Heinkel Не-219 "Uhu", 1942
Samolot Heinkel He-219 wywodzi się z prywatnego projektu firmy Ernst Heinkel Flugzeugwerke A.G., oznaczonego Projekt 1060. Był to samolot klasy Kampfzerstörer, czyli wielozadaniowy dwusilnikowy samolot zdolny do działania jako myśliwiec dalekiego zasięgu, samolot rozpoznawczy czy szybki samolot bombowo- torpedowy. Prace projektowe rozpoczęty się latem 1940 r. Projekt oparto na rewolucyjnych wówczas założeniach. Miał to być samolot wyposażony w ciśnieniową kabinę, zdalnie sterowane stanowiska defensywnego uzbrojenia strzeleckiego oraz trójkołowe podwozie z przednim kołem. Początkowo Luftwaffe było nastawione sceptycznie do tego projektu. Jednak w lutym 1941 r. podjęto decyzję o prowadzeniu dalszych prac rozwojowych. Projekt 1060 otrzymał oznaczenie typu Heinkel He-219. Miał to być samolot rozpoznawczy albo dzienny lub nocny samolot bombowy dalekiego zasięgu. Napęd stanowić miały 2 silniki Daimler-Benz DB 613. Wersja rozpoznawcza miała posiadać zasięg 3000 km. Prędkość max na wysokości 9000 m nie mniejsza niż 680 km/h. W marcu 1941 r. złożono zamówienie na budowę prototypu.
21.06.1941 r. Technisches Amt polecił ograniczyć pracę do prototypu wersji rozpoznawczej. Ciśnieniowa kabina miała zapewnić pułap operacyjny 9000 m. Trójkołowe podwozie z kołem przednim miało zostać zastąpione klasycznym z kółkiem ogonowym. Masa własna miała być obniżona z 14 137 kg do 12 203 kg, rozpiętość miała być zmniejszona z 21,0 m do 18,5 m. Prędkość max- 730 km/h na wysokości 9000 m. W październiku 1941 r. zrezygnowano z prac nad wersją dalekiego rozpoznania. na korzyść dwumiejscowego samolotu niszczycielskiego oraz nocnego i wysokościowego myśliwca. Jako jednostkę napędową przewidziano silniki DB 603 o mocy max 1287 kW (1750 KM) każdy.
W styczniu 1942 r. prace zostały skoncentrowane na wersji nocnego samolotu myśliwskiego, który miał być następcą samolotów Messerschmitt Bf-110, Junkers Ju-88C, Dornier Do-17 i Dornier Do-217. Biuro konstrukcyjne zobowiązane zostało do dalszego obniżenia masy startowej samolotu do 11 510 kg i rozpiętości do 17,5 m. Miał on zostać wyposażony w urządzenie radiolokacyjne FuG 212 Lichtenstein C-1. Uzbrojenie ofensywne złożone być miało z 2 działek MG 151 kal. 15 mm w przykadłubowej części skrzydeł oraz z 2 działek MG 151 kal. 20 mm lub 1 działka MK 103 kal. 30 mm w dolnej części kadłuba. Uzbrojenie obronne, obsługiwane przez obserwatora, obejmować miało dwa zdalnie sterowane stanowiska strzeleckie pod i na kadłubie wyposażone w 2 karabiny maszynowe MG 131 kal. 13 mm każde. Przewidywano tez możliwość zabierania ładunku 2000 kg bomb. Jako nocny myśliwiec przewidziana była wersja Не-219A, natomiast jako samolot wysokościowy dzienny He-219B. Jej napęd stanowić miały silniki DB 614, rozpiętość miała wzrosnąć do 28,5 m. Załoga miała zajmować miejsce w trzyosobowej kabinie ciśnieniowej.
Ponieważ zdalnie sterowane stanowiska broni strzeleckiej okazały się niedopracowane, podjęto decyzję o wyeliminowaniu zdalnie sterowanego uzbrojenia obronnego i ograniczeniu się do pojedynczego karabinu maszynowego MG 131 kal. 13 mm, obsługiwanego przez drugiego członka załogi. Umożliwiło to wzmocnienie uzbrojenia ofensywnego do 2 działek MG 151 kal. 20 mm po jednym w nasadzie każdego płata oraz 4 działek kal. od 15 do 30 mm w podkadłubowej gondoli. 1.09.1942 r. zwiększono zamówienie do 12 prototypów He-219 oraz 173 samolotów wariantu Не-219A. Produkcja tych samolotów miała być podjęta przez zakłady w Budzyniu pod Kraśnikiem i w Mielcu na terytorium Generalnej Guberni.
Pierwszy prototyp He-219 V1 został oblatany 15.11.1942 r. Ogólne właściwości pilotażowe nowej konstrukcji były zadowalające. Początkowo uzbrojenie składało się z 2 działek MG 151 kal. 20 mm umieszczonych w nasadzie skrzydeł oraz z 1 karabinu maszynowego MG 131 kal. 13 mm na ruchomej podstawie zainstalowanej w tylnej kabinie. Samolot osiągał prędkość 615 km/h. W lutym 1943 r. otrzymał baterię złożoną z 4 działek MK 108 kal. 30 mm, umieszczonych w podkadłubowej gondoli. Kolejne prototypy: drugi V2, trzeci V3 i czwarty V4 wyposażone zostały w gondole z 4 działkami MG 151 kal. 20 mm. Wszystkie te prototypy napędzane były również silnikami DB 603A. He-219 V4, oblatany w marcu 1943 r., otrzymał radar pokładowy FuG 212 Lichtenstein C-1. He-219 V5 wyposażono eksperymentalnie w 6 działek MG 151 kal. 15 mm. W maju 1943 roku He-219 V5 przezbrojony został w 4 działka MK 103 kal. 30 mm. Równocześnie z próbami prototypów rozpoczęła się produkcja wersji przedseryjnej Не-219A-0. W zależności od uzbrojenia samoloty te zaliczano do wariantu He-219A-0/R1 z 2 działkami MK 108 kal. 30 mm oraz 2 działkami MG 151 kal. 20 mm albo do wariantu He-219A-0/R2 z 4 działkami MK 103 kal. 30 mm. W początkach czerwca 1943 r. pierwsze maszyny He-219A-O trafiły do I./NJG 1. Samoloty Не 219A-0 produkowane były w zakładach Flughafen Wien-Schwechat, natomiast ich produkcja w zakładach Flugzeugwerk- Mielec w Mielcu opóźniała się w powodu braku wykwalifikowanego personelu oraz niedostatków w zaopatrzeniu w materiały.
W ramach programu prób w prototypie He-219 V2 zamontowane zostały silniki DB 603G o mocy startowej 1397 kW (1900 KM) i mocy max 1147 kW (1560 KM). Jednak do napędu wersji Не-219A-1 wybrano silniki DB 603E, wyposażone w instalację GM-1. Wersja ta, miała obok zadań nocnego myśliwca, wypełniać również zadania szybkiego bombowca. Przed zakończeniem prób z jej prototypami podjęto decyzję o rozpoczęciu produkcji wersji Не-219A-2 i dalsze prace nad wersją A-l zostały zakończone. Не-219A-2 miał być zmodyfikowanym samolotem myśliwskim nocnym. Prototypem tej wersji była maszyna He-219A-0/R3, napędzana silnikami DB 603A i uzbrojona w 4 działka MK 103 kal. 30 mm oraz w 2 działka MG 151 kal. 20 mm. Samolot ten, oblatano w końcu lipca 1943 r. Zakłady Flughafen Wien-Schwechat wyprodukowały ok. 40 egz. He-219A-2/R1 uzbrojonych w 2 działka MK 103 kal. 30 mm umieszczone w podkadłubowej gondoli oraz w 2 działka MG 151 kal. 20 mm w nasadzie skrzydeł. Nieliczne egzemplarze posiadały dodatkowe 2 działka MK 108 kal. 30 mm w kadłubie jako system "Schräge Musik". Wariant He-219A-2/R2 mógł przenosić odrzucany w locie dodatkowy zbiornik paliwa o pojemności 900 dm3. W skład wyposażenia radiolokacyjnego wchodził radar Lichtenstem C-1, a od końca 1943 r. Lichtenstein SN-2.
Na przełomie lat 1943 / 1944 powstały projekty wersji Не-219A-3 i He-219A-4. Pierwsza z nich miała być szybkim, trzymiejscowym samolotem myśliwsko- bombowym napędzanym silnikami DB 603G, natomiast druga wysokościowym samolotem rozpoznawczo- bombowym wyposażonym w silniki Jumo 222 oraz skrzydła o większej rozpiętości. Dalszych prac nie prowadzono.
Na początku 1944 r. rozpoczęto produkcję wersji Не-219A-5. Pierwszym prototypem tej wersji był He-219A-016 (V16). Samolot posiadał zmienioną osłonę kabiny, zlikwidowane zostało miejsce do zamontowania karabinu maszynowego MG 131 kal. 13 mm, który miał służyć do obrony własnej samolotu. Pierwszy seryjny He-219A-5 opuścił zakłady w Schwechat w marcu 1944 r., natomiast pierwszy samolot tej wersji ukończony został zakładach Heinkel w Marienehe w miesiąc później. Wczesnoseryjne Не-219A-5 napędzane były silnikami DB 603A, natomiast późniejsze otrzymały silniki DB 603E. Wersja ta posiadała następujące zestawy wyposażenia:
- He-219A-5/R1- z uzbrojeniem złożonym z 2 działek MG 151 kal. 20 mm umieszczonych w nasadzie skrzydeł, 2 działek MK 108 kal. 30 mm w gondoli podkadłubowej oraz 2 działek MK 108 w kadłubie jako "Schräge Musik",
- He-219A-5/R2- z 2 działkami MG 151 kal. 20 mm umieszczonymi w nasadzie skrzydeł, 2 takimi samymi działkami w podkadłubowej gondoli oraz 2 działkami MK 108 kal. 30 mm w kadłubie ("Schräge Musik"),
- He-219A-5/R3 - z 2 działkami MG 151 kal. 20 mm w nasadzie skrzydeł, 2 działkami MK 103 kal. 30 mm w podkadłubowej gondoli oraz z 2 działkami MK 108 kal. 30 mm jako "Schräge Musik" w kadłubie,
- He-219A-5/R4- zastosowany w egzemplarzu He-219 V34, uzbrojony w 2 działka MG 151 kal. 20 mm w nasadzie skrzydeł, 2 działka tego samego typu w gondoli podkadłubowej i dwa działka MK 108 kal. 30 mm jako "Schräge Musik" w kadłubie, jako dodatkowe wyposażenie zamontowano powiększoną kabinę mieszczącą trzech członków załogi, z których jeden obsługiwał ruchomy, umieszczony w tylnej części osłony kabiny, karabin maszynowy MG 131 kal. 13 mm.
Z uwagi na coraz liczniej pojawiające się nad Niemcami samoloty De Havilland DH-98 "Mosquito" powstała wersja Не-219A-6 przeznaczonego do ich zwalczania. Był to samolot bazujący na płatowcu Не-219A-2, pozbawiony jednakże opancerzenia i części zbędnego wyposażenia w celu maksymalnego odciążenia. Uzbrojenie zredukowane zostało do 4 działek MG 151 kal. 20 mm. Napęd stanowiły silniki DB 603L będące wersją silników DB 603E wyposażoną w dwustopniową turbosprężarkę oraz instalacje MW 50 (wtrysk metanolu z wodą) i GM-1 (wtrysk podtlenku azotu). Silnik DB 603L osiągał moc startową 1544 kW (2100 KM) i moc max 1287 kW (1750 KM). Samolot ten posiadał prędkość maksymalną 650 km/h.
Ostatnim produkowanym seryjnie wariantem He-219 była wersja A-7. Prototypami tej wersji były samoloty V25, V26 i V27 Jej płatowiec oparto na wersji A-5. Podstawowymi zmianami było zwiększenie masy opancerzenia, zainstalowanie dwuosobowej ciśnieniowej kabiny oraz nowa awionika. Pilot chroniony był pancernymi osłonami od przodu oraz wiatrochronem z pancernego szkła, obaj członkowie załogi zajmowali miejsca w fotelach wyrzucanych. Wyposażenie radiowe składało się z radarów FuG 220 Lichtenstein SN-2 oraz FuG 218 Neptun, odbiorników radiowych FuG 10P, FuG 16ZY, urządzenia identyfikacyjnego swój- obcy FuG 25a, radiowysokościomierza FuG 101 a oraz odbiornika sygnałów radionawigacyjnych pomagających podczas lądowania bez widoczności ziemi FuG 12F. Wszystkie warianty He-219A-7 posiadały 2 kadłubowe działka MK 108 instalowane jako "Schräge Musik". Stałe, strzelające do przodu uzbrojenie strzeleckie uzależnione było od wariantu wyposażenia:
- He-219A-7/R1- posiadał 2 działka MK 108 kal. 30 mm w nasadzie skrzydeł oraz 2 działka MK 103 kal. 30 mm i 2 działka MG 151 kal. 20 mm w podkadłubowej gondoli,
- He-219A-7/R2- działka MK 103 w podkadłubowej gondoli zastąpione zostały działkami MK 108,
- He-219A-7/R3- posiadał 2 działka MG 151 kal. 20 mm w nasadzie skrzydeł oraz 2 działka tego samego typu i 2 działka MK 108 kal. 30 mm w podkadłubowej gondoli,
- He-219A-7/R4- uzbrojony był w 2 działka MG 151 kal. 20 mm w nasadzie skrzydeł oraz 2 działka tego samego typu w gondoli podkadłubowej,
- He-219A-7/R5- przeznaczony miał być do zwalczania samolotów DH-98 "Mosquito". Jego uzbrojenie strzeleckie było identyczne z He-219/R3, natomiast nowością było zastosowanie silników Junkers Jumo 213E z instalacją MW 50 dysponujących mocą maksymalną 1397 kW (1900 KM),
- He-219A-7/R6- najszybszy wariant samolotu, zbudowany w jednym egzemplarzu. Wyposażony w silniki Jumo 222 o mocy 1838 kW (2500 KM) i osiągający prędkość max do 700 km/h.
W lipcu 1944 r. powstał prototyp wersji He-219B-1. Miał być to nocny myśliwiec wysokościowy z silnikami Jumo 222A o dłuższym kadłubie i powiększonej rozpiętości skrzydeł. Prototyp tej wersji wyposażono jednak w silniki DB 603Aa. Samolot otrzymał również nowe, wytrzymalsze podwozie oraz uzbrojenie złożone z 4 działek MG 151 kal. 20 mm strzelających do przodu i dwóch działek MK 108 kal. 30 mm w kadłubie ("Schräge Musik"). Kolejną wersją rozwojową miał być He-219B-2 przeznaczony do zwalczania samolotów DH-98 "Mosquito", napędzany silnikami Jumo 222E/F, wyposażony w dodatkowe zbiorniki paliwa oraz uzbrojenie zredukowane do 2 działek MK 108 w przykadłubowej części skrzydeł i dwa działka tego samego typu w kadłubie jako "Schräge Musik", zrezygnowano całkowicie z podkadłubowej gondoli mieszczącej uzbrojenie strzeleckie. Prototyp wariantu Не-219B-3 zniszczony został przed wykonaniem pierwszego lotu. Miał zostać wyposażony w silniki Jumo 222, jego uzbrojenie składać się miało z 4 strzelających do przodu działek MG 151 kal. 20 mm oraz 2 działek kal. 30 mm MK 108 ("Schräge Musik").
Wersja Не-219C-1 posiadała skrzydła i usterzenie wersji В oraz zmodyfikowany kadłub. Ciśnieniowa kabina mieściła trzech członków załogi, czwarty, który był strzelcem pokładowym, zajmował miejsce w umieszczonej w ogonie samolotu wieżyczce wyposażonej w 4 karabiny maszynowe MG 131 kal. 13 mm. Napęd stanowiły silniki Jumo 222. W nasadzie skrzydeł umieszczone były 2 działka MG 151 kal. 20 mm, w nosie kadłuba 2 działka MK 108 kal. 30 mm, dodatkowo 2 działka tego samego typu znajdowały się w kadłubie za kabiną jako "Schräge Musik". Не-219C-2 miał być samolotem myśliwsko- bombowym. Jego kadłub odpowiadał wersji C-1, natomiast skrzydła otrzymały nowy, zmieniony kształt. Uzbrojenie strzeleckie złożone było z 2 działek MK 103 kal. 30 mm w kadłubie. Pod kadłubem można było podwieszać bomby o łącznej masie 1500 kg.
Równocześnie z He-219 prowadzone były studia nad wielozadaniowym samolotem Heinkel He-319 (oznaczonym początkowo Projekt 1065). Jesienią 1942 r. zebrano już materiały do budowy pierwszego prototypu. Jednakże nalot przeprowadzony w listopadzie 1942 r. na zakłady w Marienehe pokrzyżował te plany i cały wysiłek konstruktorów skupiony został na He-219 oraz planowanym jako jego następca Heinkel He 419, którego prototyp oblatany został w 1944 r. Inną konstrukcją opartą o samolot He-219 był strategiczny, wysokościowy samolot myśliwski i rozpoznawczy Hütter Hü-211 opracowany przez znanego twórcę szybowców wyczynowych dr Wolfganga Hüttera. W 1944 r. rozpoczęto budowę dwóch prototypów, które zostały zniszczone jeszcze w fazie wstępnego montażu w wyniku alianckich nalotów. W listopadzie 1944 roku prace nad dalszym rozwojem Hü-211 zostały przerwane.
Ogółem wyprodukowanych zostało 268 samolotów He-219 wszystkich wersji.
W czerwcu 1943 r. pierwsze samoloty Не-219A-0 zostały dostarczone do I./NJG 1. Nocą z 11 / 12.06.1943 r. RAF przeprowadził duży nalot na Dusseldorf. Z 783 samolotów brytyjskich, w wyniku działania nocnych myśliwców Luftwaffe zestrzelonych zostało 38 bombowców. W odpieraniu tego nalotu brat udział również Не-219A-0 pilotowany przez dowódcę I./NJG 1 majora Wernera Streiba, którego operatorem radaru był plutonowy Fischer. Streib zestrzelił wówczas pięć samolotów brytyjskich. Między 12.06 a 27.09.1943 r. zwycięstwa powietrzne na He-219 osiągnęli następujący piloci: ppłk. Streib - 5, kapitan Frank - 7 i por Schön -1. Aktywność He-219 znajdujących się na wyposażeniu NJG 1 spadła w ostatnim kwartale 1943 r. prawie do zera. Z siedmiu posiadanych przez tę jednostkę maszyn sprawna była najwyżej jedna. Między 22.01. a 1.05.1944 r. He-219 z I./NJG 1 zestrzeliły 19 samolotów brytyjskich. Prawdziwym asem okazał się kapitan Modrow, który strącił 6 samolotów. W nocy 6.05.1944 r. porucznik Werner Baake kierowany przez radar pokładowy, który obsługiwał plutonowy Rolf Bettaque, zestrzelił samolot "Mosquito" RAF-u. Do końca maja 1944 r. pilotom z I./NJG 1 udało się zestrzelić dalsze 34 samoloty RAF, w tym trzy typu "Mosquito". Aby zmniejszyć straty, Brytyjczycy rozpoczęli wysyłanie nad Niemcy myśliwskich wersji samolotów DH-98 "Mosquito". W nocy z 3 / 4.06.1944 r. załoga z 219 dywizjonu nocnych myśliwców RAF zestrzeliła jeden myśliwiec He-219 "Uhu" z I./NJG 1. Łącznie do dnia 3 .11.1944 roku I./NJG 1 zestrzelił, operując na samolotach He-219, 133 maszyny RAF w tym 11 ”Mosquito". Najskuteczniejszym pilotem dywizjonu był kapitan Ernst Wilhelm Modrow, który zestrzelił nie mniej niż 25 samolotów.
Po 8.05.1945 r. w ręce Aliantów dostały się 54 egz. He-219. Trzy samoloty przetransportowano do Stanów Zjednoczonych, a cztery do Wielkiej Brytanii. Dwie maszyny, które zdobyła Armia Radziecka przekazane zostały następnie przez Rosjan lotnictwu czechosłowackiemu.
W Polsce.
Zakłady Flugzeugwerk Mielec (FWM), czyli przedwojenna polska wytwórnia Państwowe Zakłady Lotnicze Wytwórnia Płatowców nr 2 w Mielcu, wyprodukowały 80 kadłubów do samolotów Heinkel He-219.
Konstrukcja.
Dwumiejscowy średniopłat o konstrukcji metalowej.
Skrzydło posiadało jeden dźwigar i wyposażone zostało w klapy Fowlera.
Kadłub w swojej przedniej części mieścił kabinę załogi. Pilot i obserwator zajmowali miejsca siedząc plecami do siebie.
Podwozie trójpodporowe z kołem przednim, chowane w locie.
Uzbrojenie:
- He-219A-7/R2- 2 działka MG 151 kal. 20 mm w przykadłubowej części skrzydeł, 2 działka MG 151 kal. 20 mm w podkadłubowej gondoli, 2 działka MK 108 kal. 30 mm umieszczone w kadłubie i zaklinowane pod kątem 65° do przodu w górę.
Patrz również- historia rozwoju konstrukcji.
Napęd- 2 silniki:
- He-219A-7/R2- Daimler-Benz DB 603E o mocy startowej 1324 kW (1800 KM) i mocy max 1118 kW (1520 KM) każdy.
Patrz również- historia rozwoju konstrukcji.
Dane techniczne He-219A-7/R2 (wg [2]):
Rozpiętość- 18,5 m, długość- 16,34 m, wysokość- 4,1 m.
Masa własna- 8345 kg, masa startowa-15 100 kg.
Prędkość max- 585 km/h, prędkość przelotowa- 510 km/h, wznoszenie- 600 m/min, pułap praktyczny- 9800 m, zasięg- do 2000 km.
Galeria
Źródło:
[1] Glass Andrzej, Kubalańca Jerzy "Polskie konstrukcje lotnicze". Tom 5. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2013.[2] Murawski M. ”Samoloty Luftwaffe 1933-1945”. Tom 2. Wydawnictwo Lampart. Warszawa 1997.