Heinkel He-177 "Greif", 1939

Ciężki samolot bombowy, rozpoznawczy i morski (bombowo- torpedowy). Niemcy.
Samolot bombowy Heinkel He-177 A-0 ”Greif”. (Źródło: archiwum).

W 1936 r. firma Ernst Heinkel Flugzeugwerke A.G. otrzy­mała od Reichsluftfahrtministerium (Ministerstwo Lotnictwa Rzeszy, RLM) wymagania dotyczące nowego bombowca pod kryptonimem "Bomber A". Miał to być samolot zdol­ny rozwijać prędkość max 540 km/h, posiadający udźwig 2000 kg bomb przy zasięgu do 1600 km albo 1000 kg bomb przy zasięgu 3000 km. Były to wówczas wymagania, których praktycznie nie można było spełnić. Samolot miał być szybszy od ówczesnych myśliwców przechwytujących! Prace nad nową konstruk­cją podjął dr Siegfried Günter, nadano jej symbol Pro­jekt 1041. Projekt ten gotów był juz w listopa­dzie 1937 r. Latem 1938 roku RLM nadał oficjalne oznaczenie typu Heinkel He-177.

12.11.1938 r. Technisches Amt zamówił sześć prototypów, a 24.02.1939 roku kolejnych sześć. Ponieważ w Niem­czech nie produkowano wówczas silników, które posiadałyby potrzebną moc, dochodzącą do 1471 kW (2000 KM), zdecy­dowano zastosować zespoły silników: dwa silniki Daimler-Benz DB 601, zainstalowane obok siebie w gondoli silnikowej, napędzały wspólnie jeden wał śmigła. Nowa jednostka na­pędowa otrzymała oznaczenie Daimler-Benz DB 606. Dysponowała ona mocą startową, docho­dzącą do 1985 kW (2700 KM). Aby zminimalizo­wać opór aerodynamiczny stanowiska broni po­kładowej miały być zdalnie sterowane i obsługiwane centralnie z umieszczonej z przodu kadłu­ba kabiny. Uzbrojenie obronne miało mieścić się w stanowisku umieszczonym w gondoli pod kabiną, stanowisku w tylnej części podkadłubowej gondoli oraz sta­nowisku umieszczonym nad kabi­ną. Dodatkowo w ogonie miało znaleźć się kon­wencjonalne stanowisko tylnego strzelca. Ponieważ prace nad systemem zdalne­go sterowania uzbrojeniem obronnym przeciągały się, zastosowano klasyczne, obsługiwanych przez strzelców pokładowych wieżyczki lub stano­wiska strzeleckie. Największym problemem oka­zał się jednak wymóg Technisches Amt, dotyczą­cy konieczności umożliwienia dokonywania nalotów w locie nurkowym pod kątem 60 stopni. Atak z lotu nurkowe­go zapewniał znacznie większą cel­ność bombardowania, ale wymagał wzmocnienia konstrukcji, a co za tym idzie du­żego wzrostu masy własnej samolotu.

W 1939 r. wpłynęło zamówienie na 30 egz. przedprodukcyjnej serii He-177 A-0. Pierwszy prototyp He-177 V1 został oblatany 19.11.1939 r. Stwierdzono szereg wad samolotu: niebezpiecznie wzrastała temperatura pra­cy silników, drgania w obrębie wałów napędzających śmigła, drgania lotek i niewielka sku­teczność sterów. Natomiast ogólne właściwości samolotu w locie były poprawne. Wkrótce został oblatany drugi prototyp He-177 V2, uległ jednak zniszczeniu w wypadku, do którego doszło podczas pierwszej próby lotu nurkowego.

Przegrzewanie się silników doprowadzało często do pożarów, co zakoń­czyło się nadaniem He-177 przydomka Luftwaffenfeuerzeug (zapalniczka Lu­ftwaffe). W połowie lutego 1940 r. oblatany został trzeci prototyp He-177 V3. Był to samolot czteromiejscowy w odróżnieniu od trzymiejscowego pierwszego prototypu. Czwar­ty prototyp He-177 V4 rozbił się pod­czas wykonywania próbnego płytkiego nurkowania. Piąty prototyp He-177 V5 różnił się znacząco od poprzednich. W ka­dłubie umieszczona została komora bombowa, karabin maszynowy MG 15 kal. 7,92 mm (później MG 131 kal. 13 mm) za­instalowany został w przedniej, oszklonej części kadłuba, drugi MG 131 umieszczony został w obrotowej wieżyczce na kadłubie tuż za kabiną. Samolot rozbił się w początkach 1941 r. w wyniku pożaru obu silników.

Kolejny prototyp He-177 V6 napędzany był nową wersją silników DB 606A-1 / B-1 (A-1 był silnikiem z lewej strony, B-1 z pra­wej strony maszyny). Masa własna samolotu wzrosła do 16 667 kg, a całkowita masa starto­wa nawet do 27 850 kg. Wkrótce potem goto­wy był prototyp He-177 V7, zbliżony do swojego poprzednika. Prototyp V6 uzbrojony był w karabin maszynowy MG 131 kal. 13 mm w przedniej części gondoli podkadłubowej i takie same karabiny maszyno­we w tylnej części gondoli oraz w ogonie samo­lotu. V7 otrzymał w przedniej części gondoli ka­rabin maszynowy MG 131, natomiast w tylnej części gondoli oraz w ogonie znajdowały się działka MG FF kal. 20 mm. Oba trafiły do IV./KG 40, aby odbyć te­sty operacyjne w roli maszyny przeznaczonej do prowadzenia działań przeciwko żegludze przeciwnika. Wykazały one, że samolot zupełnie nie nadaje się do wykorzystania operacyjnego. We wrześniu 1941 r. ukończono ostatni z pierwotnie zaplano­wanych prototypów He-177 V8.

Pierwsze 15 egz. He-177A-0 gotowe było w końcu 1940 r. Pierwszy z nich, He-177A-01 oblatany został w listopadzie 1940 r. Samoloty te wyprodukowane zosta­ły w zakładach Heinkel w Rostock- Marienehe. Pozostałe 15 z zamówionych egzemplarzy przed­produkcyjnych zmontowanych zostało w zakła­dach Heinkel-Werke Oranienburg (HWO) w Oranienburgu. Firma Arado Flugzeugwerke GmbH w Warnemünde podjęła produkcję licencyjną, wy­puszczając 5 egz. Не-177A-0. Liczba członków załogi wzrosła do 5 osób. Max ładunek bombowy wynosił 2400 kg, a uzbrojenie obronne złożone było z 1 karabinu maszynowego MG 81 kal. 7,92 mm umieszczonego w oszklonym nosie, działka MG FF kal. 20 mm w przedniej części podkadłu­bowej gondoli, podwójnego karabinu maszyno­wego MG 81Z strzelającego do tyłu, umieszczo­nego w tylnej części gondoli, karabinu maszyno­wego MG 131 kal. 13 mm w wieżyczce obro­towej na kadłubie oraz takiego samego karabi­nu maszynowego w tylnym stanowisku strzelec­kim w ogonie samolotu. Samoloty przedseryjne He-177A-0 używane były do szkolenia załóg na tym typie bombow­ca. Kilka otrzymało numery prototypowe i uży­wano ich do testów w ośrodkach doświadczal­nych Luftwaffe. Były to następujące maszyny: He-177A-05 otrzymał oznaczenie V9, Не 177A-06- V10 a Не 177A-07- V11.

W między­czasie linie produkcyjne zakładów Arado opu­ścił pierwszy seryjny egzemplarz Не-177A-1. Samoloty pro­dukowane były między marcem 1942 r. a czerwcem 1943 r. Usterzenie i niektóre elementy ka­dłuba produkowały zakłady w Mielcu na terenie Generalnej Guberni w zakładach Flugzeugwerk- Mielec, FWM, (byłe Państwowe Zakłady Lotnicze Wytwórnia Płatowców nr 2 (PZL WP-2) Mielec). Ogółem wyprodukowanych zostało 130 egz. tej wersji. Istniały nastę­pujące warianty Не-177A-1:
- He-177A-1/R1- wyposażony w dodatko­wy, zdwojony karabin maszynowy MG 81Z w tylnej części gondoli podkadłubowej,
- He-177A-1/R2- gdzie stanowisko w tyl­nej części gondoli podkadłubowej pozbawione zostało uzbrojenia,
- He-177A-1/R3- z dodatkową, zdalnie ste­rowaną wieżyczką strzelecką, wyposażoną w pojedynczy karabin maszynowy MG 131 kal. 13 mm,
- He-177A-1/R4- wyposażony w pojedyn­czy karabin maszynowy MG 131 kal. 13 mm w tylnej części gondoli oraz karabin tego samego ty­pu w sterowanej ręcznie wieżyczce na grzbie­cie kadłuba w jego tylnej części.
Okazało się jednak, ze te­sty prowadzone w Rechlinie wykazały nieprzy­datność samolotów He-177A-1 do służby ope­racyjnej. Do problemów związanych z jednost­kami napędowymi doszły jeszcze kłopoty ze zbyt małą wytrzymałością płatowca.

W Oranienburgu prowadzono produkcję wersji Не-177A-3. Pomię­dzy krawędzią spływu skrzydeł a krawędzią natarcia usterzenia poziomego, umieszczona zosta­ła na grzbiecie kadłuba wieżyczka strzelecka wy­posażona w 2 karabiny maszynowe MG 131 kal. 13 mm. Prototypa­mi tej wersji były He-177 V15 i V16, napędzane silnikami DB 610. Silniki te złożone były z dwóch silników DB 605 i po­siadały max moc startową 2169 kW (2950 KM) oraz moc max 2279 kW (3100 KM). Opóźnienia w do­stawie tych silników spowodowały jednak, że se­ryjne samoloty He-177A-3 zachowały stare silniki DB 606. Łącznie zbudowano 170 egz. wersji Не-177A-3. Warianty produkcyjne:
- He-177A-3/R1- pod koniec 1942 r. wypro­dukowano ok. 12 egz., które używane były jako samoloty treningowe,
-  He-177A-3/R2- produkowany od kwietnia 1943 r. Po­siadał zmodyfikowany układ elektryczny, zmie­niony przód podkadłubowe gondoli, działko MG FF zastąpione zostało przez działko MG 151 ka­l. 20 mm. Zmianie uległ również kształt ogo­nowego stanowiska strzeleckiego, a montowa­ny tam dotąd karabin maszynowy MG 131 wy­mieniony został na działko MG 151 kal. 20 mm,
- He-177A-3/R3- pierwszy wariant przy­stosowany do przenoszenia bomb kierowa­nych Henschel Hs-293, dwie bomby kierowa­ne instalowano pod zewnętrznymi częściami płatów, a jedną pod kadłubem. Od maja 1943 r. wykorzystywany do szkolenia za­łóg w posługiwaniu się bombami Hs-293,
- He-177A-3/R4- posiadał wydłużoną gondolę podkadłubową, w celu zapewnienia większej ilości miejsca dla urządzenia FuG 203b Kehl III, służą­cego do sterowania bombami Hs-293,
- He-177A-3/R5- zwany był Stalingradtyp (typ stalingradzki). Miał on zostać wykorzystany podczas prób deblokady Stalingradu. Był to sa­molot szturmowy, wyposażony w działko BK 7,5 kal. 75 mm, umieszczone w przedniej części podkadłubowej gondoli Zbudowano 5 egz. Podczas prób oka­zało się, ze odrzut działa powoduje odkształce­nia konstrukcji, a ono samo pogarsza znacznie właściwości aerodynamiczne samolotu. Wariant ten napędzany był silnikami DB 610,
- He-177A-3/R7- wariant bombowo- torpedowy. Zbudowano 3 egz., które były testowane w KG 26. Początkowo używano torped L5, które były podwieszane na ze­wnętrznych wyrzutnikach po jednej pod skrzy­dłami i dwie pod kadłubem. Później wykonywa­no również testy z torpedami typu LT 50, które mogły być zrzucane z wysokości ok. 250 m (opadały na spadochronie) w większej odległości od celu.

W lutym 1943 r. li­nie montażowe zakładów Arado i Heinkel opuściły pierwsze egzemplarze wersji Не-177A-5. W 1943 r. zbudowano 261 egz., natomiast w 1944 r. dalsze 565 egz. Jako napęd stosowano silniki DB 610 o mocy max 2279 kW (3100 KM). Samoloty przeznaczone były głównie do prze­noszenia ofensywnego ładunku złożonego z tor­ped LT 50, bomb FX 1400 Fritz X albo He 293 na zewnętrznych wyrzutnikach. Uzbrojenie defensywne było identyczne z He-177A-3/R2. Warianty rozwojowe:
- He-177A-5/R5- z dodatkową zdalnie sterowaną wieżyczką strzelecką pod kadłubem za komorą bombową. Zbudowano tylko prototyp,
- He-177A-5/R6- wyposażony w identyczną wieżyczkę. Zrezygnowa­no w nim z dwóch przednich komór bombowych,
- He-177A-5/R7- mógł osiągać z kabiną ci­śnieniową pułap 15 000 m,
- He-177A-5/R8- otrzymał dwie zdalnie stero­wane wieżyczki z uzbrojeniem strzeleckim. Zbudowano tylko prototyp.

W początkach 1944 r. rozpoczęto prace nad wersją Не-177A-6. Miała ona zawierać modyfikacje wynikłe z doświadczeń podczas eksploatacji poprzednich wersji w jednostkach operacyjnych, W połowie 1944 r. zmontowano 6 egz. He-177A-6/R1 Były to samoloty oparte o wariant He-177A-5/R6 i posiadały ciśnie­niowe kabiny. Ogonowe stanowisko strzelec­kie otrzymało uzbrojenie złożone z 4 ka­rabinów maszynowych MG 81 kal. 7,92 mm. Zrezygnowano z dwóch przednich komór bom­bowych, zasadniczy ła­dunek bombowy przenoszony był na zewnętrz­nych wyrzutnikach bombowych. Zasięg max wynosił 5800 km. Siódmy z wypro­dukowanych He-177A-6 otrzymał prototypowe oznaczenie V22 i służył jako wzorzec planowa­nej serii produkcyjnej He-177A-6/R2. Maszy­na ta posiadała całkowicie zmodyfikowany przód kadłuba. Uzbrojenie defensywne tego wariantu składało się z 2 karabinów maszynowych MG 131 kal. 13 mm w wieżyczce na grzbie­cie kadłuba, 2 działek MG 151 kal. 20 mm w przedniej części podkadłubowej gondo­li, dwóch, strzelających do tyłu, karabinów ma­szynowych MG kal. 13 mm, umieszczonych w tylnej części gondoli oraz 4 karabinów maszynowych MG 81 kal. 7,92 mm w ogo­nie samolotu.

Wersja Не-177A-7 miała być wysoko­ściowym bombowcem o zwiększonej rozpięto­ści skrzydeł (do 36,0 m) napędzana silnikami DB 613 złożonymi z dwóch silników DB 603G każ­dy. Silnik DB 613 posiadały moc startową 2647 kW (3600 KM) oraz moc max 2316 kW (3150 KM). Zbu­dowanych zostało 6 egz. tej wersji, których płatowce oparte zostały o płatowce wersji A-5. Prędkość max tych maszyn wynosiła 540 km/h.

Samoloty Heinkl He-177 miały być produkowane z licencji w Japonii przez zakłady Hitachi. Aby uniknąć problemów z występujący­mi pożarami silników maszyny japoń­skie miały być napędzane przez cztery, umie­szczone oddzielnie silniki. Część elementów konstrukcyjnych dostarczona została na pokła­dach okrętów podwodnych do Japonii. Wzorcowy He-177A-7 (wyposażony w dodatkowe zbiorniki paliwa) miał być dostarczony do Japonii w locie non- stop latem 1944 r. Heinkel zaproponował trasę na dużej wyso­kości. wiodącą ponad obszarem środkowej Syberii, ale Japończycy aby nie prowokować Związ­ku Sowieckiego do zerwania paktu o nieagresji zaproponowali dłuższą trasę nad Iranem i Indiami. Jednakże He-177 nie miał dostatecznie du­żego zasięgu aby wykonać lot po dłuższej trasie i samolot w efekcie pozostał w Niemczech, gdzie po zakończeniu działań wojennych dostał się w ręce Amerykanów.

Latem 1944 r. testowa­no możliwość zastosowania He-177 jako samo­lotu niszczycielskiego (He-177 Zerstörer), przeznaczo­nego do zwalczania amerykańskich bombow­ców czterosilnikowych. W kadłubie w miejscu komór bombowych i zbiornika paliwa zainstalowane zostały 33 wyrzutnie pocisków ra­kietowych Wyrzutnie skierowane były do góry pod kątem 60 stopni w stosunku do osi samolotu, z lekkim odchyleniem na prawą burtę. Odpalanie następowało bądź w dwóch salwach, najpierw 18 a potem 15 rakiet, albo pojedynczo. Z uwagi na rosnącą si­łę i liczebność myśliwców eskortowych USAAF nie do­szło do bojowego zastoso­wania niszczycielskiej wersji He-177.

Pierwszą jednostką operacyjną Lu­ftwaffe wyposażoną w He-177 był IV./KG 40 bazujący na lotnisku Bordeaux- Mérignac. Latem 1941 r. trafiły tam dwa samoloty prototypowe V6 i V7. W końcu 1941 r. utworzo­no I./KG 50, wy­posażony w 20 Не 177A-1. W 1943 r. jednostka ta operująca wówczas na froncie wschodnim, otrzymała pierwsze egzemplarze wersji He-177A-3/R1. Z powodu dramatycznego rozwoju sytuacji pod Stalingradem zimą 1942 / 1943 r. siedem spraw­nych He-177 z I.//KG 50 oddelegowanych zosta­ło do zadań transportowych na korzyść 6 Armii. He-177 okazał się cał­kowicie nieprzydatny do wykonywania zadań transportowych, gdyż zabierał mniejszy ładunek niż Heinkel He-111 i nie nadawał się do ewakuacji żołnierzy. Z uwagi na to, wrócił do roli bombowca, wykonując naloty na zgrupowa­nia Armii Czerwonej, oblegającej Stalingrad.

W październiku 1943 r. I./KG 50 przemianowany został na II./KG 40 i przeniesiono go na lotnisko Bordeaux- Bordeaux- Mérignac Pierwsza większa operacja tej jednostki przeciwko alianckiej żegludze na Atlantyku mia­ła miejsce 21.11.1943 r. Tego dnia dwadzieścia, wyposażonych w bomby kierowa­ne Hs-293, samolotów Не-177A-5 zaatakowało liczący 66 statków połączony kon­wój SL-139 / MKS-30. W dniu 26.11.1943 r. 21 He-177 z II./KG 40 zaatakowało konwój KMF- 26 w po­bliżu wybrzeży Algieru. W wyniku skoncentrowanego ognia ar­tylerii przeciwlotniczej i ataku alianc­kich myśliwców, sześć He-177 zostało zestrzelonych. Niem­cy zatopili transportowiec wojska Rohna, na po­kładzie, którego zginęło przeszło 1000 amerykań­skich żołnierzy. Z powodu złej pogody na macie­rzystym lotnisku podczas lądowania rozbiły się dwa kolejne He-177. Obie te akcje kosztowały jednostkę dwanaście samolo­tów He-177. Z uwagi na poniesione straty II./KG 40 przesunięto do wykonywania operacji nocnych.

W pierwszej połowie 1944 r. Luftwaffe, jako odwet za naloty Aliantów na cele na terytorium Niemiec, podjęła dzia­łania przeciwko Wyspom Brytyjskim. Bra­ły udział w nich dwie jednostki wyposażone w He-177, I./KG 40 i 3./KG 100 Pierwsze naloty rozpoczęty się nocą z 21 na 22.01.1944 r. Tej nocy utracono pierwszego He-177 nad Wyspami Brytyjskimi, który został zestrzelony przez De Havilland DH-98 "Mosquito" ze 151 dywizjonu myśliwskiego RAF. Następnie He-177 brały udział w nalotach na Londyn, Bristol i Hull. Ostatni duży nalot przeciwko stolicy Wielkiej Brytanii miał miejsce w nocy z 18 na 19.04.1944 r. Brało w nim udział 125 bombowców w tym pięć He-177. Po lą­dowaniu Aliantów w Normandii, w nocy z 6 na 7.06.1944 r. He-177 z II./KG 40 próbo­wały zaatakować zgromadzoną u wybrzeży francuskich flotę inwazyjną. Następnie stawiały miny na ka­nale La Manche. Wiosną 1944 r. pułk KG 1 został przezbrojony na samoloty He-177 i skierowany do walk na froncie wschodnim. Podczas letniej ofensywy Armii Radzieckiej pułk ten wykonywał taktyczne bombardowania zgrupowań wojsk rosyjskich, by­ły one wówczas ważniejsze niż strategiczne bom­bardowania fabryk czy węzłów komunikacyjnych, znajdujących się na głębokim zapleczu frontu, do czego pierwotnie przeznaczony był KG 1. Od sierpnia 1944 r. kłopoty z zaopatrze­niem w paliwo uziemiły praktycznie wszystkie jed­nostki He-177.

W Polsce.

Zakłady Flugzeugwerk Mielec (FWM), czyli przedwojenna polska wytwórnia Państwowe Zakłady Lotnicze Wytwórnia Płatowców nr 2 w Mielcu, wyprodukowały kilkaset usterzeń do bombowca Heinkel He-177.

Konstrukcja.
Pięcio- lub sześciomiejscowy średniopłat o konstrukcji metalowej.
Kabina zakryta.
Podwozie klasyczne, chowane w locie.

Uzbrojenie:
- He-177A-1/R1- 1 ruchomy karabin maszynowy MG 81J kal. 7,92 mm w oszklonym nosie kadłuba, 1 działko MG FF kal. 20 mm w prze­dniej części gondoli podkadłubowej, 1 zdwojo­ny karabin maszynowy MG 81Z kal. 7.92 mm w tylnej części gondoli podkadłubowej, 1 karabin maszynowy MG 131 kal. 13 mm w zdalnie sterowanej wieżyczce na grzbiecie kadłuba, 1 karabin maszynowy MG 131 ka­l. 13 mm w ogonie kadłuba. Udźwig bomb- od 2000 do 6000 kg, w zależności od zasięgu,
- He-177A-5/R2- 1 ruchomy karabin maszynowy MG 81J kal. 7,92 mm w nosie kadłuba, 1 działko MG 151 kal. 20 mm w przedniej części pod­kadłubowej gondoli, 1 zdwojony karabin maszynowy MG 81Z kal. 7,92 mm w tyl­nej części gondoli, 2 karabiny maszynowe MG 131 kal. 13 mm w zdalnie sterowanej wieżyczce na grzbiecie kadłuba, 1 karabin maszynowy MG 131 kal. 13 mm w wieżyczce na grzbiecie kadłuba za kra­wędzią natarcia skrzydeł, 1 działko MG 151 kal. 20 mm w ogonowym stanowisku strzeleckim. Ładunek wewnętrzny bomb o całkowitym wagomiarze 2800 kg, ładunek zewnętrzny złożony z dwóch min mor­skich LMA III lub torped lotniczych LT 50 lub bomb Henschel Hs-293 lub FX 1400 Fritz X.
Patrz również- historia rozwoju konstrukcji.

Napęd:
- He-177A-1/R1- 2 silniki Daimler-Benz DB 606 o mocy startowej 1985 kW (2700 KM) i mocy max 1735 kW (2360 KM) każdy,
- He-177A-5/R2- 2 silniki Daimler-Benz DB 610A-1/B-1 o mocy startowej 2950 KM (2169 kW) oraz o mocy max 3100 KM (2279 kW) każdy.
Patrz również- historia rozwoju konstrukcji.

Dane techniczne He-177A-1/R1 (wg [2]):
Rozpiętość- 31,44 m, długość-19,4 m, wysokość- 6,4 m.
Masa wła­sna-15 972 kg, masa startowa- 29 762 kg.
Prędkość max- 510 km/h, prędkość przelotowa- 430 km/h, pułap praktyczny- 7000 m, zasięg z maksy­malnym ładunkiem bombowym-1200 km, zasięg max- 5600 km.

Dane techniczne He-177A-5/R2 (wg [2]):
Rozpiętość- 31,44 m, długość-19,4 m, wysokość- 6,4 m, powierzchnia nośna- 100,0 m².
Masa wła­sna-16 900 kg, masa startowa- 31 000 kg.
Prędkość max- 488 km/h, prędkość przelotowa ekonomiczna- 340 km/h, czas wznoszenia na wysokość 3000 m-10', czas wznoszenia na wysokość 6000 m- 39', pułap praktyczny- 8000 m, zasięg max z dwoma pociskami Hs-293- 5500 km, zasięg max z dwoma bombami Fritz X - 5000 km.

Źródło:

[1] Glass Andrzej, Kubalańca Jerzy "Polskie konstrukcje lotnicze". Tom 5. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2013.
[2] Murawski M. ”Samoloty Luftwaffe 1933-1945”. Tom 2. Wydawnictwo Lampart. Warszawa 1997.
blog comments powered by Disqus