SZD-42 "Studium klapy", 1971- 1973
Budowa szybowca klasy otwartej, następcy SZD-38A "Jantar 1",, była poprzedzona tematem oznaczonym SZD-42 "Studium klapy". Konstruktorem wiodącym w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym był mgr inż. Tadeusz Łabuć, który w 1971 r. przedstawił dwie koncepcje rozwiązania tego tematu.
Pierwsza koncepcja, to klapa- poszerzacz, całkowicie schowana między sprężynującymi pokryciami spływu skrzydła o profilu NACA 662- 415. Rozpychając przy wysuwaniu pokrycia spływu, klapa ta modyfikowała profil; wysunięta zaś, poza spływem skrzydła, mogła być wychylana kątowo. Poza wykonaniem próbek technologicznych falistego podparcia sprężystego pokrycia partii spływowej skrzydła, rozwiązanie to nie weszło szerzej w fazę realizacji warsztatowej.
Do wykonania skierowano natomiast rozwiązanie drugie. Była to klapa- żagiel, która w miarę wysuwania zmieniała zarówno powierzchnię, jak kąt wychylenia. Zaprojektowany model - prostokątny fragment skrzydła bez wzniosu- miał rozpiętość 6050 mm i cięciwę 1000 mm. Klapa-żagiel w tym modelu, przy całkowitym wysunięciu mogła dać przyrost powierzchni nośnej do 33,5%.
Podobnie jak w pierwszym rozwiązaniu, klapa żagiel była schowana między pokryciami spływowej części skrzydła i z dolnej powierzchni wystawała jedynie zaostrzona krawędź imitująca spływ. Klapa ta wysuwała się przez szczelinę między pokryciami spływu, bez ich rozpychania.
W końcu sierpnia 1971 r. część dokumentacji konstrukcyjnej oraz oprzyrządowania przekazano na warsztat. Pozostałą część dokumentacji- wymagającą zmian- a także opracowań technologicznych, chwilowo zatrzymano. Prace warsztatowe zaczęto od wykonania niezbędnego oprzyrządowania oraz wzorników i ustalaczy. Budowę oprzyrządowania zakończono w grudniu 1971 r., a na przełomie stycznia i lutego 1972 r. wykonano w nim pierwsze pokrycia. Prace stolarsko- laminatorskie wstrzymano jednak ze względu na spiętrzenie innych zadań, zaś prace nad obróbką elementów metalowych były spowolnione przez brak materiałów (m.in. rury PA-7 40 x 1,5 oraz materiały na prowadnice). Pierwszy segment klapy wykonano zatem dopiero w sierpniu, a następny w połowie września 1972 r. Segmenty klapy składały się z wypełniacza w postaci pasków balsowych o grubości 3 mm, ułożonych wzdłuż rozpiętości i obustronnie oblaminowanych tkaniną szklaną która obejmowała również wklejone w klapę prowadnice. Po wielu przerwach, spowodowanych także usterkami, budowę modelu funkcjonalnego zakończono w końcu stycznia 1973 r.
Wstępne próby spowodowały wprowadzenie drobnych zmian. Tymczasem oznaczenie SZD-42 otrzymał szybowiec SZD-42 "Jantar 2". Zastosowano w nim klapę wyporową zawiasową, podobną do tej, która była w SZD-38A "Jantar-1". Temat Klapa- żagiel przestał więc być aktualny, tym bardziej, że w najbliższej przyszłości nie przewidywano budowy szybowca z taką klapą. Dalszych prac i prób zatem zaniechano.
Źródło:
[1] Pod redakcją Andrzeja Glassa i Tomasza Murawskiego "Polskie Szybowce 1945-2011. Problemy rozwoju". Wydawnictwo SCG. Bielsko-Biała 2012.[2] Kubalańca J. "Nie zrealizowane konstrukcje SZD (5)". Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 10/1999.