WBS balon reklamowy Franaszek, 1938

W II połowie 1938 r. w warszawskiej fabryce materiałów fotochemicznych J. Franaszek powstał pomysł promowania materiałów fotograficznych przy pomocy specjalnie zbudowanego balonu na uwięzi. Projekt koncepcyjny opracował Leonard Sempoliński kierownik techniczny i znany później fotografik warszawski. Powłoka z tkaniny przegumowanej miała kształt rolki błony zwojowej 6x9. Pod spodem zwisał trójkątny transparent z odpowiednimi napisami i logo firmy. Zamówienie złożono w WBS, gdzie balon został ukończony i oblatany w listopadzie 1938 r.
Wykonanie samej powłoki, pomimo jej wymyślnego kształtu nie przedstawiało trudności. Problem użytkowy sprawiało natomiast zamocowanie uzdy pojedynczej liny uwięzi, łączącej tę liną z linami stropowymi schodzącymi od powłoki. Balon o tym kształcie był niestabilny i kręcił się pod wpływem wiatru dookoła osi pionowej. Zależnie od kierunku i intensywności obrotu balonu, przy sztywnym połączeniu uzdy z linami, mogło to doprowadzić do ukręcenia lub rozplecenia liny uwięzi. Dla zapobieżenia tej niebezpiecznej tendencji główny konstruktor WBS - inż. Józef Paczosa zaprojektował dla uzdy oryginalny przegub osiowo- kulowy pozwalający na swobodny obrót balonu bez naruszenia struktury liny uwięzi. Pomysł został zgłoszony przez WBS jako wzór użytkowy do Urzędu Patentowego RP.
Balon reklamowy Franaszek zadebiutował publicznie podczas międzynarodowych zawodów sportów zimowych FIS w Zakopanem w lutym 1939 r. Impreza stanowiąca wówczas odpowiednik obecnej olimpiady zimowej była wielkim wydarzeniem, a firma Franaszek zapewniała jej fotograficzny serwis prasowy. Sam balon stanowił clou promocji wyrobów. Później był wielokrotnie pokazywany w stolicy z okazji imprez i świąt. Ostatni raz wystąpił w czerwcu 1939 r. na stadionie Legii przy ul. Łazienkowskiej kiedy zerwał się z uwięzi i poszybował wysoko przez Wisłę nad Pragę, gdzie pękł i spadł na miasto.
Szczątki nadające się do naprawy przewieziono na dziedziniec komisariatu policji przy ul. Jagiellońskiej. Później złożono go na strychu budynku wytwórni J. Franaszek na Woli. Spłonął razem z fabryką podczas Powstania w sierpniu 1944 r.
Dane techniczne Balon reklamowy Franaszek (wg [1]):
Długość- 12,0 m, średnica- 3,5 m, objętość 115,00 m3.
Pułap operacyjny- 30 m.
Źródło:
[1] Morgała A. "Balony specjalnego przeznaczenia". Lotnictwo z Szachownicą nr 35.