Kaniewska Irena

Irena Kaniewska. (Źródło: Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1939-1954”. Tom 5).

Irena Kaniewska urodziła się 30.09.1914 r. w Krakowie jako córka Wilhelma Kahla i Zofii z Wątróbskich. Już od wczesnego dzieciństwa marzyła o zawodzie inżyniera lotniczego i zostaniu pilotem. W szkole powszechnej i w gimnazjum budowała modele latające szybowców i samolotów, z najlepiej wykonanymi brała udział w zawodach organizowanych przez Stołeczny Okręg LOPP. W 1933 r. uzyskała świadectwo dojrzałości w Gimnazjum im. J. Kowalczyka w Warszawie. Tego samego roku rozpoczęła studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej. W 1938 r. zaczęła latać na szybowcach w Miłośnie, gdzie uzyskała kategorie A i B pilota szybowcowego. Od 1940 r. studia wyższe kontynuowała na tajnych kursach prowadzonych przez profesorów Politechniki Warszawskiej. W grudniu 1940 r. rozpoczęła pracę jako pomywaczka butelek w Państwowym Monopolu Spirytusowym w Warszawie. Po uzyskaniu dyplomu inżyniera 28.09.1941 r., zawarła związek małżeński z Feliksem Kaniowskim kolegą z politechniki. Od 1942 r. zatrudniona była jako robotnica w rozlewni wódek. W okresie okupacji brała czynny udział w Ruchu Oporu, uczestniczyła także w Powstaniu Warszawskim. We wrześniu 1944 r. została wywieziona do obozu pracy przymusowej w Berlinie (jej mąż, także wywieziony, zginął w styczniu 1945 r. w obozie koncentracyjnym w Buchenwaldzie). W maju 1945 r. wróciła do Polski.

Od czerwca 1945 r. do marca 1946 r. pracowała w Państwowym Monopolu Spirytusowym w Żyrardowie, następnie od marca do sierpnia 1946 r. była zatrudniona jako inżynier projektant urządzeń fabrycznych w dyrekcji Państwowego Monopolu Spirytusowego w Warszawie. W maju tegoż roku ukończyła kurs instruktorów szybowcowych, a w okresie letnim kurs pilotów samolotowych w Cywilnej Szkole Pilotów i Mechaników w Ligocie Dolnej. Na wieść o potrzebach kadrowych organizującego się w Bielsku Instytutu Szybownictwa, porzuciła pracę w Warszawie (a także mieszkanie) i wyjechała do Bielska. W Instytucie została zatrudniona (od 1.10.1946 r.) jako konstruktor lotniczy. W grudniu tego roku została członkiem Aeroklubu Bielskiego.

W Instytucie Szybownictwa przystąpiła, wspólnie z inż. Franciszkiem Kotowskim. do pracy nad projektem szybowca IS-2 "Mucha". W pierwszym okresie powojennym praca konstruktora lotniczego była szczególnie trudna ze względu na brak literatury fachowej, pomocy konstrukcyjnych, doświadczenia i wykwalifikowanego personelu. Dzięki zapałowi konstruktorów i pracowników Instytutu, pokonano trudności z budową prototypu szybowca IS-2 "Mucha".

Pod koniec kwietnia 1948 r. wspólnie z inż. Tadeuszem Kostią, przystąpiła do konstruowania szybowca IS-5 "Kaczka". W tym przypadku trudności były jeszcze większe, ponieważ szybowiec ten, jako nieortodoksyjny, wymagał znacznie większego wkładu pracy. Oblot szybowca 29.03.1949 r. dostarczył jej dużo emocji i zachęty do dalszej pracy konstruktorskiej. W tymże roku prowadziła nadzór warsztatowy pierwszej serii szybowców "Mucha bis", w trakcie którego dokonała wielu zmian konstrukcyjnych. Uczestniczyła również w pracach przy dokumentacji obliczeniowej szybowca akrobacyjnego IS-4 "Jastrząb".

W maju 1950 r. zdobyła srebrną odznakę szybowcową. Tego samego roku w Samolotowym Zlocie Gwiaździstym zajęta 5 miejsce. W latach 1950-1951 wprowadziła ulepszenia konstrukcyjne w szybowcu "Mucha ter" oraz nadzorowała ich budowę w kilku warsztatach na terenie kraju. W 1951 r. wykonała projekt wstępny szybowca SZD-9 "Bocian" oraz brała udział przy opracowaniu fragmentów konstrukcyjnych tego szybowca, jak również jednomiejscowego SZD-8 "Jaskółka". W 1952 r. w Regionalnych Zawodach Szybowcowych w Katowicach zajęła 2 miejsce. W 1953 r. wykonała projekt wstępny szybowca SZD-10 "Czapla", a następnie uczestniczyła w opracowaniu jego dokumentacji obliczeniowej i rysunkowej. W pierwszym półroczu 1954 r. wykonała projekt wstępny, oraz szczegółowy projekt aerodynamiczny szybowca bezogonowego o profilu laminarnym SZD-13x "Wampir".

W 1954 r. w była kierownikiem Sekcji Prototypów SZD. Pracowała także społecznie: była członkiem Rady Zakładowej oraz przewodniczyła komisji współzawodnictwa, w latach 1953-1954 przewodniczyła sekcji SIMP w Bielsku-Białej, a ponadto była wiceprzewodniczącą koła Naczelnej Organizacji Technicznej obejmującego swoją działalnością miasto i ówczesny powiat bielsko-bialski. Od 1.10.1954 r. została zatrudniona jako starszy asystent w Zakładzie Wytrzymałości Instytutu Lotnictwa w Warszawie. Zajmowała się samodzielnie problemami z zakresu wytrzymałości i dynamiki szybowców, prowadziła prace konstrukcyjne z zakresu celów latających oraz brała czynny i twórczy udział w opracowaniu przepisów budowy sprzętu lotniczego. W marcu 1956 r. jury konkursu na szybowiec szkolny przyznało jej III nagrodę za prace opatrzoną godłem "Wróbel". W tymże roku uzyskała licencje pilota samolotowego II klasy. W marcu 1957 r. została członkiem Aeroklubu Warszawskiego. W rozegranym w Warszawie I Konkursie Akrobacji Szybowcowej zajęła 7 miejsce. 1.09.1957 r. otrzymała tytuł naukowy adiunkta Instytutu Lotnictwa w Warszawie, w grudniu została członkiem Zarządu Głównego Aeroklubu PRL. Dwukrotnie startowała w Samolotowych Mistrzostwach Polski: w 1959 r.- z nawigatorem Wiesławą Łanecką (23 miejsce), w 1960 r.- z nawigatorem Lucyną Bajewską (16 miejsce).

Brała czynny udział w działalności społecznej- była instruktorem społecznym, a jako kierownik Sekcji Samolotowej Aeroklubu Warszawskiego-Okęcie doprowadziła do wyszkolenia na szybowcach 20 konstruktorów lotniczych (w różnym wieku), uważając, że dobry konstruktor powinien być pilotem i latać na szybowcach lub samolotach. Miała cenny dorobek w pracach naukowych, naukowo-badawczych i konstrukcyjnych. Jej opracowania, w tym publikacje w czasopismach specjalistycznych, wysoko ceniono w kraju i poza jego granicami. Brała czynny udział w pracach komisji przepisów budowy sprzętu lotniczego oraz opracowała dla niego nowe wymagania. Wniosła wybitny wkład w przygotowanie i opracowanie programów badań prototypów kilku samolotów i szybowców. Programy te w sposób zasadniczy przyczyniły się do osiągnięcia wysokiego poziomu technicznego krajowych konstrukcji szybowców. W styczniu 1963 r. otrzymała stopień samodzielnego pracownika naukowo-badawczego. Była czynnym pilotem szybowcowym i samolotowym. Pasjonowała się akrobacją lotniczą- jako pierwsza kobieta w Polsce wykonała na samolocie pętlę odwróconą. Była członkiem Komisji Rewizyjnej Aeroklubu PRL, lotniczej komisji egzaminacyjnej, komisji sędziowskiej na zawodach szybowcowych i samolotowych, a także Komisji Ekspertów Lotniczych RWPG oraz rzeczoznawcą lotniczym Komisji Przepisów Sprzętu Lotniczego przy Departamencie Lotnictwa Cywilnego Ministerstwa Komunikacji.

Mgr inż. Irena Kaniewska zginęła tragicznie w locie nocnym (jako instruktor społeczny) 2.10.1963 r. w Warszawie. Pogrzeb odbył się 7 października w Żyrardowie, gdzie została pochowana. Tego samego dnia Rada Państwa odznaczyła ją pośmiertnie Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Konstrukcje:
IS-2 "Mucha" ("Mucha bis", "Mucha ter", IS-ter 50), 1948, szybowiec treningowo-wyczynowy.
IS-5 "Kaczka", 1949, szybowiec doświadczalny.
IS-7 (SZD-7) "Osa", 1950, szybowiec doświadczalny.
SZD-10 "Czapla", 1953, szybowiec szkolny.
SZD-13x "Wampir", 1955, projekt szybowca doświadczalnego.
Kaniewska "Wróbel", 1956, projekt szybowca szkolnego.

Galeria

  • Irena Kaniewska i Tadeusz Chyliński. Zdjęcie wykonane wiosną 1957 r. w czasie wizyty delegacji Instytutu Lotnictwa w Czechosłowacji. (Źródło: via Rafał Chyliński).

Źródło:

[1] Krzyżan Marian "Samoloty w muzeach polskich". Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.
[2] Praca zbiorowa "Konstrukcje lotnicze Polski Ludowej". Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1965.
[3] Konieczny Jerzy R., Malinowski Tadeusz "Mała encyklopedia lotników polskich. Tomik II". Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1988.
blog comments powered by Disqus