lub 2 zsynchronizowane karabiny maszynowe Vickers umieszczone przed kabiną pilota,
- S-22- 2 zsynchronizowane karabiny maszynowe Vickers umieszczone przed kabiną pilota.

Silnik:
- S-20- rotacyjny Rhône o mocy 88 kW (120 KM),
- S-22- gwiazdowy silnik chłodzony powietrzem Salmson o mocy 110 kW (150 KM).

Dane techniczne RBWZ S-20 (wg [2]):          
Rozpiętość- 8,2 m, długość- 6,5 m, wysokość- 2,56 m, powierzchnia nośna- 17,0 m2.
Masa własna- 395 kg, masa startowa- 570 kg.
Prędkość max- 190 km/h, pułap- 7000 m.

Dane techniczne RBWZ S-22 (wg [3]):
Powierzchnia nośna- 18,3 m2.
Masa własna- 760 kg, masa startowa- 1030 kg.
Prędkość max przy ziemi- 205 km/h, prędkość max na wysokości 2000 m- 175 km/h, czas wznoszenia na 2000 m- 5,03', pułap- 6200 m, czas lotu- 2,3 h.

Galeria

  • Samolot RBWZ S-20 podczas prób. (Źródło: archiwum).
  • Samolot RBWZ S-20 w widoku z przodu. (Źródło: archiwum).
  • RBWZ S-20, rysunek w rzutach. (Źródło: www.airwar.ru).

Źródło:

[1] Januszewski S. "Witold Jarkowski. Inżynier aeronauta- pionier lotnictwa". Politechnika Wrocławska. Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2006.
[2] Уголок неба - Большая авиационная энциклопедия.
[3] Военное обозрение.
[4] Januszewski S. "Pionierzy. Polacy w siłach powietrznych Wielkiej Wojny 1914-1918". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2019.

blog comments powered by Disqus